Julia Osendarp Binnenland 27 jan 2023, 12:00

Leestijd: 3 minuten

Dit is waarom er kritiek klinkt op Holocaust-onderzoek, waar zoveel om te doen was

Het is niet goed gesteld met het kennisniveau van jongeren en de Holocaust, bleek uit een recent onderzoek. En die bevindingen zorgden en zorgen voor een hoop ophef. Inmiddels werd het onderzoek strenger bekeken, klinkt er kritiek en valt er over de onderzoeksresultaten nog best iets te zeggen.

Afgelopen woensdag kwam The Conference on Jewish Material Claims Against Germany, een internationale organisatie die zich inzet voor Holocaustoverlevenden, met verontrustende onderzoeksresultaten. Een kwart van de Nederlandse jongere generatie heeft twijfels over de Holocaust. Veel media brachten berichtgeving over het onderzoek naar buiten, waaronder ook Metro. En menig politicus reageerde ‘geschokt’ op het nieuws.

Onderzoek naar kennis Holocaust onder jongeren

Nederland stond er in vergelijking met andere landen als de VS, Groot-Brittanië, Frankrijk, Oostenrijk en Canada, slecht voor met het gedachtegoed over de Jodenvervolging. Een kwart van de Nederlandse Millennials en Generatie Z, geboren na 1980, noemde de holocaust een ‘mythe’ of ‘zwaar overdreven’.

Onder meer politici als Mark Rutte, Dilan Yesilgöz, Jan Paternotte en Sophie Hermans uitten hun zorgen op social media. Het onderwijssysteem zou falen in het bijbrengen van deze geschiedkundige kennis.

Kritiek op onderzoekswijze

Maar nu klinkt daar kritiek over dat onderzoek en constateren deskundigen dat het zelfs ‘piept en kraakt’. Zo trok hoogleraar statistiek Casper Albers tegen de Volkskrant het onderzoek in twijfel. Waarom? het Amerikaanse marketingbureau Schoen Cooperman Research (SCR) belde voor het onderzoek 2000 Nederlanders op. Maar wat bleek, daar zaten geen jongeren bij. Het onderzoeksbureau belde alleen 18-plussers. Van de respondenten was 60 procent 40 jaar of ouder.

„Juist zo’n belangrijk onderwerp verdient goed onderzoek. Dit rapport rammelt aan alle kanten”, aldus Albers. De deelnemers werden willekeurig gebeld en één op de drie van hen bleek student. Ook bleken er percentages bij elkaar opgeteld. Volgens Albers betekent het niet dat als iemand niet goed op de hoogte is van de exacte cijfers, dat iemand onder de noemer Holocaustontkenner valt.

Minderheid heeft minder kennis

Volkskrant-columnist Bert Wagendorp concludeerde dat slecht onderbouwd onderzoek het tegendeel van wat het beoogt bereikt: bewustwording. „Het onderzoek bracht ons geen stap dichter bij de werkelijke stand van zaken, en liet daardoor alle ruimte voor paniekzaaierij en heet-van-de-naaldreacties waarover slecht was nagedacht.” Volgens Wagendorp draait het tegenwoordig veelal om haast rondom media en snelle reacties van politici.

Nuance was blijkbaar gebaad bij de berichtgeving over het onderzoek. Er blijkt namelijk een, meer genuanceerdere, conclusie te trekken. Onder de minderheid van Generatie X, Millenials en Generatie Z, blijk de kennis over de Holocaust gebrekkig. In de meeste gevallen is dat te wijten aan het feit dat voor hen de oorlog verder in het verleden ligt dan hun ouders of opa’s en oma’s.

Maatschappelijke verandering

Die gedachte deelde Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies ook met Het Parool. Hij noemde het onderzoek meer een indicatie, dan „harde cijfers”. Hij verwees naar andere studies waaruit bleek dat de kennis met de jaren verder wegzakt. „Hoe langer het geleden is, hoe meer inspanning nodig is om de geschiedenis voor het voetlicht te krijgen.” Wat ook historicus David Barnouw beaamde. Volgens hem is het aantal lesuren geschiedenis teruggebracht en kent Nederland meer kinderen met een migrantenachtergrond. Die krijgen de Tweede Wereldoorlog niet van huis uit mee.

Docente Laura Polder vertelde tegenover de krant dat zij zich niet herkende in de onderzoeksresultaten. Zij benadrukt dat de aantallen overleden slachtoffers wellicht moeilijk te bevatten zijn voor jongeren, maar ontkennen? Dat verbaasde haar. Volgens Polder zijn leerlingen ook bereid slachtoffers van andere, meer recente oorlogen, te herdenken. „Ze hebben klasgenoten die zijn gevlucht uit Syrië of Oekraïne. Voor hen is de Tweede Wereldoorlog geen vanzelfsprekend ijkpunt meer. Ze hebben ook geen oma’s en opa’s meer die de oorlog hebben meegemaakt. Daardoor wordt dat steeds meer een ver-van-mijn-bedshow.”

Het onderzoek naar de #Holocaust rammelt.👇Schandalig! Onderzoekers hebben zich daarmee onverantwoord gedragen over dit serieuze onderwerp. NB: geen enkele 'jongere' onder de 18 jaar is bevraagd!

Laat dit een wake up call zijn én lieden als Gideon ook blijven veroordelen.👇👇 https://t.co/XeitnpjBpr pic.twitter.com/BBDA6WVrqW

— Elsschot🌍🇳🇱🇪🇺🇺🇦🇵🇸🇮🇱 (@marcelbar8) January 26, 2023

Zo werd het #Holocaust onderzoek van Claims Conference uitgevoerd 😳 🚮 pic.twitter.com/KLpgjxUubF

— Jan Tervoort (@Radlab72) January 25, 2023

Handig die onderzoeken. Een klein jaartje geleden waren de jongeren nog onder de indruk.#Holocaust pic.twitter.com/tQoNwIIBBT

— Marconogiets (@marconogiets) January 25, 2023

Juist geconcludeerd @telegraaf 👇

𝗗𝗶𝘁 𝗼𝗻𝗱𝗲𝗿𝘀𝘁𝗿𝗲𝗲𝗽𝘁 𝗵𝗲𝘁 𝗴𝗿𝗼𝘁𝗲 𝗯𝗲𝗹𝗮𝗻𝗴 𝗼𝗺 𝗱𝗲 𝗺𝗮𝘀𝘀𝗮𝗺𝗼𝗼𝗿𝗱 𝗼𝗽 𝗡𝗲𝗱𝗲𝗿𝗹𝗮𝗻𝗱𝘀𝗲 𝗝𝗼𝗱𝗲𝗻 𝗰𝗲𝗻𝘁𝗿𝗮𝗮𝗹 𝘁𝗲 𝗵𝗼𝘂𝗱𝗲𝗻 𝗯𝗶𝗷 𝗱𝗲 𝗷𝗮𝗮𝗿𝗹𝗶𝗷𝗸𝘀𝗲 𝗱𝗼𝗱𝗲𝗻𝗵𝗲𝗿𝗱𝗲𝗻𝗸𝗶𝗻𝗴.#Holocaust pic.twitter.com/1aoQCQYwCZ

— Alice van Drie (@AlicevanDrie) January 26, 2023

https://twitter.com/CaAl/status/1618199774372696064

België levert geen tanks aan Oekraïne: ‘We hebben ze niet’