Erik Jonk Nieuws 7 jan 2020, 07:00

Leestijd: 5 minuten

Vuurwerkmanifest ontploft: hoe nu verder?

De petitie voor het Nationaal Vuurwerkmanifest werd maandag voor de 350.000e keer ondertekend. En een meerderheid in de Tweede Kamer wil een einde aan gevaarlijk vuurwerk. Wat nu?

Ruim vijf jaar is het Nationaal Vuurwerkmanifest er nu, om – zo werd eind 2014 bedacht – in 2020 een verbod op consumentenvuurwerk te hebben. Maandagmiddag werd de online petitie van het manifest voor de 350.000e keer ondertekend. Keek je een uurtje later op Vuurwerkmanifest.nl, dan was je alweer tienduizend krabbels verder.

Initiatiefnemer van de anti-vuurwerkactie waren en zijn oogarts Tjeerd de Faber van Het Oogziekenhuis in Rotterdam en Jan Keunen van het Radboudumc in Nijmegen. Net uit de behandelkamer en met Metro aan de telefoon, kent De Faber de nieuwste cijfers nog niet. „Mooi!, maar je mag me nog niet feliciteren. Die 350.000 handtekeningen illustreren dat de zwijgende meerderheid zich nu gaat roeren. Het laat zien dat vuurwerk niet meer wordt geaccepteerd. Maar feliciteren mag je me pas als een totaal verbod op consumentenvuurwerk een feit is.”

Voor het eerst meerderheid Tweede Kamer

Ook kende de Rotterdamse oogarts maandag aan het begin van de avond het nieuws dat de NOS naar buiten bracht nog niet. De omroep maakte een rondgang door de Tweede Kamer en ontdekte dat er voor het eerst een meerderheid is om een eind te maken aan gevaarlijk vuurwerk tijdens de jaarwisseling. D66, ChristenUnie, GroenLinks, SP, PvdA, Partij voor de Dieren, 50PLUS, SGP, DENK en de eenmansfractie Van Kooten-Arissen zorgen voor die meerderheid. 76 en nipt, maar toch.

„Alweer mooi”, reageert Tjeerd de Faber. „Maar ik laat me niet gek maken met een lege huls. Eerst moet er een motie komen, die moet worden aangenomen en dan moet het kabinet gaan handelen. Dat de politiek wakker wordt, doet me natuurlijk wel deugd. Tot nu toe is er steeds een lobby vanuit de vuurwerkhandel. Dat vuurwerk immaterieel cultureel erfgoed zou zijn. Ik noem het irrationeel bederfgoed. Maar door zo’n lobby wordt er in Nederland uiteraard gepolderd. Dat alleen gevaarlijk vuurwerk verboden moet worden. Nou, ik kan u één ding vertellen: ongevaarlijk vuurwerk bestaat niet. En het idee dat er gewonden vallen door zwaar vuurwerk worden tegengesproken. Afgelopen oud & nieuw werd een groot deel van het letsel veroorzaakt door siervuurwerk.”

‘Europees kampioen letsel’

Elk jaar rond deze tijd laait de vuurwerkdiscussie op en komt het Nationaal Vuurwerkmanifest – dat ook wordt gesteund door honderden organisaties – weer aan bod. Toch heeft oogarts De Faber in de gaten dat er momenteel meer beweging richting een absoluut verbod is. „Het schip kantelt inderdaad langzaam. Bij de Belgen om de huisdieren, in Nederland vanwege gewonden en geweld tegen hulpverleners. In Europa zijn wij helaas al vijf of zes jaar ‘kampioen letsel’.”

Dat de overheid het moeilijk vindt om tot een verbod te komen (het werkt handel in illegaal vuurwerk in de hand en de politie heeft te weinig mensen om te handhaven), snapt De Faber niet. Vooral dat laatste. „Als je Je Maintiendrai in het wapen van je land hebt staan – ‘ik zal handhaven’ –  houd je dan ook aan het slogan van je land. Maar weer wordt er gepolderd, terwijl dat handhaven in andere landen gewoon wel kan.”

Horror op de operatietafel

Toch vindt De Faber dat de 350.000 handtekeningen een geweldig signaal naar de politiek kunnen zijn. „Vaak zijn de kruitdampen op 7 januari opgetrokken en wordt het weer stil. Gebeurt dat dit jaar ook, dan stappen we naar de Nationale Ombudsman. Het vuurwerkprobleem moet worden opgelost, daarvoor is het de hoogste tijd. Het resultaat van vuurwerk vind ik elke jaarwisseling op mijn operatietafel. Ik kan u zeggen, dat zijn horrornachten.”

Veel onderzoek, slag om de arm

Hoewel minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid regelmatig zijn zorgen uitspreekt over vuurwerkoverlast en hoe te handelen, gaat minister Stientje van Veldhoven van Milieu en Wonen daadwerkelijk over een vuurwerkverbod. Samen stelden zij voor het kerstreces wel een brief aan de Tweede Kamer op, over verdergaande beperking van het consumentenvuurwerk. „De afgelopen jaren is het toegestane vuurwerk steeds verder gelimiteerd”, zegt een woordvoerder van Van Veldhoven. „Het gevaarlijkste consumentenvuurwerk is per jaarwisseling 2020/2021 verboden. Er komt dus een verbod op single shots (hard knalvuurwerk, red.) – conform de motie Van Dam. Single Shots kunnen relatief eenvoudig leiden tot overlast richting politie, hulpverleners en burgers. Er wordt onderzocht hoe een waterbedeffect van dit verbod kan worden voorkomen. Daarnaast onderzoekt het kabinet of er binnen het toegestane consumentenvuurwerk een nader onderscheid te maken is tussen zware en lichte vuurpijlen en zwaar/licht knalvuurwerk, mits dat bijdraagt aan de veiligheid en handhaafbaar is.”

Samenleving moet verbod dragen

Het bij de motie genoemde Kamerlid Chris van Dam van het CDA, spreekt zich regelmatig luid en duidelijk uit over vuurwerk. Maar hij houdt tot nu toe wel een slag om de arm. „De vuurwerktraditie die we nu hebben, zal een totaal andere worden”, zei hij vorige week nog in Trouw. „Je kunt vuurwerk niet van de ene op de andere dag verbieden. Het moet gedragen worden in de samenleving. Mensen hebben dit jaar 77 miljoen euro uitgegeven aan vuurwerk; dat zijn heel veel Nederlanders die graag vuurwerk afsteken.”

Ter info: van dezelfde organisatie zijn op dit moment twee online petities actief: Het Nationaal Vuurwerkmanifest.nl en de online petitie https://petities.nl/petitions/vuurwerkverbod. Via de petities waren er op 7 januari meer dan 500.000 Nederlanders die willen dat vuurwerk alleen door professionals met oud en nieuw afgestoken wordt.