Jesse Honcoop Binnenland 8 apr 2021, 19:57

Leestijd: 4 minuten

Verhalendag in Madurodam indrukwekkend: ‘Er waren slechte Duitsers én slechte Nederlanders’

De Verhalendag als opmars naar de Nationale Kinderherdenking vond vandaag plaats in een verder leeg Madurodam. Sprekers uit verschillende generaties vertelden kinderen waarom het belangrijk is dat we oorlogsslachtoffers blijven herdenken.

Met het lege decor van Madurodam op de achtergrond begint vanochtend de ‘Verhalendag’. Deze dag is traditiegetrouw het startsein voor geschiedenislessen in aanloop naar de Nationale Kinderherdenking op 4 mei. De komende maand gaan basisschoolkinderen door het hele land aan de slag met lesmateriaal over de Tweede Wereldoorlog. De locatie van deze dag is niet willekeurig; het attractiepark in Den Haag (ook wel ‘Nederland in het klein’) is vernoemd naar verzetsheld George Maduro, die in de oorlog omkwam.

Vandaag is een enkele school uitgenodigd om te luisteren naar de verhalen van verschillende sprekers. Op anderhalve meter en met grote interesse luistert het jonge publiek aandachtig. De kinderen krijgen verhalen te horen die benadrukken waarom het zo belangrijk is dat we de slachtoffers blijven herdenken. De kleinere groep luisteraars maakt de dag intiemer dan ooit.

Frits Barend herdenkt familiegeschiedenis

Sportjournalist Frits Barend (74) trapt af voor een rumoerig publiek. „Ik had hier eigenlijk niet moeten zijn”, begint hij zijn verhaal. Daarmee sust hij onmiddellijk de zaal. Barend doelt op zijn familiegeschiedenis. De presentator, afkomstig uit een Joodse familie, vertelt dat een groot deel van zijn familie in de oorlog is vermoord. De rest van zijn familie leefde al onderduikend constant in de angst om ontdekt te worden. Barend geeft de kinderen mee dat ze niet „in groepen” moeten denken. „Er waren slechte Duitsers én er waren slechte Nederlanders.” Hij legt uit dat zijn familie eens werd verraden door een Nederlandse buurvrouw en daarna gered door een Duitse politieagent. „Kom op voor je vriendjes. Niet om wat ze zijn, maar om wie ze zijn”, drukt hij de kinderen op het hart.

Het verhaal van Barend slaat aan bij de jeugdige luisteraar. Volgens hemzelf omdat het echt is gebeurd, vertelt hij na afloop. „Het is echt. Ik had hier heel goed niet kunnen zijn.” Binnen zijn eigen familie probeert hij de verhalen en de herdenking ook levendig te houden. Zo brengt hij vandaag zijn kleinzoon Seb mee. Barend reageerde geschokt toen Seb (10) op jonge leeftijd vroeg „waarom mensen een hekel hebben aan joden”. In de familie heerst een gevoel van dankbaarheid dat wij mogen leven in vrijheid. Ook in zijn werk probeert de oprichter van het sportblad Helden altijd deze waarden uit te dragen. „Bij alles wat ik doe ben ik ook onbewust bezig met thema’s als vrijheid en gelijkheid.” Dit levert hem nog wel eens het stigma van dominee of moralist op. Maar, zo zegt hij: „Ik ben liever een moralist dan een racist.’

Erfgoeddrager Kaan vertelt verhaal van ooggetuige

Na een imposant vragenvuur, is het de beurt aan de 11-jarige erfgoeddrager Kaan Kusdili. Kaan vertelt het verhaal van zijn buurtgenoot Jan Bosman. Jan en hij wonen namelijk allebei in Amsterdam-Noord. Jan heeft als jongen van zes de oorlog van dichtbij meegemaakt, vertelt Kaan aan de kinderen. „Hij was toeschouwer bij de razzia’s in 1942.” Daarnaast beschrijft Kaan dat Bosma een bomaanslag heeft overleefd. Bosma was in de Sint-Ritakerk in Amsterdam toen deze een lading bommen incasseerde. Een dierbare vriend van Bosman raakte daarbij getekend voor het leven. Kaan vertelt na afloop aan dat hij het erg interessant vond Bosman te spreken. „Je leert over zijn geschiedenis en kunt die doorgeven.”

Erfgoeddragers als Kaan zijn er in heel Nederland. Ze dragen het verhaal uit van ouderen die op hun beurt hun verhaal willen doorgeven. Stichting In mijn buurt organiseert sinds 2012 ‘ontmoetingsonderwijs’. Hierbij is de insteek dat kinderen in groepen ouderen interviewen over wat zij in hun jeugd hebben meegemaakt. Vervolgens vertellen die kinderen het verhaal verder aan ouders, leraren en andere kinderen. Zo blijven de verhalen bewaard en blijven volgende generaties die verhalen herdenken.

‘Blijf werken aan de vrijheid.’

Als afsluiter betreedt Trijneke Blom-Post het podium. Zij is de dochter van verzetsheld Johannes Post en werd zeven jaar voor de invasie geboren. De zaal met kinderen luistert opnieuw aandachtig naar de ontroerende verhalen die ze vertelt. Vooral de persoonlijke verhalen over haar jeugd en haar vaders verzet maken diepe indruk. Ze vertelt de kinderen dat vrijheid niet iets vanzelfsprekends is. „Ook nu ligt onderscheid op de loer. Ook nu zijn er wegkijkers en mensen die ingrijpen.” Daarom vindt Blom-Post het belangrijk dat we ook nu blijven herdenken. Ze besluit haar toespraak met de een boodschap voor de kinderen: „Blijf werken aan de vrijheid. Alleen dan kan de vrijheid langer duren.”

De Nationale Kinderherdenking is dit jaar op 4 mei op tv en volledig online te volgen. Vanuit het hele land kunnen kinderen zo meedoen aan het jaarlijks herdenken. Ook dit jaar zal de herdenking een stilte van twee minuten, een kranslegging en wat korte verhalen bevatten.

Kinderen in gesprek met overlevenden WOII