Julia Osendarp Nieuws 30 jan 2020, 16:59

Leestijd: 6 minuten

Morgen definitief Bye bye Britain, hoe nu verder?

Het Verenigd Koninkrijk verlaat vrijdag de Europese Unie onder de veelbesproken noemer ‘Brexit’. Hoe nu verder?

Liesje Schreinemacher is Europarlementariër namens de VVD en was afgelopen woensdag één van 26 Nederlandse leden van het Europees Parlement die voor de Brexit-deal stemde. „Het was woensdag een emotionele dag, omdat we afscheid namen van onze Britse collega’s.” De VVD zit samen met de Liberal Democrats in de liberale fractie Renew Europe van het Europees Parlement. „De Liberal Democrats is de partij die het hardst campagne heeft gevoerd tegen de Brexit.”

De uit Roosendaal afkomstige Samboleap Tol (29) verhuisde twee jaar geleden voor haar studie naar Londen. Daar werkt ze als jongerenwerker en kunstenaar. Zij is een van 100.000 tot 150.000 Nederlanders die in het Verenigd Koninkrijk woont.  „De Londenaren uit mijn omgeving schamen zich voor de Brexit.”

Op de vraag of zij vandaag anders wakker wordt op ‘Brexit-day’ antwoordt ze: „Ik blijf hetzelfde, maar pas wel op. Ik ben van Cambodjaanse afkomst en in mijn tienerjaren was het in Nederland ook niet positief om een allochtoon te zijn.” Zelf vindt ze de Brexit vooral onhandig. „Londen wordt bijvoorbeeld gerund door Europeanen.”

Onderhandelingen

Schreinemacher legt uit dat de Brexit slecht is voor Nederland en Europa.„Desondanks willen we wel dat het op een goede manier gebeurt. Daarom hebben we op dit uittredingsverdrag gestemd. Om te zorgen dat Brexit op ordentelijke wijze verloopt.” Op de vraag wat die ordentelijke wijze precies inhoudt, antwoordt ze: „Er waren drie belangrijke dingen die geregeld moesten worden. De discussie over het openhouden van de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, de afhandeling van financiële verplichtingen van VK aan de EU en de rechten van de Europeanen die in het Verenigd Koninkrijk wonen en omgekeerd.”

Jonathan Zeitlin is hoogleraar Public Policy and Governance aan de Universiteit van Amsterdam en Brexit-expert. Hij verwacht niet dat de veranderingen vandaag voelbaar zullen zijn. „We zitten in een transitieperiode tot eind 2020. De impact gaan we pas tegen die tijd voelen.” Hoe groot die zal zijn, is volgens Zeitlin moeilijk te voorspellen. „Dat hangt volledig af van de onderhandelingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie.”

Volgens de Brexit-expert zullen we in Nederland de meeste lasten ervaren van de belemmering in het vrij personenverkeer. „Straks hebben Nederlanders een vergunning nodig om in Groot-Brittannië te verblijven. Daardoor is het niet meer zo makkelijk hier te werken.”

‘End of the beginning’

Schreinemacher voorspelt een ‘pittige’ tijd met grootse onderhandelingen. Hoofdonderhandelaar Michel Barnier zal namens de Europese Commissie met de Britten om de tafel gaan. „Dan komt alles aan de orde van visserij tot aan dataprotectie.” Daarbij vraagt de Europarlementariër zich af of de gestelde deadline van eind 2020 haalbaar is. „Europa is van goede wil. Maar als je bijvoorbeeld kijkt naar eerdere onderhandelingen met Japan over een handelsverdrag met de EU, duurde dat uiteindelijk vijf jaar.”

Schreinemacher kan de Britten niet volgen in hun beslissing. „Ik denk dat het Verenigd Koninkrijk, net als Nederland, sterker staat binnen de EU. We zien nu dat premier Johnson verschillende handelsverdragen wil sluiten met derde landen buiten de EU. Als de EU onderhandelt over handelsverdragen met bijvoorbeeld Japan, doet ze dat namens een markt van meer dan 500 miljoen inwoners. Johnson onderhandelt nu alleen nog namens het Verenigd Koninkrijk.”

