Erik Jonk Binnenland 30 dec 2021, 08:02

Leestijd: 15 minuten

Het jaar van Gor: arts ziet lelijkheid, maar hoopt op code wit in onze harten

In de serie Het Jaar Van spreken Metro-verslaggevers met mensen voor wie 2021 een bijzonder jaar was, in welke zin dan ook. In aflevering 4: Gor Khatchikyan. De Spoedeisend Hulp-Arts zagen we in 2021 veel minder op tv, maar zijn drukke werk ging door corona onverminderd voort. Hoe gaat het nu met hem? En hoe kijkt hij naar dit jaar en naar 2022?

Gor Khatchikyan (34) werd in 2020 in de harten van vele tv-kijkers gesloten. We zagen de Spoedeisend Hulp-Arts van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein vaak, maar vervelend werd dat allerminst. Gor vertelde open en eerlijk. Zoveel als mogelijk met een positieve blik, maar een slechte boodschap ging hij – net als hij bij zijn patiënten doet – ook niet uit de weg. Wat gewoon opviel: hij was een fijne verteller. Een fijne verteller die de tv-kijkers in 2021 opeens moesten missen.

Drukte in de ziekenhuizen door corona bleef, ook voor Gor

Wel beleefde Gor dit jaar de herdruk van zijn boek De Coronacrisis. „Een unieke inkijk achter de schermen tijdens de eerste golf en tegelijkertijd lees je daarbij het perspectief van mijn eigen leven; maar het is een positief boek, hoor.” En verder? Werken, heel veel werken. De drukte in de ziekenhuizen is er door corona nog altijd. De man die als kind met zijn ouders vanuit Armenië naar Nederland vluchtte en tegen de verwachting in door het generaal pardon van 2007 in ons land mocht blijven, beleeft wat dat werk betreft zijn droom. Een man ook die in Nederland het christelijke geloof ontdekte en nu voorgaat in kerken. Arts in hart en nieren, opgeleid aan de UvA in Amsterdam. Maar dat hij zijn vak nu al twee jaar uitoefent met corona als rode draad, dat had hij nooit kunnen bedenken.

Gor geeft zijn interview vanuit de auto en heeft op weg maar een late dienst in het St. Antonius Ziekenhuis oortjes ingedaan. „Ik zie jouw beeld wel, maar let op de weg.” Lachend: „De lezer moet natuurlijk niet denken dat ik onveilig rijd.”

Vandaag weer corona nieuws over zorgmedewerkers. Lees de verhalen in mijn 4e boek: De Coronacrisis. Vandaag kreeg ik deze foto uit een Bruna. Het mag ook de tip van het jaar zijn https://t.co/9f7iN2nJIt

Volg mij op instagram: gor.insta
Like mijn pagina https://t.co/xek17sMZIP pic.twitter.com/u6S4AeUt5L

— Gor Khatchikyan (@Gor316) June 25, 2020

Hoe gaat het met je, zo aan het einde van het jaar?

Gor: „Het gaat goed, dankjewel. Ik ben naast mijn werk thuis bezig met verbouwen. Het is wel hectisch met leveringen en bouwmensen. Ik doe ook veel zelf, dat vraagt aandacht en tijd. Maar ik vind het hartstikke leuk om te doen. Het werk in het ziekenhuis is druk, maar gaat prima.”

Gor vindt in verbouwing een uitlaatklep

Jij hebt gewoon nog tijd om zelf te verbouwen?

„Iedereen moet in zijn leven een keer een huis bouwen, toch? Nee, dat is misschien flauw. Ik vind het goed om met mijn handen bezig te zijn. Naast medische handelingen ben ik op mijn werk steeds scherp met mijn hoofd. Constant word ik intellectueel uitgedaagd. Door het verbouwen kan ik met mijn handen mijn energie eens anders gebruiken. Het is een uitlaatklep en een afleiding. Voor mij een goede manier om door deze tijd te komen.”

