Julia Osendarp Nieuws 4 mrt 2020, 19:29

Leestijd: 5 minuten

Charlotte Bouwman: ‘Dit plan is geen plan’

Charlotte Bouwman nam woensdag, op de dag van de deadline van het plan van staatssecretaris Blokhuis, voor de elfde keer plaats in de hal van het ministerie van Volksgezondheid.

De Amsterdamse Charlotte (26) loopt zelfverzekerd het pand van het ministerie binnen, met haar opa en hond Bobbie aan haar zijde. Ze installeert zich op haar vertrouwde plek waar ze zes weken terug voor het eerst plaats nam. Dit keer met een nieuw bord en wederom een dringende boodschap: ‘#Dewachtrij. GGZ nodig? Er zijn nog 90.000 wachtenden voor u.’

Aan het bord zit een dispenser, zo’n apparaat waar je nummertjes voor een wachtrij uit trekt. Terwijl fotografen hun flitsen op haar afvuren, schrijft Bouwman rustig met een dikke stift een tekst op een ander bord: ‘Beste staatssecretaris, vandaag is uw deadline. Dit plan is geen plan. Afgelopen donderdag stierf Justin. Iedere acht uur pleegt iemand met psychische problemen zelfmoord. Grijp in!’

Onderzoek

Bouwman voert sinds januari actie voor betere GGZ en Jeugdzorg. Haar persoonlijke ervaringen met de psychische hulpverlening waren de aanleiding. Ze is een aantal gesprekken met belangrijke politici, het manifest: Lijm de Zorg, veel media-aandacht en een hoop beloftes verder. Het manifest werd door bijna 70.000 mensen ondertekend. Onder die ondertekenaars deed Bouwman onderzoek naar hun ervaringen binnen de GGZ. Daar stroomden 748 reacties op binnen. Ze las alle, soms heftige en herkenbare, reacties persoonlijk door. De resultaten daarvan plakt ze woensdag aan de muur in het gebouw van het ministerie. Ironisch genoeg plakt ze de poster over de campagneposter van het ministerie met de tekst „Ik Zorg” eroverheen. Haar opa kijkt trots toe.

Het plan

Woensdag was officieel de deadline voor het beloofde plan dat staatssecretaris Blokhuis aan verzekeraars en GGZ oplegde. Daarin moet de problematiek die Bouwman aankaart, worden uitgedacht. De eerste versie ‘lekte’ al eerder uit naar onder andere Bouwman. „Dit is totaal niet wat we hebben gevraagd. Het plan zou een landelijke aanpak omvatten. Zodat mensen zoals ik, die specifieke zorg nodig hebben die niet regionaal geregeld kan worden, landelijk wel ergens terecht kunnen.”

Zowel GGZ als de woordvoering van staatssecretaris Blokhuis laat weten nog niet te reageren op het plan. Beide partijen benadrukken dat 10 maart een overleg plaatsvindt, daarna zullen zij meer informatie naar buiten brengen.

Geen zoden aan de dijk

Remke van Staveren is psychiater en ondertekende het manifest van Lijm de Zorg. Daarnaast werkt zij bij een organisatie die psychische hulpverlening biedt in de wijk. Volgens haar gaat het mogelijke plan geen ‘zoden aan de dijk zetten’.

Ze legt uit dat de deadline van Blokhuis niet realistisch is. „Je kunt niet in vier weken tijd een kant-en-klaar plan verwachten voor een systeem dat al tien jaar niet loopt.” Daarbij denkt de psychiater dat een oplossing niet zo gemakkelijk te vinden is. „GGZ-instellingen hebben moeite crisisdiensten te bemensen. De bereikbaarheid en wachtlijsten zijn moeilijk op te lossen als je er geen personeel voor hebt.”

Van Staveren pleit voor de werkwijze van kleine zelfsturende gespecialiseerde GGZ-teams in de wijk. „Dichtbij de huisarts en de mensen. Dan kun je zelf complexe problemen aannemen. Daarnaast heb je regionale crisisdiensten en een aantal landelijke hoog specialistische centra nodig."

Wachttijden

Het plan is door GGZ en verzekeraars samengesteld. Hierin staat een aantal punten waar de komende tijd aandacht aan besteed moet worden. Volgens Bouwman is het opvallend dat het onderwerp ‘wachttijden’, waar zij zich de afgelopen tijd hard voor maakte, niet verder wordt belicht. „Ze zeggen letterlijk: we laten de wachtlijsten buiten beschouwing. Dit kun je geen plan noemen, dit is een verlengstuk van wat letterlijk nu plaatsvindt. Daarmee gaat niks veranderen.”

En daar slaan de partijen volgens haar de plank mis. „Het plan is gemaakt door partijen met verschillende belangen. Zowel de verzekeraars als de GGZ verdedigen hun eigen belangen en dan kom je uit op een compromis.” Volgens Bouwman zijn die compromissen de kern van het huidige systeem. „Ze vergeten daarbij de belangen van de patiënt.”

Van Staveren: „Ik vind het een grof schandaal dat er 90.000 mensen wachten op zorg.” Volgens de psychiater moet de organisatie van zorg anders. „Zorg is geen markt. Daarbij moet goed worden samengewerkt en de manier van financieren anders.” Van Staveren legt uit dat een patiënt met één stoornis gemakkelijk te behandelen is. „Maar patiënten met meer complexe klachten vallen buiten de boot. Terwijl daar juist gespecialiseerde GGZ voor nodig is.”

Daarnaast denkt de psychiater dat de financiën en denkwijze problemen veroorzaken binnen de GGZ. „Een van de vorige ministers zei: ‘Zorg moet zinnig en zuinig’. Naar mijn idee mis je dan de essentie van de zorg. Het moet namelijk zinnig, zuinig en zorgzaam. Helaas is er weinig ruimte voor compassie.”

Landelijk

Bouwman pleit met Lijm de Zorg voor een landelijke aanpak. „Niet elke regio heeft genoeg patiënten met complexe stoornissen.” Bouwman noemt zichzelf als voorbeeld. „Dat zou betekenen dat elke regio een apart team moet hebben voor een redelijk kleine groep patiënten. Dat is financieel niet haalbaar.” Als oplossing noemt de Amsterdamse een landelijk centrum. „Bijvoorbeeld vier landelijke centra voor anorexia of twee voor autisme. Daarmee verdeel je de financiële risico’s.”

Tevreden is ze niet, maar opgeven is volgens haar geen optie. „Ik probeer te blijven vasthouden aan het feit dat iemand zijn beloftes nakomt. Als staatssecretaris Blokhuis mij persoonlijk zegt dat hij ingrijpt wanneer het plan niet werkt, dan hoop ik dat hij dat ook doet.” Daarin legt Bouwman uit dat ze gelooft in de wil van de staatssecretaris, maar het op politiek vlak niet gemakkelijk is. „Dat is het kloterige van deze situatie, iedereen heeft belangen.”