Erik Jonk
Erik Jonk Binnenland 2 mrt 2023, 
Leestijd: 6 minuten

Twijfel of je stamceldonor wilt worden? ‘Jij bent degene die misschien wel iemands leven redt’

stamceldonor matchis thijs slegers
Sterte voor Thijs Slegers tijdens Feyenoord - PSV. Foto: ANP / Pieter Stam de Jonge

Het woord stamceldonor werd begin februari door velen in de mond genomen. Dat had alles te maken met een emotionele oproep van perschef Thijs Slegers van voetbalclub PSV. Hij lijdt aan leukemie en kan niet meer worden genezen. Slegers maakte dat op sociale media bekend en riep mensen daarbij gelijk op om stamceldonor te worden. Duizenden mensen gaven gehoor. Maar voor wie twijfelt belde Metro met de betrokken stichting Matchis: waarom zou je stamceldonor worden en wat houdt dat dan precies in?

„Ik ben niet meer te helpen, maar anderen wel”, twitterde de dappere Thijs Slegers. Zijn woorden kwamen in heel Nederland hard binnen, maar er volgden gelijk ook mooie acties. In het voetbalstadion van PSV bijvoorbeeld, waar Slegers bij was en sportzender ESPN besloot op tv zelfs tot een hele actie-uitzending. Slegers was diep geroerd en blij met het aantal reacties. Vanavond was er in hetzelfde stadion opnieuw een hartverwarmende actie. De spelers van ADO Den Haag speelden als verrassing voor Slegers het KNVB Beker-duel tegen PSV eenmalig met shirtreclame van Matchis.

Stichting overspoeld met aanmeldingen

Matchis beheert het bestand van iedereen die stamceldonor wil zijn. De stichting zorgt ervoor dat patiënten met leukemie en andere ernstige bloedaandoeningen die een stamceltransplantatie moeten ondergaan, zo snel mogelijk de best passende donor krijgen. Zo kan hun leven nog worden gered. Hoe vreselijk het nieuws van Thijs Slegers ook, voor Matchis betekende zijn oproep duizenden nieuwe aanmeldingen en dus, als je het zo kunt zeggen, ‘goed nieuws’. Maar er zijn ook mensen die twijfelen of zij stamceldonor willen worden. Begrijpelijk, als je niet precies weet wet het is. Metro sprak voor antwoorden op vragen die in het land leven met Bert Elbertse, Manager Donor Relaties bij Matchis.

Druk zeker, bij jullie?

Bert Elbertse: „Ja, maar we zijn nu wel over de grootste drukte heen.”

Hoeveel mensen zijn er nu stamceldonor en hoeveel daarvan komen er door de actie van Thijs Slegers?

„Door Thijs zitten we nu op ongeveer 8400. In Nederland zijn volgens onze databank 396.000 mensen en een beetje stamceldonor. Je bent echter pas echt een stamceldonor als je je wattenstaafjes hebt ingestuurd. Je bent dan, zoals wij dat noemen, ‘getypeerd door ons laboratorium’. Van de aanmeldingen door Thijs zitten er nu nog een hoop wattenstaafjes bij de post. Deze mensen hebben zich wel laten registreren, maar zijn eigenlijk nog ‘half donor’. Mannen zijn iets lakser bij het terugsturen van de staafjes dan vrouwen, dus we moeten er nog even goed achteraan zitten. Gelukkig zijn er al honderden terug.”

Stamceldonor meestal even kort in het nieuws

Zijn jullie overdonderd eigenlijk?

„We zijn wel wat gewend en ook voorbereid als er een aangrijpend patiëntenverhaal rondgaat. Denk aan die keer dat voetballer Lennart Thy toen hij bij VVV-Venlo speelde een wedstrijd oversloeg om als stamceldonor iemands leven te redden. Of toen een vrouw in een krant een oproep deed voor haar vriend en een ander voor haar zoon. Waar we door zijn overdonderd, is de aandacht in de media over de oproep van Thijs Slegers. En ook door de lengte van die aandacht en de hoeveelheid mannen dat zich nu aanmeldt. Meestal is de aandacht er even kort, één of twee dagen dat het telefoontjes regent van mensen meer willen weten over het onderwerp. Het loopt nu nog steeds door.”

Kwam Thijs Slegers in samenspraak met Matchis tot zijn oproep of was het spontaan?

„Hij had het niet met ons besproken, dus het was spontaan. Dat siert Thijs. Spontaniteit maakt over het algemeen de meeste indruk. Hij is zelf al langer bezig met stamceldonatie en was zelf getransplanteerd. Zijn club PSV was met Philips al bezig met een actie rond bloeddonatie. Thijs heeft het aan den lijve ondervonden, helaas kreeg hij een afstotingsziekte. Maar nogmaals, zijn oproep kwam voor ons onverwacht.”