Ik had een jaar geleden niet kunnen bedenken dat we het in Metro’s Jaar Van nog steeds over corona zouden hebben. Hoe was dat bij jou?

„Eerlijk gezegd had ik dat ook niet verwacht en zeker niet dat we nu weer in een lockdown zouden zitten. En dat tijdens de feestdagen waar iedereen zo naar uitgekeken heeft. Vorig jaar dachten we nog ‘even volhouden, een keertje kerst missen en dan komt het helemaal goed’. Net als jij ben ik negatief verrast dat we er nog steeds middenin zitten. Vooral omdat een jaar geleden de discussie over vaccineren volop gaande was. Iedereen dacht, inclusief mijzelf, dat met het vaccin de wereld er een stuk beter uit zou zien. Dat was de belofte, dat was de verwachting en dat was de hoop. Zoals het nu is, vind ik een tegenvaller.”

‘We zitten nu in de fase van doorbikkelen’

Hoe is het met jouw energie en dat van je collega’s na wéér een jaar corona?

„Het is anders dan toen we in 2020 volop in een flow zaten. Als je in een flow zit, zweef je boven je eigen kunnen uit. Daarna moet je landen en het stabiel langdurig volhouden. Ik denk dat veel zorgmedewerkers nu in een fase zitten van gewoon doorwerken en doorbikkelen. Maar we hebben niet meer de vleugels van het begin. Er was toen de spanning van het onverwachte, de sensatie van ‘we moeten het samen doen’. De eenheid van toen is wat minder en we zijn meer moe. Toch moet ik ook zeggen dat ik dit nog heel lang vol kan houden. Ik doe mijn werk en zeg altijd ‘aan het einde van de dag doe ik mijn witte jas in de was en ben ik naar huis’. Het is hard werken en soms teleurstellend als je ziet waar we als land staan. Maar het is ook realiteit waarin ik gewoon mijn ding doe.”

Gor Khatchikyan verscheen als gezegd in 2020 veelvuldig op televisie, maar dat was dit jaar veel minder het geval. Wel zagen we Gor nog in een interview met Carrie ten Napel, die in Nieuwe Gezichten de corona-gezichten van 2020 portretteerde. Zij zocht Gor thuis op en we zagen onder meer een grote kist met fanmail. Van patiënten en totaal onbekenden die hem bedankten voor zijn behandeling of positieve woorden op tv, tot aan een meisje van 6 jaar dat spontaan een tekening voor hem had gemaakt. Carrie ten Napel sprak in Nieuwe Gezichten voor NPO 1 ook met Ernst Kuipers, Marion Koopmans, Ab Osterhaus, Jan Kluytmans en Anne Wensing. Begin december keerde Gor eenmalig terug in Frontberichten. Deze keer niet vloggend, maar aan de studiotafel van Jeroen Pauw. Kijkers waren opnieuw blij met Gors inbreng.

Deed je dit jaar bewust een stap terug als het om televisieoptredens ging?

„Ja. Als ik in de media ben, dan wil ik een goed verhaal hebben. Ik vind niet dat ik twee keer per week bij Op1 moet zitten met hetzelfde verhaal, daar houd ik niet van. Ik zag ook in andere interviews steeds minder nieuwe inhoud, we bleven in hetzelfde cirkeltje ronddraaien. Bovendien wilde ik me meer op het werk focussen. Als ik iets nieuws te melden heb, dan wil ik best weer aanschuiven. Maar ik had het gevoel dat ik te veel begon te herhalen wat men al wist. En ik wil niet ergens zitten om het zitten, maar om inhoudelijk iets toe te voegen. Ik moet ook zeggen dat wat rust op dat gebied pakken wel goed voor me was.”