Zeitlin legt uit dat de Brexit voor grote verdeeldheid in het Verenigd Koninkrijk heeft gezorgd. „Er zijn heel veel tegenhangers die kritisch zijn over de Brexit. Daarbij is vooral de ‘hardheid’ van de Brexit een belangrijk vraagstuk.” Hij merkt dat veel Britten ‘moe’ zijn van het Brexit-debat. „Ergens zijn ze opgelucht dat de hele discussie nu over is. Maar daarnaast moet er nog onderhandeld worden over de moeilijke details.” Over die details legt hij uit dat de onderhandeling eindeloos lang kan duren. „Veel onderwerpen liggen technisch, maar ook zeker politiek erg gevoelig. Ik denk dat de Brexit ‘the end of the beginning’ is.”

Nexit

Onder andere Thierry Baudet (FVD) en Geert Wilders (PVV) begrijpen de Britten wel en pleiten in 2016 zelfs voor een eventuele ‘Nexit’.Europarlementariër Schreinemacher zegt hierover: „Nederland heeft Europa keihard nodig om samen grensoverschrijdende uitdagingen zoals migratie en veiligheid aan te pakken. Wij verdienen daarnaast veel geld met de handel binnen de Europese markt. Dat overboord gooien is een slecht idee.” Ook hoogleraar Zeitlin ziet hier geen heil in. „Ik weet dat er angst heerst voor een een Brexit-domino effect, maar ik denk niet dat dat gebeurt. We zien hoe ingewikkeld die hele Brexit is en hoe makkelijk het een maatschappij uiteen duwt.” Daarnaast benadrukt hij dat deze nationalistische houding niet alle problemen oplost.  „Als landen zich teveel bezig houden met het nationaal belang, wordt het steeds lastiger om grote gemeenschappelijke problemen op te lossen.”

De in Londen wonende Tol herkent in de Brexit een nationalistische ontwikkeling. „De wereld is door het internet nog kosmopolieter dan ooit tevoren en de nationale identiteit staat onder druk.” Met kosmopoliet bedoelt Tol het gevoel van wereldburgerschap. „Engels zijn of Nederlands zijn is niet meer een ervaring die wordt gekenmerkt door geografie. De nationale mens moet verschillen opnieuw benadrukken om de oorspronkelijke identiteit te kunnen behouden.”

„Als er dingen ‘fout’ gaan verlangen we naar nostalgie, naar het gevoel dat alles simpel was”, vervolgt Tol. „En het nog duidelijk was wie een Nederlander of een Engelsman was. We vergeten dat identiteit en de wereld nooit statisch zijn geweest en dat dat mooie moment waar iedereen naar terug wilt gaan, nooit zo heeft bestaan, althans niet zo simpel en idealistisch als men zou willen.”

Brexit voor dummies

• 23 juni 2016 kiezen de Britten ervoor de Europese Unie te verlaten

• Onder het motto: take back control. Omdat veel Britten zelf hun wetten en migratiebeleid willen bepalen.  

• 52 procent stemt voor de Brexit, 48 procent stemt tegen.

• Het Verenigd Koninkrijk bestaat uit vier landen: Engeland, Wales, Schotland en Noord- Ierland. In de laatste twee is de meerderheid tegen de Brexit.

• Vrij personenverkeer stopt: Dat zou betekenen dat we over een paar jaar een visum nodig hebben om in Engeland te werken.

• Nigel Farage (Brexit Party)  en Boris Johnson (Conservative Party) zijn de meest bekende pro-Brexit politici.

• Het VK is na Duitsland het land waar Nederland het meest naar exporteert.

• Het is voor het eerst dat een land de Europese Unie verlaat