Iris Hermans Nieuws 9 jan 2020, 06:15

Leestijd: 5 minuten

‘Geen verbanden tussen crashes van Boeing’

Derde crash van een toestel van Boeing in nog geen anderhalf jaar. Maar er is geen verband, stellen experts, „dit is nou echt stom toeval.”

Woensdag stortte de 737-800 van Ukraine International Airlines kort na het opstijgen neer in Teheran, waarbij alle 176 passagiers om het leven kwamen. „Onze prioriteit ligt bij het vinden van de waarheid en de verantwoordelijken voor deze afschuwelijke catastrofe", zei president Volodimir Zelenski. De Oekraïense ambassade in Teheran zei kort na de crash dat het kwam door een technische oorzaak, maar is daar later op teruggekomen. In de jongste verklaring staat dat de oorzaak van de crash nog onduidelijk is. Op social media en in menig wandelgang wordt van alles gesuggereerd, van aanslag tot dat het toch geen toeval kan zijn, dat binnen zo’n korte tijd drie toestellen van Boeing fataal zijn gecrasht, waarvan twee van het type 737 MAX, kort gezegd de opvolger van de 737-800, en waarvan alle toestellen sinds het ongeval in maart 2019 aan de grond staan. Maar toch is het dat wel, stelt Benno Baksteen, oud-piloot en voorzitter van expertgroep DEGAS.

Snel

„Er bestaat geen verband tussen deze crash en die andere twee.” Het gaat om andere types, zo staat de MAX al sinds maart vorig jaar aan de grond. „Maar ja, wat is er dan wel gebeurd, vraag je je dan af. Ik vind het raar dat er metéén berichten naar buiten kwamen vanuit de Oekraïense regering dat het zou gaan om een technisch probleem en niet om een aanslag, hoe kun je dat nou zo snel weten?” Intussen is de regering teruggekomen op de eerdere berichten. Verstandig wel, „dit moet heel goed worden onderzocht.” Baksteen tast in het duister over wat er kan zijn gebeurd. Hij heeft de weerberichten gecheckt, „Het was prima helder, een paar graden onder nul. Maar geen ijsafzetting, wat nog weleens voor problemen kan zorgen.”

Baksteen omschrijft de 737-800 als „een deugdelijk werkmanpaard voor de continentale afstanden” en het blijft vooralsnog een groot mysterie wat er is gebeurd. „Soms heb je wel enig idee in welke hoek je moet kijken, maar hier niet. Ik heb echt geen clou. Zaak is om nu gauw de recorders uit te laten lezen en de radarbeelden heel goed te bestuderen.” Hij begrijpt wel dat er van alles wordt gespeculeerd. „Mensen zoeken naar verhalen, willen graag verbanden leggen. Ik snap dus dat ze denken dat drie crashes van Boeing in zo’n korte tijd wel iets met elkaar te maken moeten hebben.” Maar nee. „Het is domme pech, totale willekeur. Een kenmerk van een willekeurig patroon is dat het niet netjes is verdeeld. Misschien dat de komende 50 jaar geen enkele crash meer plaatsvindt, en dan ineens weer drie in een paar weken.” Het is toeval, net zoals toen bij 9/11, noemt hij als voorbeeld. „Een maand na de aanslagen verongelukt een vliegtuig bij New York, er werd toen ook gedacht dat dat met elkaar te maken had, maar dat was niet zo.”

Voorzichtig

„Een zeer ongelukkig moment voor Boeing, dit komt bijzonder ongelegen.” Dat schoot als eerste door het hoofd van Vlaamse luchtvaartexpert Luk de Wilde, toen hij het nieuws hoorde. „Het jaar begint niet goed voor het bedrijf dat al heel diep zat door die crashes met de MAX, dit maakt het nog moeilijker.” En dat heeft allemaal met perceptie te maken, meent hij. „Mensen horen de laatste tijd niets anders dan Boeing en crashes, dat doet wel iets met het vertrouwen.” Hij heeft de communicatie van Boeing gevolgd op social media. „Ze zijn voorzichtig, elk woord dat ze vandaag naar buiten brengen, kan morgen weer anders zijn. Ze tonen logischerwijs hun medeleven aan de nabestaanden en zijn bereid mee te werken aan onderzoek, al is het de vraag in hoeverre de Iraanse autoriteiten dat toelaten.”

Na de vraag of hij denkt dat het een technische storing is geweest, is het even stil aan de andere kant van de lijn. Daarna is hij voorzichtig in zijn woordkeuze. „Laat ik het zo zeggen dat het me niet heel geloofwaardig in de oren klinkt. Het toestel is nog maar drie jaar jong, er was net onderhoud geweest en er werd gewag gemaakt van motorproblemen, terwijl het al redelijk wat hoogte had. Het kan altijd, maar in dergelijke mate en met zulke gevolgen, is wel vreemd, ook omdat een toestel perfect op één motor kan vliegen.”

Wat er echt gebeurd is, blijft voor nu koffiedik kijken, „Er wordt van alles gesuggereerd, ook dat het wel een aanslag zou kunnen zijn. Maar een birdstrike, of een vogelinslag, zou ook mogelijk kunnen zijn. Op Schiphol en Zaventem zijn er speciale mensen die de vogels op afstand houden, maar hoe dat in Teheran zit, weet ik niet, ook niet of er veel vogels zijn daar.”

Plausibel is dat de twee zwarte dozen -de een bevat de stemmen van de piloten, de ander de handelingen- nu worden uitgelezen in het land waar het ongeval heeft plaatsgevonden en daarna worden overgebracht naar een ander land. Frankrijk bijvoorbeeld, „Dat land heeft een goede onderzoeksreputatie. Ik gok dat Iran binnen pakweg een paar weken met een oppervlakkige eerste conclusie komt, maar de volledige resultaten kunnen gemakkelijk een jaar op zich laten wachten.”

Zelf reist hij veel met het vliegtuig en zat vorige maand nog in een 737-800 op weg naar Istanbul. Prima toestel, zo besluit hij, „het meest gebruikte passagiersvliegtuig ter wereld.” Veel passagiers weten niet in welk toestel ze stappen wanneer ze op reis gaan, maar toch vraagt hij zich af hoe het na dit voorval in Iran gaat. „Dat is de grote onbekende nu, is er angst gecreëerd, of stappen ze rustig weer in. Dat zal gaan blijken.”

737 MAX aan de grond

De 737 MAX is de opvolger van de 737-800, maar staat sinds maart vorig jaar aan de grond, vanwege twee fatale crashes binnen een halfjaar. In oktober 2018 stortte de 737 MAX van Lion Air neer in Jakarta, in maart 2019 de 737 MAX van Ethiopian Airlines in Addis Abeba. Het is nog altijd onduidelijk wanneer de 737 MAX weer mag vliegen. Het ongeval in Teheran gebeurde met de 737-800, het meest gebruikte passagierstoestel ter wereld en door verschillende experts „het werkmanpaard van de luchtvaart” genoemd.