Gor heeft altijd geknokt voor zijn kansen

Terug naar lang geleden. Acht jaar heb je van Nederland geen echte kansen gehad, toen er geen perspectief op een verblijfstatus was…

Gor grijpt halverwege de vraag even in: „Nou… Ik heb wel steeds geknokt voor kansen en heb niet acht jaar stilgezeten en niets gedaan. Ik kon toen wel studeren, dat was al een wonder. Veel beperkingen had ik wel, dat is iets anders. Ik werd lang afgewezen, maar heb geprobeerd te bouwen waar mogelijk.”

Punt gemaakt! Waar ik heen wilde is dat jij zieke mensen wel altijd een kans zal geven. Dat voelt wat tegenstrijdig en mooi tegelijk. Zit dat gewoon in je en is het ondenkbaar dat je iemand niet zou helpen?

Gor lacht: „Leuke vraag, zo geformuleerd heb ik ‘m nog nooit gehoord. Als medewerker in de zorg ben ik – en al mijn collega’s ook – altijd bezig om mensen inderdaad te helpen en kansen te geven. Ik ben wel iemand die vaak ver gaat in het strijden voor een patiënt. Er zijn situaties waarbij ik misschien wel tegen beter weten in bepaalde grenzen opzoek. Dat je zou kunnen zeggen ‘het heeft geen zin, laten we er mee stoppen’, maar dat ik toch doorga. Ik probeer altijd, als ik naar huis ga, zeker te weten dat ik met mijn team alles wat kon voor de mensen heb gedaan. Aan de andere kant wil je ook niet zinloos medisch handelen, daar is een spanningsveld.”

„Terugkomend op je vraag: ik heb altijd gedroomd om iets te mogen doen en heb alle kansen die ik kreeg enorm gewaardeerd. Daarom ben ik een dankbaar mens. Dat zorgt ervoor dat als ik de mogelijkheid heb voor iemand het maximale te doen, ik dat doe. Uit dankbaarheid, want ik vind het heel mooi. Dat ik dat in Nederland mag doen, daar ben ik juist vol vreugde over. Ik ben altijd tevreden geweest met alles wat ik gekregen heb. Nederland is niet verplicht geweest om voor mij te zorgen. Mijn voorouders hebben dit land niet gebouwd, dus ik zie het als een gunst. Met alle liefde doe ik daarom iets voor Nederland terug.”

‘Prijs die we nu in de ziekenhuizen betalen is vrij hoog’

Terug naar 2021. Hoe is de corona-situatie in jouw ziekenhuis op dit moment?

„Het gaat goed bij ons, omdat we goed voorbereid zijn. We kunnen het aan, maar het gaat wel ten koste van de reguliere zorg. Dat vind ik heel vervelend. Er zijn veel mensen die voor de zoveelste keer niet terecht kunnen met hun ziekte of pijn die medisch gezien kan wachten. De prijs die we nu betalen om het allemaal behapbaar te houden, is vrij hoog. De uitdaging die er is en nog voor ons ligt, kunnen we aan. Maar al die patiënten die we moeten teleurstellen met het afschalen, dat zie je als hulpverlener niet graag.”

Vorig jaar vertelde je het verhaal over een eenzame coronapatiënt die geld naar het ziekenhuis had meegenomen, zodat er misschien iemand betaald naast hem zou gaan zitten. Is de extreme eenzaamheid onder de coronapatiënten dit jaar minder?

„Er lijkt vooral minder angst te zijn. Wat de eenzaamheid vorig jaar extra schrijnend maakte, was de angst. De angst van ‘wat gaat er gebeuren?’ We zagen beelden uit andere landen die vreselijk waren en we wisten nog niet goed wat de ziekte zou doen. Het beeld dat door de media geschetst werd, was best heftig. Als coronapatiënten in het ziekenhuis werden opgenomen, mocht er niemand mee. Zij zaten in hun eentje in een grote tent.”

