Nikki Veerbeek Binnenland 10 jul 2023, 08:25

Leestijd: 3 minuten

Oppositie wil dat Mark Rutte nu opstapt: ‘Nederland is klaar met Rutte’

Wat de oppositie betreft, is het tijdperk Rutte voorbij. Niet na de nieuwe verkiezingen, maar nu al. Demissionair premier Mark Rutte kan vandaag na de val van zijn vierde kabinet opnieuw een door de oppositie breed gesteunde motie van wantrouwen verwachten. Als zo’n motie wordt aangenomen, kan Rutte ook demissionair niet aanblijven.

Voor een meerderheid is wél steun van een van de coalitiepartijen nodig en het is nog maar de vraag of zij die stap willen nemen.

PvdA, GroenLinks en PVV steunen motie tegen Rutte

PvdA en GroenLinks zeggen bij Nieuwsuur met zo’n motie te komen, of deze te steunen. Oppositieleider Geert Wilders wil namelijk ook dat Rutte direct weggaat als premier. „Nederland is helemaal klaar met Rutte. Hij moet meteen opstappen”, schrijft Wilders op Twitter. „Ik zal de Kamer morgen voorstellen hem direct weg te sturen.”

Wat PvdA-leider Attje Kuiken en GroenLinks-voorman Jesse Klaver betreft, komt er een zakenpremier in de plaats totdat er verkiezingen zijn geweest en een nieuw kabinet wordt beëdigd. Die interim-premier moet afstand hebben tot de politiek. „Er zijn echt geschikte kandidaten”, denkt Klaver. Kuiken wil ‘de politieke angel’ eruit halen. „De politieke angel heet nu Mark Rutte.”

Deskundigen denken overigens niet dat een zakenpremier zomaar kan worden aangewezen. „Dat gaat zomaar niet”, twittert historicus Bert van den Braak. De Tweede Kamer moet dan een heel formatieproces opstarten, met een verkenner, een informateur en formatieonderhandelingen. Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans sluit zich aan bij Van der Braak. Een interim-minister-president zonder een heel nieuw interim-kabinet kan niet zomaar, zegt hij. „Een nieuwe mp parachuteren in een demissionair kabinet kan niet in ons systeem.”

Ook van partijen als de SP, de Partij voor de Dieren, BBB en kleinere rechtse partijen wordt verwacht dat zij een motie kunnen steunen. „Laat dit het einde zijn van het tijdperk Rutte”, zei PvdD-leider Esther Ouwehand bij de val van het kabinet. SP-leider Lilian Marijnissen wil ‘een Nederland zonder Rutte’. BBB-leider Caroline van der Plas bevestigde aan De Telegraaf haar steun voor de motie.

Steun coalitiepartijen onzeker

Een groot vraagteken is of D66, CDA en ChristenUnie een motie zullen steunen. Laatstgenoemde partij kwam deze week wel in harde aanvaring met Rutte. Onoverbrugbare tegenstellingen tussen voornamelijk ChristenUnie en VVD leidden tot de val van het kabinet. PvdA’er Kuiken wijst bovendien op de harde woorden die vooral het CDA uitsprak over de opstelling van de premier.

Ook is het allesbehalve zeker dat SGP voor zo’n motie zou stemmen. De kleine conservatief-christelijke partij is vaak loyaal aan het kabinet en steunt niet snel een motie van wantrouwen.

De jongerenpartij van D66 vindt overigens wel dat Rutte direct moet vertrekken. De Jonge Democraten roepen D66 op een motie van wantrouwen tegen de premier te steunen.

Vandaag debat over val van het kabinet

De Tweede Kamer debatteert over de val van het kabinet, het onderwerp waarover Rutte IV viel (migratie) en hoe de tijd tot de verkiezingen eruit zal zien. Dat gaat, met twintig fracties en politieke spanningen die hoog oplopen, zeker de hele dag duren. Rutte zal tekst en uitleg moeten geven over de ontstane kabinetscrisis en zijn eigen rol daarin.

De verkiezingen worden in het najaar verwacht en politieke partijen trappen naar verwachting vandaag al de campagne af. Hoewel veel partijen zeggen klaar te zijn voor de campagnemodus, moet de Kamer eerst besluiten hoe de demissionaire periode (tussen het ontslag van het oude en de beëdiging van het nieuwe kabinet) eruit zal zien. Kamerleden moeten de komende weken knopen doorhakken over welke onderwerpen controversieel zijn en voorlopig op de lange baan moeten worden geschoven. Ook moet er hoe dan ook een begroting voor 2024 komen, die op Prinsjesdag in september klaar moet zijn. Het demissionaire kabinet moet ook daarvoor steun vinden bij de oppositiepartijen, die nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer.

‘Ik wil op vakantie met het vliegtuig, maar mijn baby krijst veel’