Erik Jonk Nieuws 14 jan 2020, 06:45

Leestijd: 4 minuten

Zachte winter: de teken zijn nu al wakker

De temperatuur stijgt dinsdag en woensdag boven de tien graden. De zachte winter heeft de winterslapers al gewekt.

Boswachter Erik de Jonge wandelde van de week bij een aangenaam temperatuurtje met zijn hond door het bos (‘in het prachtige West-Brabant’). ‘Wow’, dacht De Jonge toen hij zijn viervoeter bekeek. „Ik zag een teek en dat nog in de eerste helft van januari.”

Het is duidelijk, we hebben tot nu toe te maken met een zachte winter. Vandaag en morgen wordt het in heel Nederland zelfs 10 tot 12 graden boven nul. Weerplaza zocht gisteren voor Metro uit hoe zacht winter 2019/2020 precies is. Wilfred Janssen: „Heel gek is het nog niet, de winters van 2013 en 2014 verliepen ook ronduit zacht. Maar als we uitgaan van de winter tot en met 15 januari, dan staat deze winter qua warmte op de zestiende plaats sinds de metingen in 1901.”

Boven de 10 graden gebeurt wel vaker, meldt de weerman, maar toch: „Bij onstuimig weer met een flinke zuidwester wind kom je boven de 10. Wat opvalt is dat het de laatste jaren vaker en gemakkelijker voorkomt. Daar hebben de opwarming van de aarde en het warmere water in de oceanen mee te maken.”

Normaal slapen of dood

Als boswachter en natuurfotograaf merkt Erik de Jonge wat er momenteel met de natuur aan de hand is. „Ik zie dat insecten als teken, muggen en nachtvlinders al actief zijn. Normaal zouden die nu slapen of dood zijn. Dat de insecten wakker zijn, heeft weer consequenties voor de rest van het ecosysteem. Insecteneters zijn wakker gebleven, want er is voedsel. Er was geen noodzaak voor een winterslaap", vertelt de boswachter.

„Verschillende vogelsoorten zijn niet naar het zuiden vertrokken. Ook vleermuizen zijn ontwaakt. Die worden in de winter wel vaker een dagje wakker hoor, maar dan kruipen ze weer heel snel terug in hun winterslaap. Nu kunnen ze echter gewoon eten. Verder heb ik al salamanders en kikkers gezien. Als het zo zacht blijft, zullen de eikenprocessierupsen sneller uit hun ei komen. De mensen kunnen hun borst dan nat maken, want dan hebben we er minstens zoveel als vorig jaar.”

Voorjaarsdingetjes nu al

Niet alleen de dieren denken dat het al voorjaar is. De Jonge ziet ook de eerste knoppen aan de bomen. „Van de week zag ik her en der hazelaars in bloei, met van die gele knoppen. Dat zullen mensen die last hebben van hooikoorts gaan merken. Ja, de voorjaarsdingetjes van maart en april merken we nu hartje winter al.”

Volgens De Jonge vormen de wakkere dieren en bloeiende struiken geen probleem. Een plotselinge vorstweek waarin het meer dan 10 graden vriest, kan dat wel zijn. „Dan krijgen bepaalde insectenpopulaties een tik en zullen er bijvoorbeeld minder wespen in de zomer zijn.” Dat laatste is voor de wespenhater natuurlijk goed nieuws, maar diezelfde wesp heeft volgens De Jonge in de natuur ook een rol. Blijft het meerdere winters zo zacht als nu, dan verwacht de Brabantse boswachter flinke verschuivingen. „Dan trekken bepaalde dieren niet meer weg en gaan we heel langzaam op weg naar het plaatje van Zuid-Europa.”

Muggenradar

Arnold van Vliet is werkzaam aan Wageningen University en gespecialiseerd in muggen. De bioloog is een van de initiatiefnemers van Muggenradar.nl, juist om in te zien hoe muggenpopulaties zich ontwikkelen en wanneer ‘we’ daar last van hebben. Muggenradar is afhankelijk van mensen die melden waar de muggen zijn. „De afgelopen dagen zijn er veelvuldig meldingen geweest.”

Van Vliet heeft die info met de mogelijke zachte winters van de toekomst nodig: „We doen dit om ons voor te bereiden op ziektes die door muggen overgebracht kunnen worden. Op dit moment zijn die ziektes er in ons land niet. Dat willen we graag zo houden, maar met het stijgen van de temperaturen is de verwachting dat we hier ooit de Westnijlkoorts krijgen. Die wordt overgebracht door de gewone huissteekmug (die ‘zoemer’ in je slaapkamer, red.). Nu komt het virus al in Zuid-Europa voor. In 2018 was er een enorme uitbraak en in Italië en Griekenland kwamen toen 85 mensen om. Een medicijn is er nog niet.”

En die teek op de hond van Erik de Jonges, wat betekent dat precies? De boswachter: „Dat laat zien dat het veel te snel warm is, die horen nu echt te slapen. Dat is een eh… teken aan de wand. De teek kan nu al bloed zuigen en zelfs in januari al met voortplanting en dus vermeerdering bezig zijn.”

Herfst op komst, maar ook kou

Maandag was het lente-achtig, maar dinsdag en woendag is het simpelweg herfst in Nederland. Het wordt onstuimig, nat, maar ook weer warm: temperaturen stijgen hier en daar tot 12 graden. Weeronline meldt echter ook een omslag: vanaf komend weekend gaat de temperatuur dalen en na weken zonder vorst kan het ’s nachts weer eens gaan vriezen, al gaat het maar om een paar graden. Hardnekkige mist ligt op de loer. „Echt winterweer wordt het voorlopig niet”, meldt meteoroloog Jaco van Wezel. „Sneeuw en ijzige kou zijn in geen velden of wegen te bekennen.”