Erik Jonk
Erik Jonk Binnenland 15 mrt 2023, 
Leestijd: 6 minuten

Verkiezingen: Baudet danst niet meer, Caroline van der Plas en BBB des te uitbundiger

verkiezingen Caroline van der Plas BBB
BBB-leider Caroline van der Plas reageert blij en verrast op de eerste uitslagen. Foto: ANP / Sem van der Wal

De dansers van de Provinciale Staten-verkiezingen 2023 zijn Caroline van der Plas en haar mensen van de BoerBurgerBeweging (BBB). Ooit viel Thierry Baudet van Forum voor Democratie nog op met (opmerkelijk) gedans, toen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. FVD is gisteren echter – zo lieten vele exitpolls zien – verpulverd, de benen bleven stil gisteravond.

Bij de laatste verkiezingen, Tweede Kamer 2021, danste Sigrid Kaag op een tafel. Deze D66-actie bleek later niet spontaan, maar in actie gezet. Het was gisteravond laat duidelijk: Caroline van der Plas en haar BBB heeft overal in Nederland de Provinciale Staten-verkiezingen verpletterend gewonnen. Zij zal overal in de provincies nieuwe mensen moeten hebben, om het pluche van de provinciehuizen te kunnen bemannen (en bevrouwen). Er kon wat dat betreft gedanst worden, al was dat niet letterlijk het geval. Enorme blijheid en ook verbazing over het feit dat de zeges overal zó groot is wel.

Van der Plas: tijd van negeren BBB is voorbij

De BoerBurgerBeweging (BBB) staat ervoor open om met andere partijen te praten over samenwerkingen in provinciale coalities. „Het ligt helemaal aan hoe de coalitie zich ten opzichte van ons opstelt. Wij staan open voor gesprekken, voor samenwerking. De tijd van negeren van BBB, of denken ‘dat partijtje met die ene zetel’, is wel voorbij”, zei partijleider Caroline van der Plas, die na het laatste debat gisteren al opviel door naar haar smartphone glurende collega’s. Haar woorden volgenden kort op ‘verpletterende’, voor haar in positieve zin, exitpolls.

Later maakte de BBB-voorvrouw nog een grapje over Forum voor Democratie, verwijzend naar Thierry Baudets toespraak van vier jaar geleden over het uitvliegen van de ‘uil van Minerva’. Toen was hij de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen. „Ik wil alleen nog zeggen dat de koe van Salland de poten spreidt over het land. En nu bier en bitterballen!”

„De overwinning van Caroline toont het faillissement van de regering aan”, reageerde Nuala Fitzpatrick, de moeder van Caroline van der Plas, later. „Ik ben heel erg trots, ik loop al de hele avond met een zakdoek in mijn hand. Ik heb mijn dochter weken niet gezien.”

In talkshow Vandaag Inside („zijn we een journalistiek programma, nee hè?”) werd voor Van der Plas om haar zege gezongen. Politiek journalist Merel Ek werd in het programma telkens Merel Eksitpoll genoemd. Van der Plas verscheen live in beeld in Vandaag Inside en danste – toch wel – even op het liedje mee. Ze zei: „Ik ben omver geblazen, eerder werden we uitgelachen.” Voor ze serieus op haar winst inging, bedankte ze Johan Derksen „als stemmenkanon.” Van der Plas gaat er vanuit dat haar partij in vele provincies gaat regeren, omdat „de vele stemmen anders niet serieus worden genomen.”

Monsterzeges BBB, stikstofbeleid kabinet weinig kans

Na de eerste grote exitpolls van Ipsos in opdracht van de NOS zag het er snel naar uit dat de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas de hooggespannen verwachtingen voor de verkiezingen waarmaakt. Volgens die exitpolls haalt de partij in Noord-Holland, Overijssel en Noord-Brabant sowieso monsterzeges. In Overijssel ziet het ernaar uit dat bijna alle kandidaten van de lijst kans maken op een zetel. De BBB lijkt daar volgens de exitpoll 17 zetels te halen. Op de lijst van BBB staan 23 namen. Aangezien er in Overijssel een meerderheid van 24 zetels nodig is voor een coalitie, lijken partijen niet om de BBB heen te kunnen.

