Redactie Metro Binnenland 31 okt 2022, 15:59

Leestijd: 3 minuten

Twee experts hekelen vetorecht Tweede Kamer over coronawet: ‘Onwenselijk bij nieuwe coronacrisis’

De Tweede Kamer heeft een vetorecht over de aangepaste Wet publieke gezondheid, waar ook de permanente coronawet onder valt. Dat betekent dat zij het invoeren van maatregelen tijdens een coronacrisis kunnen tegenhouden. Maar twee experts op het gebied van rechtsgeleerdheid vinden dat dat best een „tandje minder” mag. En spraken dat uit tegenover de Tweede Kamer.

Hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert en Jan-Peter Loof, ondervoorzitter van het College voor de Rechten van de Mens, keren zich tegen dit vetorecht, betreft de coronawet. Want volgens hen belemmert zo’n recht in noodsituaties de boel. Dat kaartten zij vandaag aan in een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. 

Experts willen dat Tweede Kamer geen vetorecht heeft bij coronawet

Nu is het zo geregeld dat de Tweede Kamer iedere maatregel, die bijvoorbeeld minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) wil nemen, kan tegenhouden. En volgens Bovend’Eert mag die mogelijkheid best uit het wetsvoorstel geschrapt worden. „De regering moet dan ruime armslag hebben om snel en slagvaardig op te treden.” Ook de Eerste Kamer heeft de wens om over dat vetorecht te beschikken. Al moet ook daar volgens de hoogleraar geen gehoor aan gegeven worden.

Geen politieke compromissen in een coronacrisis

Het kabinet heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer, en in de Tweede Kamer zijn de meningen nogal verdeeld als het over de coronawet gaat. Bovend’Eert vreest dat door die zaken er „halfslachtige politieke compromissen” worden gesloten. Dat moeten we volgens hem in een nieuwe coronacrisis niet hebben. De Tweede Kamer heeft al genoeg te zeggen over de wet zelf en later over het al dan niet nemen van maatregelen, vinden Bovend’Eert en Loof.

De hoogleraar en ondervoorzitter van het College voor de Rechten pleiten dus voor minder bemoeienis van de Tweede Kamer in tijden van crisis. Maar daartegenover klinkt kritiek vanuit andere experts over de lange en uitputtende lijst met maatregelen die het kabinet, wederom, kan opleggen bij een nieuwe coronagolf. Zo wil het kabinet bijvoorbeeld een mondkapjesplicht meenemen in het wetsvoorstel. Maatregelen zoals sluiting van scholen staan niet in die lijst.

Kritiek op kabinet dat maatregelen kan invoeren vanuit ‘noodknop’

Johan Mackenbach, emeritus hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg, pleit voor maatregelen op een algemener niveau in deze wet. „Dat is makkelijker toepasbaar in situaties die je nu niet kunt voorzien”, zei hij. Maar „als Tweede Kamer geef je dan wel weer veel uit handen”, tekent Mackenbach daarbij aan.

Diverse fracties hebben moeite met de wetsbepaling die het kabinet de ruimte geeft alsnog collectieve maatregelen in te voeren die nu helemaal niet in het wetsvoorstel staan. Die fracties willen die ‘noodknop’ het liefst uit het wetsvoorstel schrappen. Maatregelen die onder deze bepaling genomen kunnen worden, gaan verder dan de concrete maatregelen die in de wet staan opgesomd, waarschuwt Loof, zoals het instellen van een avondklok. De “noodbevoegdheid” is echter ook weer niet onbegrensd, maar moet „proportioneel en noodzakelijk” zijn, voegt hij daaraan toe.

Wat was ook alweer die coronawet?

Die coronawet, dat blijft een dingetje. Want deze wet, eerder ook wel bekend als spoedwet, werd het leven in geroepen toen Nederland geteisterd werd door het coronavirus. Deze tijdelijke wet gaf het kabinet de juridische mogelijkheid om crisismaatregelen in te voeren. Nadat minister Kuipers deze wet voor een vijfde keer wilde verlengen, kreeg hij de Eerste Kamer niet meer mee. Daarom maakte Kuipers werk van het aanpassen van de Wet publieke gezondheid. Dat betekent dat de virusmaatregelen worden vastgelegd in een permanente wet. Maar de afgelopen tijd klonk er ook veel weerstand tegen die wet omdat over het coronabeleid en de effectiviteit van maatregelen, nog steeds een hoop vragen zijn. 

Raad van State: ‘Neem avondklok en coronatoegangsbewijs op in permanente coronawet’