Julia Osendarp Binnenland 14 sep 2022, 17:32

Leestijd: 5 minuten

Kim Feenstra ‘vecht’ voor de ‘kinderen van de staat’ en betere jeugdzorg: ‘Systeem op de schop’

Kim Feenstra maakte als jong meisje van dichtbij mee wat uithuisplaatsing met een kind doet. Volgens het model rammelt het jeugdzorg-systeem aan alle kanten en inmiddels maakt zij er haar missie van om dat te veranderen. Haar documentaire Taken: Kinderen van de Staat laat de schrijnende kant van jeugdzorg zien en zo probeert zij het thema richting de politieke agenda te duwen. „Ik ga niet stoppen, ik ga de strijd aan.”

Mede door het schandaal rondom de toeslagenaffaire liggen overheidsorganisaties, zoals jeugdzorg, de afgelopen tijd onder een vergrootglas. Zo noemde cabaretier Peter Pannekoek de uithuisplaatsingen rondom deze toeslagenaffaire „staatsontvoeringen” en kaartte Jojanneke van den Berge in haar Jojanneke en de jeugdzorgtapes aan wat er met kinderen ‘van de staat’ gebeurt. En ook Charlotte Bouman, die ooit in het ministeriegebouw demonstreerde tegen het GGZ-systeem, benadrukte destijds dat het piept en kraakt binnen jeugdzorg.

Kim Feenstra maakt documentaire over jeugdzorg

En nu is daar Feenstra die op haar eigen wijze de status van jeugdzorg in Nederland aan de kaak stelt. Door haar eigen turbulente jeugd, kwam ze als 8-jarig meisje in aanraking met jeugdinstanties. Ze maakte de documentaire Taken: Kinderen van de Staat erover, die ook Metro bekeek en we spraken Feenstra over haar drijfveer. „Het gaat om een probleem dat zich al jarenlang voordoet en het wordt steeds problematischer.” 

Feenstra koos ervoor om dit zonder omroep of zender achter zich aan te pakken en bracht de film via een online platform naar buiten. „Ik wilde de ernst van de situatie laten zien en daar horen ook harde beelden bij”, vertelt ze.  

https://www.instagram.com/p/CiRz_iurxFs/

Kim Feenstra: ‘Kan iedereen overkomen’

In Taken ziet de kijker onder meer ouders die te maken kregen met uithuisplaatsingen van hun kinderen, kinderen die hun verhaal doen over hun jeugdzorgtijd, juristen en vakgenoten die een boekje open doen over het systeem. En daar houd je na afloop van de film best een heel verdrietig gevoel aan over. Ook Jamie Faber, de ex-partner van zanger Dean Saunders, verschijnt in de film. Zij vertelt hoe schrijnend, en achteraf onterecht gebleken, uithuisplaatsing van haar zoontje was.

Volgens Feenstra denken veel mensen dat je met jeugdzorg te maken krijgt als je „met enorme schulden en problemen op drie hoog achter woont”. Maar in de docu verschijnen mensen uit verschillende sociale lagen. „Van een KLM-piloot tot aan rechercheurs van de politie. Het kan iedereen overkomen”, aldus de documentairemaakster. 

Zelfmoord

Wellicht het meest heftige stuk in de film is het gezin van Marie Carine Kruizinga, die als tienermoeder drie kinderen moest afstaan aan jeugdzorg. Misbruik, mishandeling en zelfs zelfmoord van een van haar dochters volgden. Marie Carine en haar zoon en dochter vertellen over de wanpraktijken uit die tijd en het verdriet na de dood van het oudste kind.

De hoofdpersonen in de film zijn volgens Feenstra blij dat zij hun verhaal hebben kunnen delen. „Dat hebben ze lang niet gedurfd, er heerst veel schaamte.” En ondanks dat het model beaamt dat er momenteel veel gaande is in ons land, moet dit probleem volgens haar „niet onderaan de stapel verdwijnen. Het gaat gepaard met ellende, verdriet, depressie en zelfs de dood. Het kan zo niet meer”, zegt Feenstra.

