Helmut de Hoogh Binnenland 18 nov 2019, 15:59

Leestijd: 7 minuten

Jules Deelder: Zalig zijn de digibeten

Op zijn 75ste verjaardag wacht Jules Deelder een overdonderend eerbetoon. Artistieke vrienden en bewonderaars gaan hem dan trakteren op een persoonlijke ode. Dat brengt Jules vooralsnog niet van zijn stuk. Op een dinsdag in oktober is hij in een zachtmoedige bui, al vraagt hij zich wel af: „Wat heb je aan normale mensen?”

Er is maar één plek waar Jules Deelder afspreekt voor een interview: Café & Restaurant Ari. Voor de ingang staat zijn silhouet in dik plaatstaal, in de vorm van een foto die de Rotterdamse fotograaf Lenny Oosterwijk maakte. Een bijzondere vorm, volgens Deelder: „Het lijkt net alsof mijn achterkant is gefotografeerd. Maar het is juist de voorkant.”

Legendarische hoogtepunten

In Ari bespreekt Jules met vriend en muzikant Boris van der Lek de laatste wedstrijd van Sparta. Die is verloren, ondanks de goede start van het seizoen. Veel legendarische hoogtepunten van zijn club maakte Deelder persoonlijk mee. Het bezoek van de Amerikaanse actrice Jayne Mansfield in 1957 staat de toen 13-jarige Spartasupporter nog helder voor de geest. Ze kuste Sparta-aanvoerder Rinus Terlouw op de mond, die daarna geen bal meer wist te raken. Deelder: „Van haar borstomvang was geen centimeter gelogen. Haar tieten staken ver voor de punten van haar schoenen uit.” Twee jaar later volgde het landskampioenschap. „Een topclub was het toen, onder leiding van Denis Neville.”

Rond de leeftijd van 12 jaar begon Deelder met dichten, zo herinnert hij zich. De middelbare school, de HBS, ging hem gemakkelijk af. Daarna dreigde de dienstplicht. Een inschrijving bij een studie Nederlands bracht drie jaar respijt. „Maar toen moest ik alsnog. Gelukkig was er dat hoestdrankje Romilar. Daar zat iets hallucinogeens in. Het werkte als een speer. Ze dachten dat ik stapelgek was. S5 in het kwadraat. Afgekeurd voor alle diensten.”

Daar moet je wel tegen kunnen

Altijd onberispelijk gekleed in donker maatpak trekt Deelder het land door. Hij vertelt dat hij thuis vele tientallen pakken, brillen op sterkte en schoenen heeft die elke dag zorgvuldig worden gematcht. „Het moet wel kloppen, natuurlijk.” Het levert hem in 2000 en 2010 de titel Best geklede man van Nederland op. Zijn hond Yo, een onduidelijke mix van Spaanse rassen, maakt het plaatje af. Deelder twijfelde over de aanschaf van Yo. De dood van Piet, de hond van zijn dochter Ari, hakte er flink in. „We hebben ons hele leven beesten gehad. Als je die hebt, moet je ze in je leven een paar keer wegbrengen. Daar moet je wel tegen kunnen.”

Dochter Ari werd in 1985 geboren. „Het verandert je leven als je een kind krijgt, maar niet je manier van leven.” Ari zorgde thuis voor de nodige creativiteit. Zo kwam in 2016 haar film De Pedaalridder uit over de Rotterdamse zwerver en ex-wielrenner Willem Koopman. De futuristische decors daarin waren van de hand van moeder Annemarie Fok. In de film zijn kunstwerkjes te zien die Deelder in elkaar knutselde met plastic materialen als rietjes en stampertjes. Met titels als Locomotrutfantje, Spartapiet en Blauwwerker werden deze tentoongesteld in de Kunsthal.

Wat heb je aan normale mensen?

Over drugs als speed tijdens het leven on the road wil Deelder het niet meer hebben. Wie daar een oordeel over heeft, moet maar eens in de medicijnkast kijken van zichzelf of anderen. Veel mensen gebruiken een of andere drug, wil hij daarmee zeggen. Feit is dat Deelder er op zijn 75e fit, uitgerust en gezond uitziet. Zijn stemming is mild. Ooit kreeg hij de bijnaam ‘Nachtburgemeester’ toebedeeld, een onbenoemd ambt dat daarna ook in andere steden opdook.

