Judith Tielemans Binnenland 3 okt 2022, 16:05

Leestijd: 3 minuten

Inspectie: Rutte in de fout met bewaren sms’jes, ministerie kijkt naar aanpassing

Sms-berichten van premier Mark Rutte zijn jarenlang niet goed genoeg opgeslagen in archieven door zijn ministerie van Algemene Zaken. Dat oordeelt de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed in een kritisch rapport. De berichten zijn wel volgens een ‘rijksbrede instructie’ gearchiveerd, maar niet altijd volgens de wet over de archivering van overheidsstukken (de archiefwet). De manier waarop de berichten zijn bewaard, leidde bovendien tot gegevensverlies.

De Inspectie onderzocht de omgang met Ruttes chatberichten nadat in een rechtszaak over overheidsdocumenten in coronatijd aan het licht was gekomen dat Rutte zelf volop sms’jes verwijderde. In een spoeddebat over die onthulling in mei zei Rutte nog „zowel aan de geest als aan de letter van de wet” te voldoen. „Ik voldoe ook helemaal aan de regeling over het bewaren van chatberichten.”

Rutte in de fout met bewaren sms’jes op Nokia telefoon

De premier had in die tijd nog een simpele Nokia, en klaagde dat de telefoon langzaam en onoverzichtelijk werd als hij sms’jes erop liet staan. Rutte legde in een debat in de Kamer uit dat hij zelf sms’jes verwijdert, en berichten doorstuurt of ‘doorbelt’ naar ambtenaren als deze berichten moesten worden opgeslagen. Veel partijen reageerden verontwaardigd op deze ‘selectieve’ manier van archiveren. Rutte reageerde fel, en verdedigde de werkwijze. Goede archivering is juist belangrijk voor verantwoording achteraf over bepaalde zaken en keuzes.

In haar rapport concludeert de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed dat Rutte ontvangen chatberichten (in zijn geval vooral sms’jes) „vrijwel altijd” doorstuurt naar een ambtenaar, verzonden chatberichten niet altijd. Bij de keuze welke sms-berichten vervolgens worden opgeslagen in het archief, handelden Rutte en zijn ambtenaren volgens de handleiding, „maar niet altijd via de archiefwet”. Dit kwam enerzijds doordat Rutte niet alle sms-berichten doorstuurde, en anderzijds omdat zijn ambtenaren „een te strenge selectie” maakten.

Informatie ging verloren

Bij het doorsturen van chatberichten is niet meer te zien wanneer zo’n bericht is ontvangen. Soms worden screenshots opgeslagen, waarbij ook informatie verloren gaat. Ruttes ministerie heeft nog geen betere werkwijze, en zal volgens de Inspectie betere afspraken moeten maken. Hoe vaak chatberichten niet zijn opgeslagen, terwijl dat wel had gemoeten volgens de wet, kan de Inspectie niet nagaan. „Veel chatberichten zijn immers gewist.”

De problemen op het ministerie van Algemene Zaken op het gebied van archivering zijn breder, aldus de Inspectie. Het departement voldoet niet aan alle randvoorwaarden voor goede archivering. Twee belangrijke functies voor informatiehuishouding zijn niet gevuld. Willekeur dreigt bovendien omdat een „overkoepelende visie” ontbreekt.

Rutte neemt de aanbevelingen van de inspectie geheel over

Daarnaast moet er meer duidelijkheid komen over de regels rond archivering, vindt de Inspectie. Het kabinet moet de rijksbrede instructie aanpakken, en het moet duidelijker worden wat onder de archiefwet valt.

Ruttes ministerie neemt de aanbevelingen van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed „geheel” over, schrijft de premier in een brief aan de Kamer. Een aantal aanbevelingen is al doorgevoerd „of is op dit moment in uitvoering”, andere adviezen worden binnenkort opgepakt.

Mark Rutte is vanaf morgen de langstzittende premier van Nederland