Erik Jonk Binnenland 3 mrt 2023, 08:51

Leestijd: 3 minuten

Oversterfte lijkt voorbij, na ‘uitzonderlijk sterftejaar 2022’

In februari stierven in Nederland niet veel meer mensen dan verwacht op basis van cijfers uit het verleden. Er was dus geen sprake van oversterfte in die maand, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van voorlopige cijfers. En dat na, zo wordt het genoemd, ‘een uitzonderlijk jaar 2022’ voor wat die oversterfte betreft.

In februari overleden ongeveer 14.000 mensen in Nederland, zo’n 100 meer dan normaal. In de eerste week van de maand lag het aantal mensen dat overleed net boven de verwachting. Maar de cijfers kunnen altijd een beetje schommelen. Het aantal sterfgevallen was echter niet dusdanig verhoogd dat er in die week sprake was van oversterfte. In de laatste drie weken van februari was het cijfer telkens ongeveer volgens verwachting. Ook in de laatste weken van januari was dat het geval.

Langere tijd oversterfte in Nederland

De sterfte was in Nederland langere tijd zo hoog dat het CBS sprak van oversterfte. Vorig jaar was dat alleen in het begin van het jaar, één week in mei en één week in september niet het geval. Op sociale media werd massaal om onderzoek naar oversterfte geroepen. Ook Pieter Omtzigt deed in de Tweede Kamer zo’n oproep, maar in het najaar bleek dat dat onderzoek ‘stroef verloopt’. Wetenschappers wordt het niet makkelijk gemaakt, omdat ze van het RIVM en de GGD geen cijfers krijgen over coronabesmettingen en vaccinaties.

In de laatste twee weken van januari van dit jaar daalde volgens het CBS het aantal sterfgevallen dusdanig dat er geen oversterfte meer was. Die ontwikkeling zet in februari dus door.

CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen noemt de lagere sterftecijfers van dit moment „niet opvallend”. In februari was er in vergelijking met afgelopen najaar relatief weinig corona in Nederland en ook het aantal griepgevallen bleef laag. Bovendien is het vaker zo dat na een periode van hogere sterfte meerdere weken volgen waarin er niet veel meer mensen overlijden dan verwacht, zegt Van Gaalen.

Coronagolven, maar overlijdens niet precies te verklaren

Afgelopen jaar was volgens hem „uitzonderlijk” als het gaat om de vele maanden met oversterfte. Een deel kan uitgelegd worden door de coronagolven, maar een precieze verklaring voor de vele overlijdens is er nog niet. Wel zijn er verschillende hypotheses. Zo vertelde Van Gaalen eerder al over de indirecte effecten van de vele coronabesmettingen. Zo kunnen mensen die eerder corona doormaakten en herstelden wel langere tijd verzwakt blijven en daardoor later alsnog overlijden aan iets anders.

Het CBS ontvangt wel informatie over de doodsoorzaken van de mensen die in 2022 overleden, maar die volgt altijd met enige vertraging. Tot dusver zijn voor alle overledenen uit 2022 tot en met oktober de doodsoorzaken bekend.

Het statistiekbureau meldde gisteren dat het vanaf april nieuwsberichten over de sterftecijfers eens per kwartaal publiceert, in plaats van eens per maand. Dat heeft te maken met het relatief lage aantal coronabesmettingen. Het Outbreak Management Team liet vorige week weten dat volgens het expertteam het virus in de zogenoemde ‘endemische fase’ is beland, wat wil zeggen dat het bij het dagelijks leven hoort. „Nu de covid-19-epidemie in die fase is beland, geeft een beschrijving over een langere periode een beter beeld van de sterfteontwikkeling”, zegt het CBS. De cijfers zullen nog wel wekelijks online verschijnen.

Mark Rutte wil naar Vandaag Inside, ‘maar we gaan toch niemand afzeggen?’