„Maar daar lijken het soms wel politici, dat kan de bedoeling toch niet zijn.” Echt horecavriendelijk is Rotterdam nooit geweest en dat is nog steeds zo. Met de verantwoordelijke politici heeft hij weinig op. „Die Aboutaleb is een prima man, maar hij is geen uitgaanstype. En ik word kotsmisselijk van Leefbaar Rotterdam met hun gedachtegoed van Pim Fortuyn. Ze hadden wat mij betreft zijn schoenveters nog niet vast mogen maken.”

Toch is het echte venijn in Café Ari afwezig. Deelder staat bekend als iemand die voor behoorlijk wat ophef kan zorgen. Zo dreef hij enkele jaren geleden Eva Jinek tot wanhoop door tijdens haar talkshow aan tafel door alle gasten heen te praten. Reden voor Jeroen Pauw, in wiens talkshow Deelder op 20 november is uitgenodigd, om zich goed voor te bereiden.

Deelder: „Ik vind dat je niet gek genoeg kunt doen. Wat heb je aan normale mensen? De onafhankelijke geest wordt gelauwerd en geprezen, maar in stilte gevreesd als gevaar voor de vrede.” Deelder zegt niet goed te weten waar dit soort literaire zinnen vaak plotseling vandaan komen. Het overkomt hem. Bijvoorbeeld als hij over zijn aversie tegen mobieltjes en computers spreekt: „Zalig zijn de digibeten. Zij erven straks de wereld, de rest de virtuele.”

De jazz spreekt voor zich

Jules Deelder is niet alleen bekend van zijn dichtkunst. Hij treedt ook op als jazzdrummer die de trommels en bekkens met brushes beroert. Thuis heeft hij een indrukwekkende platencollectie, waardoor hij ook vaak als dj wordt gevraagd. Dan praat hij zo weinig mogelijk. De jazz spreekt voor zich. Met multi-instrumentalist maar vooral saxofonist Boris van der Lek werkt hij al tientallen jaren samen, onder meer in Trio Me Reet, het enige trio dat regelmatig met een bezetting van vier of vijf muzikanten optreedt.

Van der Lek en Deelder kennen elkaar sinds 1987, toen theaterkaravaan Boulevard een legendarische tournee door Canada maakte. Dit jaar treden ze gemiddeld elke week wel ergens op als Deelder Van der Lek. Op hun recente album Jazz worden ze bijgestaan door topmuzikanten Cok van Vuuren, Peter Wassenaar en Arend Niks. De eerste vinylpersing was snel uitverkocht. Van der Lek heeft een indrukwekkende carrière achter de rug. Hij speelde met Hans Dulfer en ging als bandlid met zijn idool Herman Brood op tournee. Bij muzikanten die veel met elkaar optrekken, is het fijn als er een stevige vriendschap is.

Nooit ziek

Volgens Van der Lek is die chemie niet vanzelfsprekend. „Dat overkomt je maar enkele keren in je leven.” Maar met Deelder en de band loopt het onderling als een trein. Het nieuwe album, dat in Walhalla in één dag werd opgenomen, vindt hij een artistieke mijlpaal. „Ik had nooit verwacht dat de liedjes er zo goed uit zouden komen. Bij Jules merk je helemaal niet dat hij op leeftijd is. Nooit is hij ziek en hij is steeds meer gaan schrijven. Er komt volgend jaar zeker nog een nieuwe plaat.” Van der Lek is met liefde de organisator van Deelders 75e verjaardag in De Doelen. „Jules weet het nog niet, maar hij zal samen met Loes Luca een liedje gaan zingen. Wilfried de Jong zal hem interviewen en er komt een biljart op het podium, onze grote hobby.”

Om de posters heen lopen

Met opzet loopt Deelder in een boogje om de posters heen die zijn feest DEELDER75 aankondigen. Jules Deelder wil van tevoren niet weten wie er op zijn verjaardag komen. Dringend verzoekt hij vriend Boris van der Lek vooral niets los te laten over de gasten. Dat zijn onder anderen Hans en Candy Dulfer, Benjamin Herman, John Engels Jr., Kim Hoorweg, Loes Luca, Frédérique Spigt, Jordy Dijkshoorn, Hans Dorrestijn en Wilfried de Jong.

Na afloop van de odes draait DJ Swoolish en zal uitgeverij de Bezige Bij haar 75-jarige boegbeeld overhalen om zijn bundels te signeren. Eerder dit jaar bracht de Schiedamse distilleerderij Loopuyt vanwege Deelders 75e verjaardag de Deelder Hard Gin uit. Die wordt geschonken zoals Deelder de gin zelf drinkt: bijna puur, want met maar een beetje tonic en zo min mogelijk blokjes ijs.