Jaap van Rijn Binnenland 22 feb 2020, 13:32

Leestijd: 3 minuten

Het ambacht: met de handen én het hoofd werken

Door de vergrijzing en een groeiend tekort aan rechterhanden verdwijnt vakmanschap. Omdat de samenleving de komende jaren in toenemende mate een beroep op ambachtslieden zal doen, besloot Elrie Bakker-Derks de Ambachtsacademie op te richten.

Zij wist waar zij aan begon, want ze was eerder voorzitter van het Hoofdbedrijfschap Ambachten. Dat had als taak de sociaaleconomische ontwikkelingen in de aangesloten branches te bevorderen. In 2015 hief de overheid alle bedrijfschappen op, de markt moest zijn werk doen.

Instroom van ambachtsmensen

Elrie Bakker-Derks: „Wij weten al langer dat het niet goed gaat met de instroom van ambachtsmensen, terwijl we die hard nodig hebben. Neem de orthopedisch schoenmaker, die levert hand- en maatwerk. Omdat het aantal ouderen de komende jaren sterk toeneemt, zal ook de vraag naar aangepast schoeisel groeien. Terwijl het aantal schoenmakers daalt. Ook in de verbouw gaan we tekorten krijgen. Als gevolg van de energietransitie zullen we miljoenen bestaande woningen moeten aanpassen. En dan hebben we het nog niet eens over het reguliere onderhoud. Wie gaat al dat werk uitvoeren? Mensen beseffen onvoldoende dat al die gespecialiseerde ambachtslieden als zelfstandigen zonder personeel werken. Ze hebben doorgaans geen opvolgers. De dag dat zij met pensioen gaan, bestaat hun bedrijf niet meer en gaat er kennis verloren.”

Voorziet het mbo als beroepsonderwijs niet in voldoende aanwas van ambachtsmensen?

Elrie Bakker-Derks: „Waar het mbo weinig aan kan doen: het aantal jongeren neemt af en de vergrijzing neemt toe. Veel mbo-instellingen bieden een prima brede opleiding. Als je van het mbo af komt, ben je startbekwaam. Maar dan ben je nog niet in staat om als zelfstandige ambachtsman of -vrouw je vak uit te oefenen en je brood te verdienen. Dus komt het ook aan op de inzet van de bedrijven. Kom je bijvoorbeeld op een scheepswerf terecht bij een leermeester, dan zul je het vak wel leren. Maar hoe zit het met de overdracht van kennis van de ambachtslieden die alleen werken? We zagen een mogelijkheid voor een ambachtsacademie die mensen plaatst bij deze ambachtsmensen. Deze academie houdt rekening met de mogelijkheden en wensen van het gespecialiseerde ambacht. Als je de Ambachtsacademie hebt gevolgd, ben je vakbekwaam.”

„Er is genoeg animo. Voor de beeldvorming: wij kregen na de start in februari 2018, 4.000 aanmeldingen! Daar zaten veel mensen tussen die te jong of niet werkloos waren. Helaas kunnen wij nu alleen maar werklozen opleiden. Dat aantal van 4.000 geeft aan hoeveel mensen een ambacht willen uitoefenen. We hebben inmiddels aangetoond dat je niet per se in de schoolbanken hoeft te zitten om goed opgeleid te worden.”

Hoezo, alleen maar werklozen?

„Toen we de Ambachtsacademie bij de ministeries presenteerden, vonden we weinig gehoor. Financiering vanuit het ministerie van Onderwijs konden we vergeten, ze zagen het probleem niet. Want hoe moeilijk kan het zijn, een nagel in de muur slaan, zo kreeg ik te horen. Dus besloten we ons te richten op 40-plussers die tijdens de crisis werkloos werden. Zij werkten onder meer in winkels en bij banken. Hun werk is overgenomen door internetbedrijven en is verdwenen door de automatisering. Ons idee: deze mensen met behoud van uitkering anderhalf tot maximaal twee jaar onderbrengen bij vakmensen. Deze aanpak sprak het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wel aan. Zo konden we twee jaar geleden van start gaan. Inmiddels ontvingen de eerste studenten hun diploma.”

Wat is je ambitie?

„Dat de Ambachtsacademie uitgroeit tot een instituut dat toegankelijk is voor iedereen vanaf 20 jaar die zich al werkend wil bekwamen in een ambacht en zich ook staande houdt als ondernemer.”

AmbachtNederland

Zin om mensen de kneepjes van het vak te leren? AmbachtNederland is voortdurend op zoek naar vakbekwame, ambachtelijk werkende ondernemers die hun kennis en passie voor het vak willen doorgeven. Als tegemoetkoming voor de kosten ontvangen deze leermeesters op jaarbasis een subsidie van 1.500 euro.