Julia Osendarp Binnenland 5 apr 2023, 17:29

Leestijd: 2 minuten

‘Draai om de oren’ voor ministerie VWS: houdt onterecht corona-documenten achter

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport krijgt een tik op de vingers. De afdeling, onder de paraplu van minister Ernst Kuipers, moet namelijk meer documenten over de coronacrisis vrijgeven. Het ministerie houdt tienduizenden documenten, zonder duidelijke reden, achter.

Het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) is de instantie die deze tik uitdeelt. Onder meer journalisten kunnen nu niet bij een groot aantal documenten. Zoals bijvoorbeeld die van het Outbreak Management Team (OMT), het adviesorgaan dat tijdens de pandemie belangrijke beslissingen nam.

Ministerie Volksgezondheid moet documenten coronacrisis vrijgeven

Dat is niet transparant en niet in lijn met de Wet open overheid (Woo). De afhandeling van het openbaar maken van deze documenten rondom de coronacrisis gaat traag en lang niet alle documenten, om allerlei verschillende redenen, worden dus verstrekt. Overigens kan het openbaren van overheidsdocumenten heel wat losmaken. In Engeland zijn de Britten inmiddels in de ban van de omstreden ‘lockdown files’ over het overheidsoptreden tijdens de pandemie.

Onderzoeksplatform Follow the Money, die de Woo-verzoeken onder meer gebruikte voor informatie over coronavaccins, schrijft over het beklag vanuit de journalistieke hoek. Het adviescollege krijgt sinds 2022 de taak om die openbaarheid van overheidsdocumenten te bewaken.

VWS houdt documenten achter voor journalisten

Wat gaat er nu mis? In plaats van individuele verzoeken behandelen, openbaart VWS maandelijks duizenden documenten in zogenoemde ‘batches’. Alleen kiezen zij wel zelf de thema’s van die documenten. Ook werd eerder al beken dat er honderden Woo-verzoeken op de stapel liggen.

Maar ook het zwartlakken van informatie en het weigeren van documenten blijkt volgens het (ACOI) dubieus. Het ministerie gooit dat op ‘weigergrond’ over het ‘functioneren van de staat’. Volgens VWS is deze ‘weigergrond’ bijvoorbeeld een reden om 21.000 documenten over de aankoop van vaccins en de vaccinatiestrategie achter te houden.

Weigergrond voor functioneren van de staat

Wetenschappelijke gegevens, OMT-documenten, nota’s aan de minister of conceptstukken, het werd allemaal niet vrijgegeven. Dit omdat daardoor dus, volgens het ministerie, ‘goed functioneren van de overheid in het geding komt’. Klaarblijkelijk uit vrees voor een maatschappelijk debat vanuit ‘onvolkomenheden’ of bescherming van OMT-leden, ambtenaren of bewindspersonen.

Maar daar gaat het college dus niet in mee. De weigergrond wordt niet voor de juiste doeleinden gebruikt, concluderen zij. Deze is alleen voor noodsituaties bedoeld. En aan deze weigergrond kleeft daarnaast ook altijd een limiet qua tijdsduur.

Hoewel het ministerie de stukken zou moeten vrijgeven, hebben de onderzoeksjournalisten van FTM daar een hard hoofd in. Een woordvoerder van VWS laat weten dat het ministerie nog niet publiekelijk ingaat op de klacht van het onderzoeksplatform. Wel reageert het ministerie dat zij de frustratie over de trage werkwijze begrijpen.

Kabinet krijgt ‘rake klappen’ in Kamerdebat: ‘Regeer of stap op’