Zieke stamcel is ‘góed ziek’

Voor iemand die het niet weet, wat is een stamcel precies?

„Een stamcel is de broncel die de bloedcellen maakt. Stamcellen zitten in je beenmerg en ze zijn de basis voor je bloed. Als die ziek zijn, dan zijn ze ook góed ziek en dat betekent dat je geen gezonde bloedcellen meer kunt aanmaken. Je hebt dan leukemie.”

Hoeveel stamceldonoren hebben we in ons land eigenlijk nodig?

„Momenteel zijn dat er zeshonderd per jaar. Tweehonderd daarvan komen er doorgaans uit de familie en voor vierhonderd patiënten moeten wij een stamceldonor vinden.”

Er zullen best wat mensen zijn die twijfelen of zij stamceldonor willen worden. Wat zeggen jullie als organisatie tegen hen?

„Wij zeggen altijd dat je moet weten waar je aan begint. Lees je goed in, weet wat voor keuze je maakt. Maar we zeggen vooral dat jij misschien wel die ene stamceldonor bent die letterlijk iemands leven kan redden. De kans dat dat zo is, is minimaal. Maar áls je het wordt… denk daar maar eens aan. Dat is heel bijzonder.”

View this post on Instagram

A post shared by Thijs Slegers (@thijsslegers)

Wie kunnen geen stamceldonor worden?

Na je 55ste kun je geen stamceldonor meer worden als het om een niet-familiedonor gaat. Zijn er meer restricties, bijvoorbeeld rokers of mensen met een bepaalde ziekte?

„Rokers sluiten we niet uit hoor, het gaat erom of je qua gezondheid aan de eisen voldoet. Zo mag je niet te zwaar, maar ook weer niet te licht zijn. Bepaalde medicijnen sluiten we uit, die kun je op onze website vinden. En je moet in Nederland wonen, anders kunnen we je adres niet registreren. Je valt dan onder de Nederlandse zorg.”

Hoe groot is de kans dat je als stamceldonor opgeroepen wordt omdat er een match is?

„0,06 procent volgens mij, heel klein dus.”

Hoeveel Nederlanders worden er door een stamceldonor gered?

„Zoals gezegd worden jaarlijks zeshonderd mensen in ons land getransplanteerd. Of ze gered worden is een tweede, want het kan zo zijn dat de transplantatie niet aanslaat of dat de ziekte terugkomt. Het exacte cijfer kennen wij niet, want Matchis redeneert vanuit de donor. De kans dat een patiënt overleeft ligt echter tussen de 50 en 60 procent.”

Is het doneren van stamcellen vervelend?

Als je als stamceldonor wordt opgeroepen, is het dan vervelend om te ondergaan?

„Je moet weten waar je aan begint, dat zei ik eerder al. Het zou namelijk vervelend zijn als iemand op het laatste moment nee zegt. Het doneren van stamcellen kan wat ongemak veroorzaken. Achteraf kan je rug wat gevoelig zijn of je kunt je wat grieperig voelen. Het is echter ook weer niet zo dat het helemaal niets is, het gaat echt wel wat verder dan bloed doneren.”

Wie tussen de 36 en 55 jaar is, moet 35 euro betalen bij het registreren. Waarom is dat als je zoiets moois als het worden van een stamceldonor overweegt?

„Terechte vraag, die horen we vaker omdat het onaardig klinkt. De reden is dat we vraag en aanbod meer bij elkaar hebben gebracht. Een aantal jaar geleden zagen we dat vooral ouderen zich aanmeldden. Per donor kost het registreren ons 35 euro, onder meer voor het laboratorium. We hebben heel veel donoren nodig, om één match te vinden. Bij jongeren tussen 18 en 35 jaar is de kans veel groter. Matchis wordt betaald als er een passende stamceldonor wordt gevonden, niet voor de registratie van mensen. Zoveel mogelijk mensen registreren zonder een bedrag te vragen, is veel te duur. Voor de patiënten hebben we vooral jonge donoren nodig, daarom is het voor hen gratis. Het werven is de laatste tijd ook op jongeren gericht.”

Hoe jonger je als stamceldonor bent, hoe groter de kans op het redden van iemands leven?

„Ja. Het aantal matches van donoren van 35 jaar of jonger gaat richting de 90 procent.”

Straks snelheid temperen op provinciale wegen? ‘Van 80 naar 60’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.