Iris Hermans Binnenland 7 sep 2017, 09:25

Leestijd: 4 minuten

5 x Wist je dit al over Amsterdam? #1

Dat Amsterdam 1680 bruggen telt, heb je misschien al ooit gehoord. En dat het oudste huisje in 1475 is gebouwd en op de Begijnhof staat, ook. Maar wist je dat we hier zo’n 4000 halsbandparkieten hebben en dat je de tramconducteur ook kunt begroeten met: goedemorgen gleuvenrijder? In deze reeks steeds weetjes, trivia en varia van toen en nu over onze mooie stad.

1. De Vrolijke Noot

Iedereen die van live-entertainment op het water houdt of een keer een slechte dag heeft op dinsdag, moet op die dag om 12:45 uur eens naar de Prinsengracht, ter hoogte van de oude vertrouwde rij toeristen voor het Anne Frank Huis, komen. De kans is groot dat schipper Reinier op De Vrolijke Noot, waarschijnlijk het kleinste bootje in de grachten, een grote glimlach op je gezicht tovert. De muzikant kan wel drie dingen tegelijk: hij gebruikt links voor trompet, rechts voor draaiorgel en met zijn elleboog bestuurt hij de motor. Hij zet Bij ons in de Jordaan in, samen met beiaardier Boudewijn Zwart die hoog vanuit Westertoren zíjn ding doet. Tot besluit een luide ‘Ahoy’ en deze vrolijke noot vaart weer verder. Volgende stop: Zuidertoren om 15.00 uur en de Oudekerkstoren om 16.00 uur.

2. Luidruchtig vogeltje

Een krijsend geluid maken ze en staan onder vogelaars en bij de Vogelbescherming bekend als luidruchtig. De halsbandparkiet, die hele opvallende groene vogel die je misschien weleens in het Vondelpark hebt gespot, komt in grote getalen voor: ruim 4000 fladderen in onze stad rond. Het sierlijke vogeltje komt oorspronkelijk uit Azië en tropisch Afrika, maar doordat ze ooit als huisdier hiernaartoe zijn gehaald en daarna zijn ontsnapt of vrijgelaten, zijn er ware halsparkietbolwerken ontstaan in Amsterdam en ook Den Haag. Ze zijn gek op zaden, vruchten en pinda’s en komen graag bij particulieren een vorkje prikken uit hun nestkasten vol vogellekkers. Het zijn geen eenzame vogeltjes en zijn hoogstwaarschijnlijk niet vies van een beetje polygamie: in de winter slapen ze altijd met hele grote groepen in zogenaamde slaapbomen.

3. Knuffel van Bruno

Na een liefdeloze zomer sterke behoefte aan een knuffel? Of en houten schoen? In Knuffels aan de Sint Antoniebreestraat vind je alle dieren van Artis, maar dan van pluche en zonder scherpe tanden en een scala aan klompen. Klompenmaker slash Knuffelman Bruno Jonker is op zichzelf al een bezoekje waard. De winkelier vertelt honderduit over zijn leven, het klompenambacht en de vele knuffels, van de reuzenpanda’s tot Minions en de flamingo, die de laatste jaren erg lekker gaat. Hij won ooit de hoge hakkenrace op de Zeedijk, maar loopt in het dagelijks leven het liefste op klompen, ,,met badeendjes.” Bij het afscheid is er een knuffel voor iedereen. Van toerist tot student. Of huisvrouw. Of Huisvrouwen Vereniging. ,,Kwamen ze met zijn allen opgewonden binnen gerend om me een knuffel te geven… Ik liet het maar gebeuren.”

4. Konijn van Holland

President John F. Kennedy vergeleek zichzelf in Berlijn in 1963 met een Duitse delicatesse (,,ich bin ein Berliner) en ook in onze stad valt een bijzondere verspreking in de geschiedenis op te merken. Koning van Holland Lodewijk Napoleon verklaarde Amsterdam tot de hoofdstad van Nederland in 1806 en bij dit grootse event deed hij zijn best een lekker woordje over de grens te spreken. Plechtig verklaarde hij: ,,iek bien Konijn van Olland.” Hij bedoelde hier natuurlijk koning mee, maar Amsterdammers van toen die hem hoorden (ver)spreken, zullen vast in lachen zijn uitgebarsten en hem met bunny-ears hebben voorgesteld.

5. Echt Amsterdams

Weet jij wat eendenbier is? Of een kul?* Een gleuvenrijder is in elk geval een trambestuurder, een gleuvenstopper de postbode, al kijken beiden vast raar op als je hen zo begroet. Veel oudhollandse woorden lijken met onze voorouders voor altijd te verdwijnen en zeker in het geval van sommige oud- en oer-Amsterdamse woorden is dat eeuwig zonde. Want zeg nou zelf, hoe lekker klinkt pikketanesie? Een jenevertje dus. Pennen en pompen betekent geslachtsgemeenschap en doppie ook, zij het een vluggertje. Ben je een gemakkelijk klusje aan doen? Kun je het een zalfie noemen, maar grote kans dat je er een grijpstuiver voor krijgt, een schamele beloning dus. Iemand die de hele dag niets doet, is een zonne-aaier. Met sommige woorden moet je heel goed uitkijken hoe en waar (en met wie) je ze gebruikt… Afmaken bijvoorbeeld: zowel je verkering uitmaken als iemand omleggen én na heftig voorspel de klus klaren (’zakelijke seks’). Kijk hier en werk je vocabulaire bij.

*grachtenwater en een penis