Julia Osendarp Nieuws 11 feb 2020, 16:29

Leestijd: 5 minuten

Verdriet om verdronken Adonay

De 11-jarige Eritrese vluchteling Adonay Berhe verdronk afgelopen donderdag tijdens een zwemles in Lemmer. Zijn moeder luidt de noodklok. 

De jonge Adonay kreeg, met zijn klasgenoten van azc-basisschool De Cocon in Balk, zwemles in zwembad Ny Sudersé in Lemmer. Deze kinderen van het azc en statushouders kregen voor de eerste keer zwemles. Adonay’s moeder Merhawit Kidane zou meerdere keren hebben aangedrongen om bij de zwemles te blijven omdat hij de taal niet sprak. Maar dat verzoek werd geweigerd door de lerares.

Rika Tulner is bestuurder van Stichting Nije Gaast, de onderwijskoepel waar onder andere De Cocon onder valt. „Sinds donderdag heerst er verslagenheid, ongeloof en verbijstering. Het is een traumatische ervaring.” Tulner legt uit dat de school er alles aan doet om betrokkenen zo goed mogelijk op te vangen.

Verdriet

Abeba Birhanu is een vriendin van de moeder van het slachtoffer. Volgens haar zijn familie en vrienden erg verdrietig. „Adonay ging vandaag terug naar Eritrea. We hebben allemaal afscheid van hem genomen. Hij wordt daar begraven volgens een orthodox christelijke traditie.”

Birhanu beantwoordt telefonisch alle vragen, als de telefoon uiteindelijk wordt doorgegeven aan moeder Merhawit Kidane. Uit het verhaal van de geëmotioneerde moeder komt vooral veel verdriet en onbegrip naar voren. „Ik heb drie keer gevraagd of ik alsjeblieft bij mijn kind mocht blijven.”

Zelf vluchtte Kidane uit Eritrea en kreeg zij als bootvluchteling asiel. Haar zoon woonde tot oktober vorig jaar nog in zijn geboorteland en zag zijn moeder na ruim drie jaar terug. „Hij woonde pas drie maanden bij me en ging nog maar net naar school.” Adonay’s moeder luidt de noodklok en wil naar de rechtbank om de zaak verder uit te zoeken. Volgens haar zijn zowel de school als het zwembad verantwoordelijk voor het drama. En benadrukt ze dat het niet de eerste keer is dan een kind met een migratieachtergrond verdrinkt tijdens zwemles. In Rhenen verdronk namelijk in 2015 de 9-jarige Syrische Salam tijdens het schoolzwemmen.

Marjolein van Tiggelen van de Nationale raad Zwemveiligheid legt uit dat er in Nederland „Heel weinig verdrinkingen plaatsvinden in een zwembad.” Over de casus van Salam zegt zij: „Het protocol schoolzwemmen is toen herzien. Met name de overdracht tussen school leraar en zwemonderwijs.” Van Tiggelen vertelt dat de exameneisen van het zwem ABC regelmatig worden herzien. „Dan kijken we kritisch naar de lesmethode en of deze nog past bij de huidige generatie. Wanneer er zo’n incident gebeurt als in Lemmer krijg je toch de vraag: Doen we het wel goed?”

Zwemcultuur

Volgens cijfers van het CBS vinden de meeste verdrinkingen plaats in open water. „Een zwembad is een gecontroleerde situatie.” Wel zegt Van Tiggelen dat migranten meer risico lopen. „Als je in Nederland bent opgegroeid zit water in je DNA. Wij zijn gewend dat ieder kind zwemles krijgt.” Volgens haar heeft niet iedereen die ‘zwemcultuur’. „Water is een gekke substantie. Als je kunt zwemmen is het hartstikke leuk, maar zo niet kan het levensgevaarlijk zijn. Het is heel triest dat dit met het Eritrese jongetje is gebeurd.”

Onmacht

Bestuurslid Tulner begrijpt de onmacht en het verdriet van de moeder. „Het is niet gebruikelijk dat ouders meegaan naar de zwemles. Deze groep kinderen spraken allemaal slecht Nederlands. We hebben niet anders gehandeld dan we normaal gesproken doen.”

Vanochtend is het lichaam van de 11-jarige jongen naar het land van herkomst gebracht. Daar moet volgens zijn moeder nog veel geregeld worden voordat de begrafenis plaatsvindt. Zelf kan zij niet naar Eritrea vanwege de politieke situatie. Kidane begint te huilen als ze vertelt dat ze niet bij de begrafenis van haar zoon kan zijn.

Margé Hof werd de dag na de verdrinking gevraagd de familie van Adonay te helpen bij het schrijven van een aantal belangrijke documenten. „Onder andere de verklaring en e-mails voor de advocaat moesten geschreven worden. De familie spreekt slecht Nederlands en hadden hulp nodig.” Hof startte daarna een doneeractie om geld op te halen voor de repatriëring van het lichaam. Die teller staat nu op ruim 20.000 euro.

Oorzaak

Hoe de verdrinking heeft kunnen gebeuren is nog steeds onduidelijk. Moeder Kidane wacht nog op de resultaten van het politieonderzoek. Wel weet ze zeker dat haar kind in het zwembad is overleden en niet in het ziekenhuis, zoals verschillende media eerder meldden. „De geruchten gaan dat hij in het diepe is beland en dat zijn lichaam kwam bovendrijven. De badmeester riep toen: ‘Wie is dat’, maar toen was het al te laat”, zegt Hof. Volgens haar wil de familie aandacht voor de kwestie. „Helaas is dit eerder voorgevallen. Dit is hun manier om aan te geven: ‘We zijn niet de enige’.

Volgens Van Tiggelen is het nergens in de wereld zo goed geregeld qua zwemvaardigheid als in Nederland. „Ook voor zwemmers met een niet-Westerse achtergrond zijn er afspraken. Onder anderen tussen azc’s en zwembaden. De verdrinking cijfers zijn extreem laag. Maar iedere verdrinking is er een teveel.”

De daadwerkelijke oorzaak van het ongeval wordt door de politie nog onderzocht.

Cijfers

• Het aantal verdrinkingen is in de afgelopen decennia gedaald

• Gemiddeld verdrinken er 14 jongeren (tot 20 jaar) per jaar

• Meer mannen dan vrouwen verdrinken

• Tussen 2014-2018 zijn 443 inwoners in Nederland verdronken. Daarvan waren 96 van niet-westerse migratieachtergrond 

• Bij tieners (10- tot 20-jarigen) van niet-westerse migratieachtergrond is verdrinking 7,4 keer zo hoog als onder tieners van Nederlandse afkomst

• De afname van het aantal verdrinkingen is met name te zien onder kinderen tot 10 jaar