„Dat is er allemaal niet meer. Ze komen nu op een goede en warme plek terecht. Als mensen positief getest zijn, dan mag er bij ons nog steeds geen familie bij. Bij anderen wel en dat was in het begin natuurlijk niet zo. Toen mocht er niemand een ziekenhuis in. De eenzaamheid is wat ons betreft minder, maar dan praat ik over ziekenhuiszorg. Volgens mij is het grotere probleem eenzaamheid in Nederland, echt niet zomaar verdwenen is. Sterker nog, na een jaar van minder contacten en minder sociale activiteiten, zal de eenzaamheid nog erger zijn. In het ziekenhuis zien we de schrijnende gevallen gelukkig veel minder dan in 2020.”

Gor denkt dat lelijkheid nu zichtbaar is geworden

2021 lijkt het jaar van lelijke reacties te zijn geworden. Tegen jullie als hulpverleners, op social media, of waar dan ook. Vind jij ons land ook zo lelijk geworden? Of zie je nog altijd mooie dingen om je heen?

Gor denkt even na: „Ik vraag me af of Nederland lelijker is geworden, of dat er zichtbaar is geworden wat er altijd al was. Toen ik aan het inburgeren was om dit land te leren kennen, leerde ik dat Nederland een tolerant land is. Dat werd altijd gezegd en men legde mij uit wat tolerantie is. Als ik nu om heen kijk, dan zijn we helemaal niet tolerant. Niet voor de ander zijn mening, niet voor de ander zijn ideeën. Wij zijn vaak onverschillig, maar als het onszelf aangaat dan zijn we heel fel. De felheid is nu volop aanwezig in allerlei lagen. In de politiek, op social media.”

„De voor- en tegenstanders van vaccinaties of het algehele beleid, staan recht tegenover elkaar. En er is weinig inspanning om de ander te begrijpen. Volgens mij heeft de politiek bijvoorbeeld niet goed door wie nou de mensen zijn die zich niet willen laten vaccineren. Je moet toch weten wat hun overwegingen zijn? En wat hun diepe angsten zijn? Gegrond of ongegrond, maar die angsten zijn er wel. De dialoog ontbreekt. Het is vaker wegzetten, wij tegen zij. Ja, het lelijke is heel erg zichtbaar geworden. Teleurstellend, maar laten we ook eerlijk zijn. We zagen het al bij het hamsteren, toen iedereen wc-papier kocht. Mensen hebben ervoor staan vechten in de supermarkt. Ook dat was Nederland. In tijden van welvaart hadden we niet door hoe lelijk we van binnen kunnen zijn. Dan kijk ik ook in de spiegel, hoor. Wij mensen zijn in staat naar te doen, we zagen het door de voorspoed alleen niet.”

View this post on Instagram

A post shared by Gor Khatchikyan (@gor.insta)

Je vertelde bij Frontberichten dat je patiënten voor hun algehele medische diagnose vraagt of zij gevaccineerd zijn. Vind je dat een lastige vraag om te stellen?

„De realiteit is dat de vraag vaak al door verpleegkundigen en ambulancepersoneel wordt gesteld. Ik hoef het persoonlijk bijna niet meer te doen, maar ik vind het niet lastig. Het moet ook niet lastig zijn, want het ziekenhuis is een plek waar we alle vragen nodig hebben voor een medisch beeld. Daar koppelen we verder geen oordeel aan. Ik vraag mensen ook naar hun rookgedrag en soa’s bijvoorbeeld, ik moet alles over iemand weten als het relevant is. Maar als je met een ontstoken teen komt, vraag ik niet of je gevaccineerd bent. Ben je benauwd en is je longfunctie slecht, dan wil ik het wel weten. Alles in het kader van goede medische zorg. Sommige mensen voelen zich echter aangevallen, omdat zij de vaccinatievraag zien als een motie van wantrouwen. Alsof ik ze wegzet of het niet met ze eens ben. Het gaat me echter niet om de inhoudelijke discussie, maar om het feit.”

‘Gecombineerde maatregelen zijn de oplossing’

Wij kunnen in het land makkelijk roepen dat de IC’s ‘even moeten worden opgeschaald’, maar de realiteit zal anders zijn. Wat is voor jou het begin van een oplossing om wat meer vrijheid te krijgen?

