Nikki Veerbeek
Nikki Veerbeek Binnenland 4 okt 2022, 
Leestijd: 5 minuten

NRC-schrijvers over oud-Kamervoorzitter Khadija Arib: ‘De grilligheid maakte mensen horendol’

Khadija Arib, onderzoek khalid sophie
Foto: ANP

Gisteren kwam de NRC opnieuw met een vernietigend stuk over oud-Kamervoorzitter Khadija Arib. De schrijvers van dit artikel, Lamyae Aharouay en Hugo Logtenberg, schoven gisteren aan bij Khalid & Sophie om erover te praten. 

De soap rondom Arib houdt de gemoederen flink bezig. Afgelopen woensdag lekte uit dat het huidige dagelijkse bestuur van de Tweede Kamer een onafhankelijk extern onderzoek naar Arib laat doen. Aanleiding voor het onderzoek waren twee anonieme brieven met klachten over Arib waarin melding wordt gemaakt van „machtsmisbruik”, „een schrikbewind” en „een onveilige werkomgeving”. Het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer staat onder leiding van de huidige Kamervoorzitter, Vera Bergkamp (D66).

Afgelopen zaterdag besloot Arib op te stappen als PvdA-Kamerlid. „Ik ben veel gewend, maar de (anonieme) dolkstoten van de laatste dagen, hebben ertoe geleid dat ik niet langer wens aan te blijven als Kamerlid. Ik ben bereid veel te verdragen, maar ieder mens heeft zijn grens. Het betreft hier aanvallen op mijn waardigheid”, zei ze hierover. Het artikel dat gisteren verscheen, bevat een uitgebreide reconstructie hoe Arib de ene na de andere ambtenaar zou hebben geknakt.

Journalisten in Khalid & Sophie: ‘Stelselmatig gedrag’

Journalist Aharouay doet in de talkshow uit de doeken wat voor klachten er zoal over Arib zijn. „In dit geval gaat het over negeren, isoleren, buitensluiten, vernederen en kleineren. We noemen in het stuk een voorbeeld van vlak voor een vergadering een stoel weg laten halen en als een ambtenaar binnenkomt zeggen: ‘Er is geen plekje meer voor jou.’ Dat soort zaken.”

Haar collega Logtenberg vertelt: „Dan kun je denken: ‘Dat is één keer, het kan een keer gebeuren, iemand heeft een slechte dag.’ Maar het zit in het patroon. Dat het stelselmatig gebeurt”, zegt hij. „Dan kruipt er angst in een organisatie. Mensen gaan aan zichzelf twijfelen. Want de ene dag reageert mevrouw Arib zo en een halfuur later kan dat alweer anders zijn. Die grilligheid maakt mensen echt horendol.”

Presentatrice Sophie Hilbrand vraagt aan het tweetal van hoeveel mensen dit soort klachten komen. „Tientallen”, zegt Logtenberg. „Als je mensen spreekt die elkaar vaak helemaal niet kennen en ze vertellen voortdurend hetzelfde verhaal, dan ontstaat dat patroon. We hebben 32 direct betrokkenen gesproken en dan zie je na 15 of 20 mensen: ‘Dit herkennen we helemaal.’ Het sluit naadloos op elkaar aan.”

Onderzoek naar gedrag

Arib gaf ruim anderhalf jaar geleden het voorzittersstokje door aan Bergkamp. Dat er nu pas onderzoek wordt gedaan naar het gedrag onder haar bewind, komt volgens Logtenberg omdat zij in juni is benoemd tot voorzitter van de commissie die de parlementaire enquête over het coronabeleid gaat voorbereiden. „Dat was het moment dat er grote turbulentie ontstond in het ambtelijke apparaat, want een deel daarvan dacht: ‘Nee nee, niet nog een keer met deze mevrouw. Dat willen we niet.’” 

Dit zou moeten hebben geleid tot de anonieme brieven, maar niet alleen dat. „Er is heel veel gebeurd. Er zijn mensen die naar vertrouwenspersonen zijn gestapt en hebben gezegd: ‘Dit ga ik niet doen.’” Aharouay zegt dat „dat ook het interessante is”, dat mensen het pas na haar vertrek aandurfden om te klagen.

Ze legt uit dat de verhalen over het gedrag van Arib niet helemaal nieuw voor haar waren. „Het punt van ons werk is dat we dat niet zomaar op kunnen schrijven. We moeten het ook hard kunnen maken.” Ook Logtenberg had het eerder in de wandelgangen vernomen. „Maar als je het gaat onderzoeken en je de stelselmatigheid, documenten en voorbeelden ziet, dan is het wel schrikken.” 

‘Beeld over Arib kantelde ineens’

Arib noemde het onderzoek een „politieke dolksteek in haar rug”. Aharouay vindt het interessant om te zien hoe het beeld na die uitspraken meteen kantelde. „We brachten het nieuws over iets unieks: er wordt een onderzoek ingesteld naar een oud-Kamervoorzitter en (toen nog) huidig PvdA-Kamerlid. Zij reageerde aanvankelijk bij ons dat ze geschrokken was en zei dat ze niet zo in elkaar zat”, vertelt ze. Diezelfde avond citeerden andere kranten Arib terwijl ze fel uithaalde naar Bergkamp. „Zo zag je die dagen erna dat niemand het meer had over de klachten van de ambtenaren. Het ging eigenlijk alleen maar over dat een oud-Kamervoorzitter de huidige Kamervoorzitter beticht van een politieke afrekening.”

Logtenburg: „Ik ken haar (Arib, red.) ook. Het is ook een hele aardige vrouw. Als Kamervoorzitter was ze sterk, humoristisch, met gezag. Maar dat is niet hele verhaal.”

Vriendin Olcay Gulsen ook te gast bij Khalid & Sophie

Programmamaker en modeontwerpster Olcay Gulsen is ook te gast bij Khalid & Sophie, en zij is een goede vriendin van Arib. Ze vertelt hoe de oud-Kamervoorzitter de situatie ervaart. „Het is een vrouw die 24 jaar lang ontzettend veeleisend is geweest, in de eerste plaats voor zichzelf en ook voor haar team. Ze is gebroken. Ze had nooit verwacht dat dit het einde zou zijn van haar loopbaan, waar ze natuurlijk fantastische dingen voor elkaar heeft gekregen. Daar zit verdriet. Ze is gekwetst.”

Gulsen vermoedt dat Arib extra hard wordt aangepakt omdat ze een vrouw is. „Weet je wat ik heel typisch vind? Vrouwelijk leiderschap, daar accepteren mensen veel minder van. Dat is gewoon een feit. Ik denk dat dit ook wel het geval is bij Khadija. We kennen Mark Rutte en zijn woede-aanvallen en we kennen hoe hij handelt, en ik heb het idee dat er minder getolereerd wordt van een vrouw.”

Je kunt de aflevering van Khalid & Sophie terugkijken via NPO Start. 

Johan Derksen over serie Linda de Mol: ‘Een smakeloos gedrocht dat nergens op leek’

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.