Julia Osendarp Openbaar vervoer 26 feb 2020, 15:59

Leestijd: 4 minuten

Is treinreizen in de eersteklas coupé straks passé?

De nieuwe treinen waarmee Arriva rijdt in Groningen en Friesland hebben straks geen eerste klasse meer. Is reizen in de eerste klasse nog wel van deze tijd?

De vervoersorganisatie begint hier met ingang van de nieuwe dienstregeling op 13 december 2020 mee. De provincies Groningen en Friesland vinden de eerste klasse niet meer nodig. Daartegenover staat dat de tweede klasse comfortabeler wordt. Woordvoerder van Arriva, Tineke Witteveen, benadrukt dat: „het loslaten van de eerste klas alleen geldt voor treinen in de provincies Groningen en Friesland. Hiermee vervalt het eersteklas abonnement.”

Zitplaatstindicator

Ook legt Witteveen uit dat de provinciale opdrachtgevers het verzoek voor het verdwijnen van de eerste klassen hebben ingediend. „De vernieuwde treinen hebben dezelfde kwaliteit en voorzieningen. Daarbij moet je denken aan rolstoeltoegankelijke toiletten, oplaadpunten en wifi.” Verder vertelt zij dat er genoeg stilte- en werkplekken zijn. „Met ledverlichting, een vaste tafel en oplaadpunt.” Ook beschikken deze treinen over een zitplaatsindicator, waardoor reizigers op het perron zien in welk deel van de trein nog zitplekken zijn.

Treinreiziger Lauren Hoeve-Oostveen uit Almere vindt het niet erg als de eerste klasse verdwijnt uit alle treinen. „De eerste klasse is vaak leeg als ik met de trein reis. Maak in plaats daarvan goede stiltecoupés.” Hoeve-Oostveen heeft autisme en mist zelf stiltecoupés in de sprinters. „Er zijn tegenwoordig overal prikkels en je kunt er bijna nooit aan ontsnappen. Dan is het extra belangrijk dat je onderweg de tijd kunt gebruiken om even bij te komen.”

Waar vroeger de eerste klasse een plek van luxe en aanzien was. Verschilt deze tegenwoordig niet veel meer van de tweede klasse. Voorheen bestond deze treincoupé uit rode fluwelen stoelen. Nu biedt de eerste klas voornamelijk een hogere kans op een zitplaats. Historicus Guus Veenendaal is gespecialiseerd in treinen en spoorwegen. Hijzelf is bijna tachtig jaar en betaalt graag iets meer voor meer zekerheid voor een zitplaats op lange afstanden. Hij ziet ook dat het beeld van de eerste klasse de afgelopen jaren is veranderd. „Vroeger was de eerste klasse luxueus, comfortabel en had je geen ‘slecht gewassen klootjesvolk’ in de buurt. Tegenwoordig kost dit meer ruimte in de trein.”

Klassenmaatschappij

Ook in de wachtkamers die nog steeds op sommige stations te vinden zijn, zie je de klassenmaatschappij terug. „In de eersteklas wachtkamers had je ruimere zitplaatsen, was het rustiger en waren de consumpties beter en duurder. Je had daar geen last van lawaai en onbeschaafd volk. En je trof alleen gelijken”, legt de historicus uit. „De eerste klasse was bedoeld voor hoge ambtenaren, officieren, dokters, notarissen, rechters en zakenlieden. In de tweede klasse vond je winkeliers, leraren, lagere ambtenaren en lagere officieren. De derde klasse was voor de arbeiders en kunstenaars.”

„Tegenwoordig is het scheiden van klassen niet meer nodig. „Maar er zijn nog steeds veel mensen bereid meer te betalen voor een zitplaats”, aldus de historicus.

Treinreiziger John den Burger (58) uit Waddinxveen vindt dat de eerste klasse moet blijven bestaan. „Toch zou ik ook de derde klasse weer terugzien. Vaak zijn er alleen staplaatsen in de tweede klasse beschikbaar, terwijl je betaalt voor een zitplaats.” Met een derde klasse bedoelt Den Burger een coupé met staplaatsen.

Forse reizigersgroei

In alle NS-treinen is het reizen in de eerste klasse nog steeds mogelijk. Hoewel het aantal stoelen de laatste jaren wel is teruggebracht. Erik Kroeze, woordvoerder van de NS, legt uit dat het spoorwegbedrijf niet overweegt om de eerste klasse uit de trein te laten verdwijnen. „We kijken wel hoe we de treinen slim kunnen inrichten. Maar de eerste klasse afschaffen is voor de NS geen optie. Er is nu eenmaal voor sommige reizigers behoefte aan een eerste klasse.”

Kroeze vertelt dat de reizigers van de eerste klasse vaak hun reistijd als werktijd gebruiken. „Deze reizigers willen hun laptop openklappen en rustig werken met meer ruimte en comfort.” Volgens de woordvoerder ga je de forse reizigersgroei van de afgelopen jaren niet oplossen met het terugdringen van de eerste klasse. „Op die manier verlies je een groep reizigers die dan de auto pakken, daar win je niks mee. Je krijgt dan meer files.” Kroeze denkt dat meer langere treinen eerder de oplossing zijn. „Met daarnaast nieuwe sporen en langere perrons.”

Het spoornetwerk in Nederland is verdeeld in twee lijnen. De NS wordt aangestuurd door het ministerie Infrastructuur en Waterstaat van de Rijksoverheid. Daarnaast rijden op de regionale spoorlijnen commerciële vervoerders. Arriva is daar een van. Voor die spoorlijnen stellen de provincies de eisen.

In de spits

Drukte in de spits is overigens geen reden is om als tweedeklasreiziger in de eerste klasse te gaan zitten. In uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat de conducteur omroept dat dit wel is toegestaan. Hij of zij bepaalt of dit mag, dus op eigen houtje verplaatsen is officieel niet toegestaan.