„Ik denk dat de oplossing in gecombineerde maatregelen ligt. Met alleen vaccineren gaan we het niet redden. Er moet meer gebeuren dan dat. Het opschalen van de zorgcapaciteit hoort er zeker bij. Dat is niet in één dag geregeld, maar wel in één of twee jaar. We zijn nu bijna twee jaar verder en we hebben het in Nederland niet gedaan. Als we er snel mee waren begonnen, dan hadden we de huidige lockdown niet nodig gehad. Dan was het afschalen van de reguliere zorg niet nodig geweest. In de basis moeten wij inzetten op meer zorgpersoneel, verpleegkundigen en artsen. Zij moeten worden geworven en geënthousiasmeerd voor het vak. Ik merk dat het een vrij ondergewaardeerd beroep is. Zeker in deze tijden is het harder werken dan normaal en de beloning is qua salaris niet zo hoog. Dus waarom zouden jongeren de zorg in gaan? De basis is het aantrekkelijker maken van het vak. Daarnaast is de zorg lang bezuinigd en uitgekleed om efficiënt te zijn, dat kan niet meer. Naast vaccineren moeten we de zorg snel opschalen, is mijn overtuiging. Elk jaar hartoperaties afzeggen en tijdens de kerst het land laten dichtgaan, wil niemand.”

Hoe ervaar jij de lockdown persoonlijk?

„Uiteraard is het vervelend dat ik niet altijd kan doen wat ik zou willen doen. Maar dat is ook een luxeprobleem, in die zin dat ik het relatief heel goed heb. Ik ben gezond en heb een mooie baan. Als je wat meer werkt zoals ik nu doe, mis je wat minder de sociale activiteiten. Maar ik baal wel van de lockdown hoor, natuurlijk.”

Als Metro je in december 2022 weer spreekt, heb je enig idee waar we dan staan?

„Mijn hoop is dat het covid-virus dan iets afgezwakt is. Maar ik vrees ook dat er weer een nieuwe variant is, want dat is nu eenmaal het gedrag van zo’n virus. Als we over een jaar niet meer zorgcapaciteit hebben, dan hebben we nog steeds kans op een nieuwe lockdown. En kans dat het afschalen van de reguliere zorg weer nodig is. Niet opschalen in capaciteit? Dan hangt dat helaas boven ons hoofd.”

De slotboodschap van Gor

Stel je voor dat alle Metro-lezers nu voor je zitten in een grote kerk en jij bent de voorganger. Heb je dan na je vorige antwoord toch een mooie boodschap voor hen voor 2022?

Gor is meestal van direct antwoorden, maar voor de tweede keer denkt hij minstens even twee tellen na. „Oh… goeie. Nou… Ja: als code zwart ons boven het hoofd hangt, dan moet er code wit in ons hart komen. Code wit staat voor ‘staak de strijd’. Staak de strijd tegen andere mensen. De strijd tegen gevaccineerden of ongevaccineerden. Die felheid waarmee we elkaar en de politici bestrijden en de manier waarop dokters en wetenschappers worden aangevallen, die strijd mag gestaakt worden. We moeten onze energie niet verspillen door elkaar te bestrijden, maar samen moeten we hier doorheen komen. Dat is mijn boodschap. Laten we in hetzelfde team zitten en niet tegenover elkaar staan. Staak de strijd en laat het code wit zijn in ons hart.”

Deze week verschijnen in de Metro-reeks van Het Jaar Van: zondag Kees van der Spek, maandag Mar Jan (gezin Ruinerwold), woensdag JayJay Boske en vrijdag Karsu Dönmez. Alle verhalen van Het Jaar van – van deze week en eerdere jaren – vind je hier.

Het jaar van Laura Bas: van finale Miss World tot jongeren-ambassadeur ‘seksuele rechten’