Julia Osendarp Binnenland 8 aug 2022, 09:29

Leestijd: 3 minuten

Kabinet zet vaart achter permanente coronawet, maar er klinkt ook veel kritiek

Een permanente coronawet kan niet wachten, volgens het kabinet. Met deze wet krijgt de regering vastgelegde bevoegdheden bij een toekomstige epidemie. Zo kunnen zij maatregelen en inperking van grondrechten juridisch onderbouwen. Maar daar is lang niet iedereen akkoord mee.

Die coronawet, dat blijft een dingetje. Want deze wet, eerder ook wel bekend als spoedwet, werd het leven in geroepen toen Nederland geteisterd werd door het coronavirus. Deze tijdelijke wet gaf het kabinet de juridische mogelijkheid om crisismaatregelen in te voeren. Hierbij kun je denken aan de mondkapjesplicht, het sluiten van horecagelegenheden of de avondklok.

Permanente coronawet geeft regering vastgelegde bevoegdheden

Minister Ernst Kuipers probeerde recent deze spoedwet voor een vijfde keer te verlengen, maar daarin kreeg hij de Eerste Kamer niet mee. De wet bleek niet meer te verdedigen en Kuipers maakte werk van het aanpassen van de Wet publieke gezondheid. Dat betekent dat de virusmaatregelen worden vastgelegd in een permanente wet. Het voorstel voor deze wetswijziging zou deze zomer dan klaarliggen en voilà: daar zijn we nu.

Na de zomer moet de permanente coronawet ingaan. Zoals hierboven beschreven als onderdeel van de bestaan Wet Publieke Gezondheid (Wpg). Deze wet maakt het voor de regering mogelijk om bij een oplevende epidemie wederom bevoegdheden te krijgen. Zo kunnen bijvoorbeeld afstandsregels, sluiting van publieke plekken, test- of quarantaineplicht of mondkapjesplicht dan terugkeren.

Kritiek op wetsvoorstel

Maar burgemeesters, gezondheidsdiensten en wetskenners, noemen de wet een ‘haastklus’. Want volgens hen ontbreekt het onder meer aan fundamentele discussie en onderbouwing van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van burgemeesters en voorzitters van de veiligheidsregio’s.

Nu ligt het wetsvoorstel van het kabinet bij de Raad van State, het adviesorgaan van de regering voor wet en bestuur. De Raad van State zal later deze maand reageren op dit voorstel. Maar uit bijlagen van de wet blijkt dat er al fors wat kritiek klinkt.

‘Ingrijpende wetswijziging voor tijdelijk probleem’

Vanuit de hoek van burgemeesters is daar vooral kritiek op een botsing met een andere zogenoemde ‘rampenwet’. Want de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s krijgen straks namelijk bevoegdheden om lokaal in te grijpen. De rampenwet, oftewel de Wet veiligheidsregio’s, moet op de schop, omdat Nederland niet goed is voorbereid op rampen en crisissen. Maar de coronawet gaat voor en dat valt niet goed bij de lokale bestuurders, die niet worden betrokken bij het nieuwe wetsvoorstel.

Maar waarom klinkt daar kritiek? Burgemeesters vallen over het feit dat een tijdelijk probleem, zoals het coronavirus, wordt aangepakt met een ingrijpende wetswijziging. Een ‘haastklus’ die vlak voor de zomervakantie de deur uit ging, benadrukt bestuurlijk adviseur Joost Keemink-Haane van het Genootschap van Burgemeesters, tegen Trouw. 

Minister Ernst Kuipers wijst naar Eerste Kamer

De landelijke gezondheidsdiensten GGD en GHOR kunnen zich gedeeltelijk in die kritiek vinden. Daarnaast zijn zaken over quarantaine en isolatie in het wetsvoorstel onduidelijk. De regering wil die begrippen niet verhelderen, laat die weten. Dat komt later, aldus de krant.

Het ministerie van Kuipers legt uit dat zij liever meer tijd hadden gehad voor het ‘bouwen’ van deze wet. Maar wijst met de beschuldigende vinger naar de Eerste Kamer, die de tijdelijke coronawet wegstemde. Want het ontbreekt nu aan juridisch fundament voor ingrijpen bij een toekomstige coronagolf.

Twijfels over effectiviteit maatregelen

Volgens Het Adviescollege Toetsing Regeldruk (ATR) komt het wetsvoorstel te vroeg. Waarom? Volgens hen is nog niet bekend welke aanpak en bestrijding van het coronavirus überhaupt goed werkte. Evaluaties van genomen maatregelen lopen nog waardoor minder belastende alternatieven mogelijk worden gemist.

Ook burgers en organisaties vallen over het feit dat het kabinet in het wetsvoorstel spreekt van ‘noodzakelijke en effectieve’ collectieve maatregelen. Het ontbreekt namelijk aan onderbouwing over die effectiviteit.

Volgens het kabinet kan de wet niet wachten. Op twijfels over de effectiviteit van maatregelen reageert het kabinet niet.

Komt er een nieuwe lockdown? Minister Kuipers sluit het niet uit