Nikki Veerbeek Binnenland 16 mrt 2023, 15:11

Leestijd: 3 minuten

Overwinning van BBB nóg groter dan gedacht: ‘Niet alleen proteststemmen’

Gisterenavond werd al duidelijk dat BoerBurgerBeweging (BBB) afkoerst op een monsterzege in de Provinciale Statenverkiezingen, maar die overwinning blijkt nu nóg groter dan gedacht. Een nieuwe prognose brengt de partij van Caroline van der Plas op zestien Eerste Kamerzetels.

Vanochtend waren dat er nog vijftien, net als de combinatie GroenLinks/PvdA. De linkse fractie blijft echter op vijftien zetels steken, terwijl BBB uitloopt. Daarmee is de BBB vanuit het niets de grootste. Volgens de Verkiezingsdienst van het ANP worden het er mogelijk zelfs nog zeventien.

FvD en CDA grote verliezers

Forum voor Democratie (FvD) is de grootste verliezer van de verkiezingen. De partij kwam in 2019 met twaalf zetels de senaat in en staat nu op twee zetels. Dit is niet anders dan vanochtend. FvD-leider Thierry Baudet zei gisteravond nog in zijn speech (die overigens veel verbazing wekte) dat het er „hoogstwaarschijnlijk drie worden.” Na FvD kreeg het CDA de grootste klap. Van de negen Eerste Kamerzetels, verliest de partij er vier. CDA-leider Wopke Hoekstra noemde de uitslagen „een daverende oorvijg voor ons allemaal in Den Haag en zeker ook voor ons als CDA.”

Promovendus verklaart verpletterende zege BBB

Volgens Twan Huijsmans (promovendus van de afdelingen Sociologie en Politicologie van de Universiteit van Amsterdam) heeft BBB de verkiezingsoverwinning voor een belangrijk deel te danken aan onbehagen dat al langer leeft op het platteland en dat door de stikstofcrisis aan het oppervlak is verschenen. „Dat gevoel is nu belangrijker voor kiezers dan ooit omdat er nu belangrijke vraagstukken spelen die gaan over regionale verdeling”, zegt de onderzoeker. Zijn vermoeden is dat mensen zich buiten de grote steden ook genegeerd voelen op andere thema’s, zoals het verdwijnen van buslijnen.

De onderzoeker denkt dat de BBB de juiste partij op het juiste moment is voor veel kiezers omdat die zich juist profileert op plattelandsthema’s die nu opspelen. Hij benadrukt wel dat er nog geen gegevens beschikbaar zijn over de achtergrond van de BBB-kiezer.

Maar hoe kan CDA dan zo’n historisch verlies lijden? De partij heeft ook het thema stad en platteland ook naar zich toe proberen te trekken. Huijsmans denkt dat het CDA als regeringspartij achter het veel bekritiseerde stikstofbeleid moest staan en zich zo onvoldoende kon profileren. Wel verliest de partij al langer, ook voordat de stikstofproblematiek opspeelde.

‘Van der Plas spreekt praktisch geschoolden aan die afstand voelen tot politiek’

De promovendus denkt dat BBB niet alleen de proteststem op het platteland naar zich toe getrokken en dat er meer speelt dan de gevoelde kloof tussen stad en platteland. Uit onderzoek blijkt dat de verschillen tussen burgers onderling binnen steden en dorpen groter zijn dan verschillen tussen inwoners van de stad en het platteland,  bijvoorbeeld waar het aankomt op de afstand die praktisch geschoolden voelen tot de politiek.

Volgens Huijsmans spreekt Van der Plas ook de praktisch geschoolden aan die een grote afstand voelen tot de politiek. Dit doet ze door de manier waarop ze praat en zich presenteert, vermoedt Huijsmans. Dat kan verklaren waarom de BBB ook in grote steden als Den Haag en Rotterdam veel stemmen heeft binnengeharkt.

Statiegeld op blikjes komt eraan: hier moet je op letten