Jeugdzorg als ‘ziek’ systeem

In Nederland ligt het aantal uithuisplaatsingen een stuk hoger dan in andere landen. En een wirwar aan regels en protocollen maakt het voor hulpverleners en zelfs rechters moeilijk. Want er zitten ook echt een hele hoop goede pleegouders, instellingen, gezinsvoogden en jeugdzorgwerkers tussen, benadrukken meerdere geïnterviewden. Zo vertelt FNV-bestuurder Maaike van den Aar dat jeugdzorgwerkers al lange tijd weten dat „het systeem ziek is”. Volgens Feenstra moeten de uithuisplaatsingen door kenners uit het werkveld gedaan worden. „Daar moet een overheid of gemeente zich niet mee bemoeien. Dat is besteed aan vakmensen met een empathisch vermogen. Die per gezin onderzoeken wat nodig is.”

Feenstra ontving veel reacties op haar documentaire. „Vol verontwaardiging, boosheid en verdriet”, legt ze uit. Ook noemt ze de reacties van werknemers uit de jeugdzorg en oud-directeuren van instellingen op. „Zij worden met de nek aangekeken. Er zijn rotte appels, maar de meeste mensen doen dit werk met hun hart.”

Financiële belangen binnen jeugdzorg

Maar Feenstra kaart in haar film ook ‘dubieuze’ geldstromen aan. „Verstrengeling van geld, politiek en de zorgmarkt”, maken het systeem problematisch volgens gemeenteraadslid Loudy Nijhof. Zij benadrukt in de documentaire dat er heel veel belangen in deze sector waren en zijn. Feenstra: „Er worden al jaren brandbrieven en rapporten verstuurd en meldingen gemaakt. Het blijkt dat er een financieel spel achter het systeem schuilgaat.”

Van den Aar legt in de film later uit dat jeugdzorg-instellingen worden betaald per bezet bed, gefinancierd vanuit 355 gemeentes. „Dan moet je als organisatie zorgen dat je bedden, om te bestaan, beslapen zijn. Terwijl we idealiter geen kinderen uit huis willen plaatsen.” En daardoor ontbreekt het volgens Feenstra „aan een prikkel om ouders en kinderen te herenigingen”.

Kim Feestra wil systeem op de schop

Van den Aar vindt dat het Rijk verantwoordelijkheid moet nemen voor de schrijnende situatie. „Wie er moeten bewegen? Dat is het kabinet. Het probleem is zo groot, dat je bijna zou zeggen: ‘Breek maar af en begin opnieuw’.” Wat ook Feenstra beaamt: „Jeugdzorg moet het doel weer terugvinden waarvoor het ooit werd opgericht. En dat is kinderen en gezinnen helpen.”

De kijker van Taken: Kinderen van de Staat doet een donatie om de de film te kunnen zien. Met die donaties richt Feenstra een stichting en een team van advocaten en juristen op. „Daarmee proberen we ouders te helpen bij onterechte zaken. Om toch hun kind terug te krijgen.” Feenstra wilde met haar documentaire niet alleen het probleem op tafel leggen, maar ook onderdeel zijn van de oplossing. „De mensen die de documentaire kijken, zijn door hun donatie ook onderdeel van de oplossing.” En het uiteindelijke streven van Feenstra? „Een parlementaire enquête en uiteindelijk het hele systeem op de schop. Ik ga niet stoppen, ik ga de strijd aan.”

Metro benaderde ook het Nederlands Jeugdinstituut met de vraag of zij de documentaire hadden gezien en hoe zij tegen de kwestie wordt aangekeken. Een woordvoerder liet weten dat zij net zo graag veranderingen zien in het huidige stelsel omtrent jeugdzorg. Daarvoor stelde het kenniscentrum negen adviezen op om het systeem te kunnen herinrichten. 

Heleen van Royen openhartig over psychose na zwangerschap: ‘Belandde in isoleercel’