Jaap van Rijn Binnenland 3 mrt 2020, 21:29

Leestijd: 2 minuten

De scherpe blik van Theo verjaart niet

Het was nog nooit zo druk geweest in de sfeervolle kapel, zo trapte directeur Deirdre Carasso van Stedelijk Museum Schiedam de zaterdagmiddag af. De aanleiding: de opening van de exposities Realisme nu en Zwart-Wit met werk van de in Rotterdam geboren en getogen Schiedammer Theo Gootjes. 

Zo populair is dus tekenaar Theo Gootjes: na afloop van de officiële opening wilde de halve zaal hem feliciteren. Of was het de fantastische realistische kunst van jonge kunstenaars die zoveel mensen op de been bracht? Wellicht. Maar, gezien de ontvangst en de reacties op zijn toespraak, had ook gastspreker Maarten van Rossem de hand in de hoge opkomst. Zijn fans werden op maat bediend, want Van Rossem hield een eigenzinnig, hilarisch betoog.

Terwijl een zaal verderop de wachttijd om werk van de modernist Mark Rothko te kunnen zien opliep tot vijftig minuten, maakte de historicus de Amerikaanse schilder uit voor oplichter en gaf vervolgens de naar Amerika uitgeweken schilder Willem de Kooning onderuit de zak. Van Rossem is dan ook geen liefhebber van abstracte kunst dat volgens hem “het schilderij reduceert tot niet meer dan een verfhuid op het doek”. De kunst raakte door deze stroming in de greep van een avantgardistische obsessie. Van Rossem kun je meer een plezier doen met de realistische weergaven van 19e eeuwse schilders die naam maakten onder de noemer ‘Haagse School’.

Het menselijk tekort

Wat Van Rossem wél bekoort, is het abstracte realisme met een boodschap van Theo Gootjes. Hij laat met zijn zwart-wit tekeningen, vaak politieke prenten, zien dat het menselijk tekort van alle tijden is. Mensen aan het denken zetten, daar is Theo Gootjes sterk in. Zoals een blinde die een televisie voorttrekt, wat staat voor zonder nadenken je mening ontlenen aan de televisie. Die televisie kun je inmiddels vervangen door de smartphone. Vele tekeningen werden 30 jaar lang dagelijks gepubliceerd in kranten die niet meer bestaan. Dus is het een goed idee deze bijeen te brengen in een solotentoonstelling. De met een paar krachtige lijnen verbeelde mening van Gootjes biedt de kijker een scherpe blik op de werkelijkheid, de meeste tekeningen zijn na al die jaren nog steeds opmerkelijk actueel.

Knipoog

In de andere zalen van het museum laten kunstenaars met de tentoonstelling Realisme nu de werkelijkheid herkenbaar op het doek zien. Wat deze realistische schilderijen van aantal Nederlandse kunstenaars in ieder geval stimuleren: dat de toeschouwer anders naar die werkelijkheid gaat kijken. Het is ook een tentoonstelling met een knipoog. Want de bezoeker komt tevens oog in oog te staan met een paar abstracte werken van onder meer Daan van Golden. De reden? Een beetje kunstenaar denkt niet zo in hokjes. Realisme nu zal Maarten van Rossem en menige bezoeker goed doen.

Theo Gootjes: Altijd zwart-wit, 22 februari t/m 24 mei 2020; Realisme nu, 22 februari t/m 2 augustus 2020, Stedelijk Museum Schiedam, www.stedelijkmuseumschiedam.nl