Redactie Metro Nieuws 28 apr 2020, 09:03

Leestijd: 2 minuten

‘Meisje met de Parel’ heeft wél wimpers

Ooit was het een quizvraag op de Metro-redactie: Wie heeft op een schilderij geen wimpers? Het goede antwoord van toen, Meisje met de parel, blijkt nu fout.

Johannes Vermeer heeft het Meisje met de parel op zijn gelijknamige schilderij oorspronkelijk helemaal niet in een lege ruimte gesitueerd, zoals het voor de huidige toeschouwer lijkt. Hij schilderde haar voor een groen gordijn, hebben onderzoekers met moderne technieken vastgesteld. Dat is nu alleen niet meer te zien. Ook blijkt het meisje toch wimpers te hebben, maar om die te ontdekken heb je die technieken eveneens nodig.

Het Meisje in de Schijnwerper

Dat zijn enkele resultaten van het internationale onderzoek Het Meisje in de Schijnwerper naar het wereldberoemde werk uit 1665 in het Mauritshuis in Den Haag. Er werden beeld- en scantechnieken, digitale microscopie en verfmonsteranalyses uitgevoerd. Het schilderij symboliseerde in 2014 de opening van het genoemde en toen gerenoveerde Mauritshuis, in aanweizgheid van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en demissionair premier Jan Peter Balkenende.

Met de moderne technieken werden sporen van het groene gordijn gevonden. „Er zijn diagonalen en kleurverschillen rechtsboven in het schilderij waargenomen die geplooide stof suggereren. Het gordijn verdween in de loop der eeuwen door het ontkleuren van de groene verf", meldt het Mauritshuis.

Haartjes rond beide ogen

Wie met het blote oog naar de nog altijd onbekende jonge schone op Vermeers meesterwerk kijkt, ziet geen wimpers, maar „met macro-röntgenfluorescentie-scanning en onder de microscoop werden toch kleine haartjes rond beide ogen waargenomen die in de loop der eeuwen eveneens zijn verdwenen", aldus het museum verder.

Vermeer zette het schilderij eerst op in verschillende tinten bruin en zwart, is voorts vastgesteld. En met dunne zwarte lijnen schilderde hij de contouren van het meisje. Hij was er niet meteen uit: „De positie van het oor, de bovenkant van de hoofddoek en de achterkant van haar hals werden veranderd."

Vermeer werkte van de achtergrond naar de voorgrond toe: „Na het opzetten van de groenige achtergrond en de huid van het gezicht van het meisje, schilderde hij daarna achtereenvolgens haar gele jas, witte kraag, hoofddoek en parel. De parel is slechts illusie, doorschijnende en dekkende vegen witte verf, waarbij een haakje om de parel aan te hangen ontbreekt", vertelt het museum.

Verfstof kostbaarder dan goud

In de verf zijn haartjes van Vermeers kwast teruggevonden. De ingrediënten voor de verf kwamen vanuit de hele wereld. Opmerkelijk vindt het kunstmuseum het overvloedige gebruik van ultramarijn van zeer hoge kwaliteit uit het huidige Afghanistan. Deze stof was „kostbaarder dan goud".