Erik Jonk Binnenland 14 mrt 2023, 12:39

Leestijd: 6 minuten

Vragen over verkiezingen Provinciale Staten: ‘Hashtag #stemzeweg snap ik wel, maar Rutte blijft zitten’

Verkiezingen voor de Provinciale Staten: voor de één hartstikke belangrijk, voor de ander een ver van zijn/haar bed-show. Massaal gestemd wordt er tijdens deze vierjaarlijkse verkiezingen doorgaans niet, maar doen we daar wel goed aan? Morgen mag Nederland weer naar de stembus. Waarvoor precies? Wat betekent dat voor het huidige kabinet? En zo’n hashtag #stemzeweg, haalt die iets uit?

Metro vroeg een heldere uitleg aan politiek filosoof Gerard Drosterij. Drosterij is coördinator en docent van de minor Filosofie en ethiek van Fontys Hogeschool. Eerder deze week besteedden we al aandacht aan de andere bestuursvorm waarvoor we morgen mogen stemmen, de waterschappen.

Je stem tijdens de Provinciale Staten-verkiezingen

Voor wie het echt niet weet en eventueel mensen die voor het eerst stemgerechtigd zijn: waar stemmen we morgen bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten voor?

Gerard Drosterij: „We stemmen indirect op de Eerste Kamer en direct op mensen die zich via hun partij verkiesbaar hebben gesteld om lid te worden van de Provinciale Staten. Deze Provinciale Staten zijn zeg maar het parlement van de provincies, zoals de Tweede Kamer het parlement is van Nederland. Door de verkiezingen van morgen worden de Gedeputeerde Staten van de provincies samengesteld, de kabinetten van de provincies. Over een paar maanden worden nog de verkozen leden van de Eerste Kamer gekozen, de senatoren.”

Dus je stemt direct als het gaat om fietspaden en windmolens en indirect als het gaat om landelijke onderwerpen?

„Exact. De Eerste Kamer is dus echt belangrijk, want de leden bespreken de wetsontwerpen die zijn bedacht door het kabinet en die zijn aangenomen door de Tweede Kamer. Zij stemmen daar uiteindelijk ook over. Als het om landelijke onderwerpen gaat is de Eerste Kamer een machtig instrument. Het kabinet wil heel graag dat hij niet gaat dwarsliggen bij allerlei voorstellen.”

Alleen ‘bekende koppen’ deze verkiezingen

Zien we daarom bijna alleen maar landelijke politici als campagne-gezichten op televisie?

„Jazeker, maar niet alleen daarom. Het heeft ook te maken met de politieke cultuur van Nederland, iets wat een echt kenmerk is van de Nederlandse politiek. Alles is heel centraal geregeld in ons land. Dat zie je al met de herkenbaarheid van gemeentepolitiek, daar weten de meeste mensen maar heel weinig van. Maar als het gaat om het provinciebestuur, dan weten zij er helemáál niets van. Als alleen de mensen die op de kieslijsten staan, campagne zouden voeren, dan zou dat veel te weinig impact genereren. Je hebt dus landelijke politici met bekende gezichten nodig om stemgerechtigden überhaupt een beetje warm te laten lopen voor provinciale verkiezingen. Het is niet anders.”

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

„Het politieke probleem is nu dus eigenlijk dat Nederland heel gecentraliseerd geregeld is. Den Haag is de dominante politieke factor. Vroeger was ons land juist gedecentraliseerd en hadden we de Zeven Verenigde Nederlanden. Dat waren zeg maar de Provinciale Staten van nu, alleen met veel meer macht. Een paar honderd jaar geleden, in 1815, is dat echter afgeschaft, nadat ene Napoleon was verslagen.”

De landelijke koppen ten spijt, leert de geschiedenis dat mensen die mogen stemmen voor deze verkiezingen niet zo gemakkelijk hun bed uit komen? Wat zeg jij als politiek dier en deskundige? De verkiezingen voor de Provinciale Staten zijn belangrijk, ga maar wel?

„Ja absoluut, dat zeg ik zeker. Er is natuurlijk heel wat aan de hand, ook in de politieke debatten. Het gaat het er steeds heftiger aan toe, richting de verkiezingen qua standpunten al helemaal. Als je je een beetje politiek oriënteert, zie je bijvoorbeeld dat de VVD zich heel erg manifesteert als conservatieve middenpartij; tegen links, maar ook tegen rechts. Wat ik eigenlijk wil zeggen is: ga gewoon stemmen nu juist die debatten zo heftig zijn. Mijn advies daarbij is, aangezien je de gezichten van de mensen bij deze verkiezingen niet kent: stem met je eigen smaak, stem met je hart, stem wat bij je past. Zo kunnen we straks zien hoe de politieke verhoudingen in Nederland eruit zien.”

Mocht de BoerBurgerBeweging (BBB) zoals de peilingen laten zien de grote winnaar van deze Provinciale Staten-verkiezingen worden, kan partijleider Caroline van der Plas dat met allemaal nieuwe mensen dan wel waarmaken? 

„Nou, waarschijnlijk niet, er moet heel veel gebeuren in de organisatie van de partij. Het bekende en logische verhaal wat we zagen bij Lijst Pim Fortuyn maar ook bij Forum voor Democratie. Al ben je nog zo populair, politiek is besturen en daar heb je goede mensen voor nodig. Daar gaat BBB niet zomaar een blik van opentrekken.”

#Stemzeweg komt niet uit het niets

Op sociale media komt vaak #stemzeweg voorbij. Deze hashtag kunnen we niet los zien van premier Mark Rutte en vice-premier Sigrid Kaag. Is #stemzeweg iets zinloos omdat dit provinciale verkiezingen zijn, of vind jij het een hashtag die toch van belang kan zijn?

„Oh ja, ik vrees van wel. Die komt niet uit het niets. Je moet ook verder kijken dan een Geert Wilders die dit ondersteunt bijvoorbeeld. Er is veel gebeurd. #Stemzeweg komt van rechts, maar had ook van radicaal links kunnen komen. Alles wordt steeds extremer en helaas soms om goede redenen. Het is niet eens een anti-politieke term, maar heeft een duidelijke boodschap: ga weg een geef alsjeblieft ruimte voor een nieuw bestuur. Deze hashtag is helaas een goede samenvatting van hoe het politieke debat momenteel loopt. Vergeet trouwens niet dat Kaag als slogan ‘Stop stilstand. Stem vooruit’ heeft. Ook zij is heel fel in haar stellingname. En vergeet ook niet dat de VVD harde en suggestieve filmpjes heeft gemaakt.”

Maar bij een grote provinciale verkiezings-nederlaag, stapt Mark Rutte dan wel op?

„Kaag noch Rutte zal weggaan bij een grote nederlaag (die waarschijnlijk is). #Stemzeweg gaat over het dominante gevoel dat veel mensen bij VVD en D66 hebben. Als je kijkt naar het vernietigende rapport over de aardbevingsproblematiek in Groningen: alle ministers en Mark Rutte blijven zitten. Als je er echter als premier al die jaren bij betrokken bent geweest, dan moet je daar politieke verantwoordelijkheid voor nemen. Maar hij doet het gewoon niet. Rutte zal er op wijzen dat het geen Tweede Kamer-verkiezingen zijn. Hoe ontevreden Nederland over de premier ook is.”

Kijkers vinden Job Knoester ‘on fire’ na verhit gesprek met ‘psychopaat’ Mark Rutte: ‘Óf je liegt, óf je bent niet geschikt’