Jesse Honcoop
Jesse Honcoop Binnenland 13 jun 2021, 
Leestijd: 3 minuten

Wat zingen we nu eigenlijk met het Wilhelmus?

Wilhelmus, Nederland, betekenis, volkslied, zingen
Het Wilhelmus zal weer door Nederland galmen deze zomer, maar de betekenis is vaak onduidelijk. Foto: ANP.

Vanavond doen er weer een paar miljoen Nederlanders en elf multimiljonairs een matige Borsato-imitatie. Althans, het komt natuurlijk vaak neer op ofwel doen alsof ze weten wat ze zingen ofwel teksten uitkramen die niet zouden misstaan in een gesprek tussen twee stomdronken studenten op een willekeurig terras aan de Neude. En precies daarom legt Metro uit wat de betekenis is van ons volkslied: het Wilhelmus.

Want het Wilhelmus is een lied dat geschreven is vanuit het perspectief van de alvader van Nederland, Willem van Oranje (Willem de Zwijger). Om dit goed te begrijpen gaan we even terug naar de schoolbanken voor een korte geschiedenisles. Willem van Oranje was namelijk prins en voorman in de strijd voor onafhankelijkheid tegen de Spaanse bezetter. Die strijd begon in 1568 en werd later bekend als de Tachtigjarige Oorlog.

Wilhelmus van Nassouwe

De tekst van het Wilhelmus ontstond ergens tussen de start van de oorlog en de inname van Den Briel op 1 april 1572. Dit was de eerste vesting die, door de watergeuzen, in handen kwam van het verzet der Nederlanden. Maar het lied beschrijft de gedachtegang van Willem van Oranje in de strijd voor onafhankelijkheid. Zo is ook af te lezen aan de eerste regel van het lied: ‘Wilhelmus van Nassouwe’.

De tekst van het Wilhelmus:

Wilhelmus van Nassouwe
ben ik, van Duitsen bloed,
den vaderland getrouwe
blijf ik tot in den dood.
Een Prinse van Oranje
ben ik, vrij, onverveerd,
den Koning van Hispanje
heb ik altijd geëerd.

Het volkslied uitgelegd, dit is de betekenis van het Wilhelmus

‘ben ik, van Duitsen bloed’

Met deze zin verwijst het lied niet per se naar de nationaliteit van onze huidige oosterburen. In de zestiende eeuw stond namelijk het Heilige Roomse Rijk nog vers in het geheugen van de onbekende componist. Dat specifieke rijk omvatte een groot deel van Midden-Europa. Zo liep het van Nederland tot Polen en van Hamburg tot Rome. Het Duitse bloed in het Wilhelmus verwijst dus naar het volk dat zowel het huidige Nederland als het huidige Duitsland bewoonde.

‘den vaderland getrouwe, blijf ik tot in den dood’

In deze zin beschrijft de tekstschrijver van weleer de verplichting die Willem van Oranje voelt ten opzichte van zijn vaderland: Nederland. Het land ging namelijk gebukt onder de strenge voorwaarden van het Spaanse bewind. Dat hield in dat de Spaanse koningen buitensporige belastingen hieven en tot sektarische geweld tegen en vervolging van protestanten aanzetten. Om zijn vaderland trouw te blijven, voelde Wilhelmus zich genoodzaakt om in opstand te komen tegen de Spaanse koning Filips II.

‘Een Prinse van Oranje ben ik, vrij, onverveerd’

Het prinsenschap van Willem wordt in deze regel van het Wilhelmus bevestigd. Daarbij zegt hij zich zichzelf toe vrije en onverveerd te zijn. Het vrijheidsdeel spreekt voor zich inmiddels, maar de tweede term is nogal onbekend. Dat komt doordat het geen gebruikelijk woord meer is. Het woord ‘onverveerd’ is een verwijzing naar het eveneens Oudneerlandse woord ‘varen’. Dit heeft niet zo veel van doen met zeilschepen of tuinplanten. Nee, dit werkwoord is in ruime een synoniem van ‘vrezen’. Met het woord ‘onverveerd’ bedoelde men dus dat Willem van Oranje ondanks vele tegenslagen geen angst kende voor de macht van de Spaanse koning.

‘den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd’

Bij dit laatste stuk van het eerste couplet, komt de twijfel in Oranje’s hoofd naar voren. Tot 1559 diende Willem van Oranje het Spaanse bewind nog. En in opstand komen tegen je oude werkgever, voelde ook voor ‘Een Prinse van Oranje’ niet comfortabel. Precies deze tweestrijd is de basis voor het Wilhelmus.

Het Wilhelmus is dus een beschrijving van onze vader des vaderland ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog. Daarmee is het dus een lied over misschien wel de belangrijkste persoon uit misschien wel de belangrijkste tijd in de Nederlandse geschiedenis. Al zullen Denzel Dumfries en Frank de Boer daar geen boodschap aan hebben zondag.

Benieuwd naar het hele volkslied? Die vind je hier.

Wat weet jij van het EK voetbal? Win met deze quiz een thuistap!

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.