Julia Osendarp Binnenland 9 mei 2022, 10:34

Leestijd: 3 minuten

Toeslagenouders maakten geen kans tegen ‘machtig uitvoeringsapparaat’ bij uithuisplaatsingen

Een uithuisplaatsing is een drastische beslissing voor ouder en kind. Rond de toeslagenaffaire moesten 1115 kinderen gedwongen hun gezin verlaten. Nu blijkt dat de situatie rond deze uithuisplaatsingen nog schrijnender is dan het al leek.

Want of een uithuisplaatsing noodzakelijk is, blijkt moeilijk te controleren voor de kinderrechter. Ook hebben rechters geen grip op jeugdzorg en gezinshereniging. Daarnaast maakte de huidige wet het mogelijk om kinderen om financiële redenen uit huis te plaatsen. Iets waar de toeslagenouders al voor vreesden.

Rond de toeslagenaffaire moesten 1115 kinderen gedwongen hun gezinssituatie verlaten. Het blijkt een zwarte bladzijde uit het overheidsbeleid van de afgelopen jaren. Ouders werden destijds, onterecht, weggezet als fraudeur. Met soms desastreuze gevolgen voor gezinnen. Cabaretier Peter Pannekoek noemde het onterecht uit huis plaatsen van kinderen „staatsontvoeringen” en politicus Pieter Omtzigt is het vertrouwen in de overheid kwijt.

Ontdekkingen over rechtsbescherming bij uithuisplaatsingen

Daarnaast ligt ook jeugdzorg de afgelopen tijd behoorlijk onder vuur. Ook daar blijkt de situatie schrijnend en in de docu-serie Jojanneke en de Jeugdzorgtapes vertelden jeugdzorg-kinderen hun zorgwekkende verhalen. Kinderen die uit huis worden geplaatst, vallen daarna onder toezicht van jeugdzorg. Trouw schreef gisteren over dubieuze ontdekkingen over de rechtsbescherming van ouders en kinderen in dit soort situaties. Leidse juristen en pedagogen schreven hun bevindingen op in een factsheet.

Uit recente cijfers blijkt dat 37.500 jeugdigen momenteel niet bij hun ouders wonen. Aankomende donderdag gaat de Tweede Kamer in debat over de uithuisplaatsingen. De factsheet werd in opdracht van de Kamer en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) opgesteld.

Uithuisplaatsing toeslagenaffaire mogelijk door de wet

Want door de toeslagenaffaire zetten politici, en ook veel andere Nederlanders, vraagtekens bij de uithuisplaatsingen van de afgelopen tijd. Werden deze kinderen uit huis geplaatst vanwege wanbeleid van de Belastingdienst? Rechters en jeugdzorg, die betrokken waren bij de uithuisplaatsingen, spraken dit destijds tegen. Maar de nieuwe feiten uit de factsheet liegen er niet om. De wetenschappers concludeerden namelijk dat onder toezien van rechters en binnen de Nederlandse wetgeving, deze onterechte besluiten werden genomen.

De wet is namelijk niet duidelijk, blijkt uit de factsheet. Een uithuisplaatsing is eigenlijk alleen nodig als ouders tekort doen in de opvoeding, zoals bij mishandeling. Maar de huidige wet maakte de uithuisplaatsingen dus ook mogelijk bij financiële kwesties. Daarnaast concluderen de wetenschappers dat er voor rechters, binnen de wetgeving, weinig ruimte is voor alternatieve oplossingen. Ook ontbreekt het aan doelen bij uithuisplaatsingen. Een rechter kan daardoor moeilijk bepalen of een uithuisplaatsing nog noodzakelijk is. Gezinshereniging is hierdoor lastig te realiseren.

Pijnlijke conclusie voor kinderen en ouders

En wat dit alles dan betekent? Het leidt tot een pijnlijke conclusie. Kinderen en hun ouders hebben weinig in te brengen tegenover een machtig uitvoeringsapparaat, staat in het factsheet. Jeugdrechters werken momenteel aan een reflectie over deze uithuisplaatsingen. Deze reflectie volgt dit najaar.

Metro interviewde recent Mitzi (23) en Evi (21) over hun tijd in instellingen van de GGZ en jeugdzorg. Zij kiezen allebei nu voor een hulphond, omdat ze geen behandeltrajecten meer willen. Eerder sprak Metro met de 33-jarige Cilla, wiens 11-jarige zoon aan de rand stond van een uithuisplaatsing door de toeslagenaffaire.

Volgens Mark Rutte gaat het nog járen duren voor de toeslagenouders: ‘Ingewikkeld’