Roos Ravensbergen Binnenland 13 dec 2022, 10:44

Leestijd: 4 minuten

Zaanse cacaofabriek mengt al jarenlang giftige stof door cacao, overheid wist ervan

Ken je die bijna gitzwarte oreokoekjes met die romige witte vulling? Die zwarte kleur krijgen de koekjes niet zomaar door cacaopoeder, maar doordat er grote hoeveelheden giftig ammoniak met cacaobonen zijn gemengd. Dat blijkt al jarenlang de werkwijze te zijn voor cacaofabriek Olam in Koog aan de Zaan.

Het Noordhollands Dagblad schrijft vanochtend over het toevoegen van de giftige stof, en schrijft ook dat de overheid hiervan wist. De fabriek slaagde erin om jarenlang geheim te houden dat ze de giftige stoffen mengen met cacaobonen.

Giftig ammoniak gemengd met cacaobonen

De directeur van Olam, Eric Nederhand, heeft inmiddels erkend dat er ammoniak in de cacao zit. Maar hoeveel dat is per jaar, is niet duidelijk. „Ofi (Olam) gebruikt ammoniak als alkalisatieoplossing voor sommige cacaopoeders om de kleur of smaak van het eindproduct te wijzigen. Er blijft geen of zeer weinig ammoniak achter in het eindproduct. Ofi vermeldt het gebruik ervan als levensmiddelenadditief in de technische informatie bij elk ingrediënt”, antwoordt Nederhand. „Op specifieke hoeveelheden kan ik niet ingaan.”

Het gaat volgens het Noordhollands Dagblad om ‘grote hoeveelheden’, maar de fabriek is niet ontworpen om die hoeveelheden van de stof te verwerken. „Er is nooit voldoende geld geïnvesteerd om dat op een behoorlijke wijze te doen”, hoorde de krant van een klokkenluider binnen het bedrijf. „Te duur, vonden ze. De ammoniak kiert dus uit alle hoeken en gaten, de stank is enorm. Het milieu? Dat interesseert de bedrijfstop niet. Wel het zwarte cacaopoeder en wat ze ermee verdienen.”

En het milieu, dat is juist een heikel punt. De fabriek ligt namelijk al een paar jaar onder vuur vanwege de ammoniakuitstoot. Omwonenden, milieubewegingen én de overheid klagen. Dat dus terwijl de overheid wel wist van het verwerken van ammoniak in de cacao. Samen met de uitstoot van stikstofdioxiden is de uitstoot van ammoniak het grootste milieuprobleem van Nederland. Maar de fabriek had een verklaring voor de ammoniakuitstoot van de fabriek: zij zeiden dat de uitstoot van nature vrijkomt bij behandeling van cacaobonen, maar niet vermeld werd dat tijdens dit proces om cacao diepzwart te maken ook kunstmatig grote hoeveelheden ammoniak worden toegevoegd.

Er zit geen gif in de Oreo-koekjes – en vijf andere vragen over cacaopoeder en ammoniak

Overheid wist van werkwijze fabriek Olam

Ondanks dat de overheid dus klaagde over de uitstoot, was zij op de hoogte van het toevoegen van ammoniak aan cacaobonen. Op verzoek van de fabriek zelf heeft de Omgevingsdienst de toevoeging van tienduizenden kilo’s ammoniak verborgen gehouden. Olam zette omwonenden, concurrentie en de politiek op een dwaalspoor door verkeerde informatie naar buiten te brengen. Zo gaf het bedrijf foutieve verklaringen over de toedracht van de forse ammoniakuitstoot van deze fabriek. Dit blijkt uit onderzoek van het Noordhollands Dagblad.

Oreo-maker Mondelez is de grootste afnemen van het gitzwarte cacaopoeder. Bij dat bedrijf zijn ze op de hoogte van het gebruik van ammoniak als ingrediënt, dat staat ook op de verpakking van de koekjes vermeld. Maar er valt ook te lezen dat ‘ammoniumcarbonaat geen invloed’ heeft op de gezondheid.

„Het gebruik van ammoniumcarbonaat in levensmiddelen heeft geen invloed op de kwaliteit of de veiligheid van het product”, verklaart Annick Verdege van Mondelez. De giftige stof ammoniak wordt toegevoegd om de cacao zwarter te maken, maar maakt het ook smaakvoller, aldus de producten. Mondelez lijkt wel op de hoogte van het feit dat de stof omstreden is. „Met Ofi hebben wij gewerkt aan een verbeterde productiemethode, waarbij milieuvriendelijker alkali wordt gebruikt.”

UPDATE 19-12-2022: De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) heeft inmiddels gereageerd op de bevindingen van het Noordhollands Dagblad. Volgens hen is onjuiste informatie verspreid, mede over het ‘geheim houden’ van het gebruik van bepaalde stoffen. „De OD NZKG ziet erop toe dat Olam zich houdt aan de wettelijke emissienormen, voor onder meer ammoniak, zoals deze zijn vastgelegd in het Besluit Milieu van 31 maart 2021. Informatie over de emissies, waaronder ammoniak, is openbaar.” 

Ook benadrukt de Omgevingsdienst dat ammoniumcarbonaat een toegestaan additief is in de Europese Unie, zoals hierboven ook beschreven staat in een kader. Over de gezondheidsrisico’s van de uitstoot schrijven zij: „Vanwege zorgen van omwonenden over mogelijke gezondheidseffecten van de emissies van het cacaobedrijf, heeft de OD NZKG eerder een onderzoek laten uitvoeren. In dit onderzoek is het effect van de emissies op de leefomgeving meegenomen, onder meer voor de stof ammoniak. Uit de uitkomsten blijkt dat er in de omgeving van Olam geen sprake is van vergiftigende omstandigheden.”

Hier is de volledige reactie van de OD NZKG te lezen.

Vannacht vroor het tot -10! Let op gladde wegen en kunnen we schaatsen?