Met de BBB midden in het provinciebestuur lijkt het kabinetsbeleid voor stikstof nog weinig kans te maken. Overijssel heeft een groot probleem met de stikstofcrisis. De pijn zit vooral bij boeren die buiten hun schuld om stikstof uitstoten zonder vergunning, de zogeheten PAS-melders. In andere provincies worden zij gedoogd, maar de rechter oordeelde dat Overijssel moet handhaven en hen boetes of dwangsommen moet geven. BBB wil dat stikstofwinst eerst naar de PAS-melders gaat, en daarna pas naar natuurherstel. Daarmee keert de partij zich tegen het kabinet.

Forum voor Democratie

Ook in Noord-Holland lijkt BBB de grootste partij te worden, met ruim 14 procent van de stemmen. Bij de vorige verkiezingen in 2019 waren Forum voor Democratie (15,3 procent) en GroenLinks (15,2 procent) de grootste, maar die halen nu respectievelijk 2,6 en 12 procent, aldus de eerste exitpoll van Ipsos in die provincie. ‘Forum’ van Thierry Baudet valt ook in andere provincies grotendeels weg. In Noord-Brabant, een provincie met veel veehouderij, haalt de BBB een vijfde van de stemmen.

De winst in de provincies vertaalt zich naar macht in de Eerste Kamer: in de senaat lijkt het erop dat de BBB 15 zetels haalt. Daarmee moet de partij volgens de indicatie de combinatie PvdA/GroenLinks als gelijke dulden. De VVD, die na de instorting van Forum voor Democratie met 12 zetels de grootste fractie was, verliest 2 zetels en komt vooralsnog op 10 uit.

De coalitie haalt volgens de exitpolls samen met GroenLinks en de PvdA een krappe meerderheid van 39 zetels. Het gaat hier echter om een prognose, en kan later door de definitieve uitslag nog sneuvelen. In dat geval kan de BBB het stikstofbeleid van het kabinet frustreren. Politieke instabiliteit lijkt wel zeker, iets waar een redelijke PVV-voorman Geert Wilders ook op wees. De coalitie wil 2030 als deadline voor het halen van de stikstofdoelen vastleggen in een nieuwe wet, maar eerst moet de senaat die nog aannemen.

Andere reacties verkiezingen Provinciale Staten

De verkiezingen brengen voor de VVD „niet de winst die we wilden”. Dat zei partijleider en premier Mark Rutte bij een partijbijeenkomst in Den Bosch. Hij blikte wel vooruit op de vorming van colleges van gedeputeerde staten in de provincies, waar hij „ook verantwoordelijkheid” wil gaan nemen. Rutte feliciteerde Caroline van der Plas en BBB. „Dat heeft ze vreselijk knap gedaan met haar partij.”

De grote nederlaag voor het CDA bij de provinciale verkiezingen is „een buitengewoon bittere pil”, zegt partijleider Wopke Hoekstra. Omringd door zijn christendemocratische collega-ministers sprak de vicepremier van „een aardverschuiving” in de politiek.

D66-leider Sigrid Kaag vindt dat haar partij „best tevreden” mag zijn dat zij „ondanks alle tegengeluiden” zes zetels lijkt te behalen in de Eerste Kamer. Dat zou een verlies betekenen van één zetel. Kaag is trots dat D66 een campagne heeft gevoerd „die bij ons past, op de inhoud.” De partij stond volgens de vicepremier voor haar idealen, met name waar het gaat om de aanpak van stikstof en klimaatverandering. De winst van Caroline van der Plas en BBB noemt Kaag „fenomenaal.”

Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet ging niet in op zij verlies, maar vindt de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen „prachtig” en „een hartstikke goed begin.” „Wat deze uitslag van deze verkiezing laat zien is dat waar wij mee bezig zijn met elkaar een project is van de lange adem.” Volgens hem moet Forum „de Nederlandse bevolking meer tijd gunnen.” Baudet feliciteerde ook „de grote zeteltjeswinnaars” van de verkiezing, al zegt hij dat de laatste jaren hebben getoond hoe „relatief de impact is van zeteltjes.” Hij wenste de grote winnaar van de verkiezingen BBB „veel succes.” „Maar wij gaan zien hoe BBB ook niks voor elkaar krijgt.”

‘Vriend van de show’ Mark Rutte pleit voor behoud Koffietijd en blikt terug op VI-optreden

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.