Erik Jonk Binnenland 12 sep 2022, 07:35

Leestijd: 3 minuten

Flinke zorgen om nepreclames alcohol door influencers op TikTok: ‘Mag niet’

Er zijn grote zorgen over TikTok-video’s waarin alcohol een rol speelt. Alcoholmerken worden misbruikt door influencers. Dat vindt Stichting Verantwoorde Alcoholconsumptie (STIVA).

Gisteravond was een uitzending van Pointer (KRO/NCRV) op NPO 2 te zien over TikTok-video’s met content over alcohol. Daarin werd STIVA opgevoerd, dat met name bezorgd is om video’s die eruitzien als reclame. Maar waarin grote alcoholmerken dus misbruikt worden door influencers.

Pointer voerde een ‘data-experiment’ uit via het invoeren van zoekwoorden als ‘alcoholchallenge’ en vergelijkbare termen. Daarmee werd gezien dat ook jongeren video’s op TikTok te zien krijgen waarin alcohol(consumptie) een rol speelt.

Juridische actie tegen alcohol op TikTok

STIVA heeft geconstateerd dat influencers bekende alcoholmerken gebruiken in recepten voor onder andere drankjes en cocktails. Met de merkeneigenaren heeft STIVA nu juridische actie ondernomen om deze filmpjes direct van TikTok te verwijderen. Een vriendelijk verzoek dit te doen werd door influencers eerder afgewezen. Het gebruik van bekende alcoholmerken op TikTok-filmpjes is niet alleen een overtreding van de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken, het is ook een inbreuk op de merkenrechten van merkeneigenaren. De bekende merken hebben geen toestemming gegeven voor dit gebruik. De vertoningen op TikTok zorgen voor reputatieschade van de merken en de bedrijven achter daarachter. De manier waarop de merken prominent in beeld komen, geeft immers de indruk dat het om verboden alcoholreclame gaat.

Peter de Wolf, directeur STIVA: „De alcoholsector is heel streng op zichzelf als het gaat om alcoholreclame. Wij streven naar verantwoorde alcoholreclame en dat betekent dat zowel de inhoud als de plaats waarop alcoholreclame te zien is aan regels gebonden is. Het is daarom heel verwarrend dat sommige influencers video’s maken en daarin prominent alcoholmerken laten zien die daar helemaal niet van gediend zijn.”

Alcohol is echt ontzettend genormaliseerd in onze maatschappij. Zoek maar eens een serie waar de hoofdpersoon na een zware dag geen glas wijn of flesje bier uit de koelkast pakt. Jongeren groeien ook daar mee op. #pointer

— Leonie (@totheleonie) September 11, 2022

TikTok heeft eigen regels

Alcoholreclame op TikTok is niet toegestaan. Dat zijn de eigen regels van TikTok, maar het is ook een platform waarop te veel gebruikers jonger zijn dan 18. Daardoor is het adverteren op TikTok ook niet toegestaan in het kader van de eigen regels van de alcoholsector (de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken). Die regels zijn opgesteld door STIVA. Bovendien werkt TikTok nog niet met 18+ filters, terwijl de bekendste andere social media platforms dat al een aantal jaar wel doen.

De Wolf: „Grote alcoholmerken adverteren niet op TikTok. STIVA heeft in het verleden ook soms kleine merken geattendeerd op de spelregels van TikTok zelf en van de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken waaruit volgt dat adverteren op TikTok niet mag. Het is daarom ontzettend onwenselijk dat sommige influencers video’s met daarin reclame voor alcohol maken. Of video’s die lijken op product placement (verwijzingen naar producten in televisieprogramma’s, red).”

‘Influencers stop ermee’

STIVA roept alle influencers, die geld verdienen met hun vaak veel bekeken content, op om daarmee per direct te stoppen. Mocht dat niet gebeuren dan gaat STIVA juridische maatregelen treffen, mede omdat sprake is van inbreuk op het merkrecht. Verder is STIVA in gesprek met TikTok om er samen voor te zorgen dat ook Nederlandse influencers zich aan de regels houden. STIVA heeft naar eigen zeggen de eerste stappen gezet die mogelijk leiden tot een Notice & Takedown-procedure bij TikTok. In simpeler taal: een procedure die ervoor kan zorgen dat video’s met alcoholcontent van influencers worden verwijderd.

Metro schreef onlangs voor de rubriek Feiten en Fabels over alcohol. De vraag daarbij: welke moet je geloven en welke niet?

De uitzending van Pointer is nog terug te zien. 

Drugsgebruik op festivals normaliseren? ‘Samenleving moet op één lijn zitten’