Julia Osendarp Nieuws 4 dec 2019, 16:59

Leestijd: 4 minuten

‘Vrouwenquotum is een doorbraak’

De meerderheid van de Tweede Kamer wil een verplicht vrouwenquotum voor raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven. Dat houdt in dat in de toekomst minimaal dertig procent van de raad vrouw moet zijn. Gaat dit zorgen voor meer gelijkheid op de werkvloer?

SP zorgde voor een definitieve meerderheid voor de motie van CDA en D66. Deze partijen vinden dat het aandeel vrouwen aan de top „in een traag tempo” groeit. De Sociaal Economische Raad (SER) adviseerde een ingroei-quotum, waarbij de zogenoemde ‘lege stoel’ een belangrijke rol speelt. Dit houdt in dat als een raad van commissarissen minder dan dertig procent vrouwen heeft, een nieuwe positie niet door een man vervuld mag worden.

Sancties

Linda Senden, hoogleraar Europees Recht aan de Universiteit Utrecht en Coördinator Europese Commissie netwerk gelijke behandeling man/vrouw,  deed Europees onderzoek naar vrouwen in de top en quota. Ook schreef zij vanuit de Universiteit, de NVR en het Centre for Inclusive Leadership een advies aan de SER. Om zo input te leveren aan de voorbereiding van hun advies aan het kabinet. Uit haar onderzoek blijkt dat een hardere benadering beter werkt om het aantal vrouwen in bestuursraden omhoog te krijgen. „Het gaat dan niet alleen om quota, maar ook regelingen en sancties. We hebben een streefcijferwet, maar zonder consequenties wordt deze niet goed nagestreefd.” De genoemde ‘lege stoel’ is volgens Senden zo’n sanctie die invloed kan uitoefenen. „Maar je kunt ook denken aan boetes of beperkingen opleggen.”

Mirella Visser is oprichter van het Centre For Inclusive Leadership en schreef het boek De zijderoute naar de top (strategisch leiderschap voor vrouwen). Zij legt uit hoe belangrijk vrouwen in de top zijn voor het bedrijfsleven:  „Vrouwen op de werkvloer moeten zien dat er ook vrouwen aan de top zitten.”Als voorbeeld noemt ze Angela Merkel. „Meisjes in Duitsland groeien op met het voorbeeld dat zij Bondskanselier kunnen worden.” Visser zit zelf ook in diverse bestuursfuncties en raden. „Vanuit de raad van commissarissen kun je invloed uitoefenen op de Raad van Bestuur. Dan zorg je actief voor een betere balans, waardoor de diversiteit groter wordt op bestuursniveau.”

Kwalificaties

Zowel Senden als Visser noemen het quotum een belangrijke stap voor het bedrijfsleven. Senden:  „Numeriek gaat deze ontwikkeling binnen beursgenoteerde bedrijven verschil maken. Door het draagvlak van de SER is er meer druk. Wel zou er een overheidsinstantie moeten komen die toezicht houdt op de niet-beursgenoteerde bedrijven”. Visser: „Het gaat nu om 88 bedrijven, maar dat zijn wel de pareltjes op de beurs. Deze bedrijven oefenen ook weer invloed uit op kleinere bedrijven.”

„Het moet normaal worden dat vrouwen dit soort posities bekleden en dat ze in die zin delen in macht. Zie het als een vorm van empowerment” , zegt Senden. Als tegenargument voor de quotum wordt nog wel eens ‘kwaliteit boven gender’ genoemd. Senden zegt daarover: „Kwaliteit staat altijd voorop. Toch laat de praktijk zien dat er een informele voorkeur is voor mannen en daarmee associëren we mannen met kwaliteit. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat vrouwen vaak over-gekwalificeerd zijn, maar mannen eerder geselecteerd worden.” Volgens Senden zijn er genoeg gekwalificeerde vrouwen voor topfuncties. Visser beaamt dit: „We wekken nu de indruk dat kwaliteit bij mannen zit. Ook suggereert een argument als deze dat door een quotum ongekwalificeerde vrouwen benoemd zouden worden, maar dat is niet waar.”

„We hebben de neiging te kiezen voor het bekende en daarmee ontstaan binnen topfuncties homogene groepen. Vaak bestaand uit hetzelfde soort type manen. Als daar ineens een vrouw binnenwandelt is dat toch onbekend terrein” , legt Senden uit. Dat dertig procent het quotum is, verbaast haar niet. „Vanaf dat percentage gaat de diversiteit zich meer uiten in het proces. Eén vrouw gaat zich conformeren aan de groep. Je hebt er meer nodig om dat omslagpunt te bereiken dat daadwerkelijk leidt tot betere besluitvorming.”

Betere beslissingen

Nicole Böttger houdt zich binnen beursgenoteerd bedrijf ABN AMRO bezig met diversiteit in het bedrijf. Böttger is blij met deze ontwikkeling. „Binnen ABN AMRO hebben wij al een aantal jaar concrete doelstellingen op genderdiversiteit in de subtop en top; en recenter ook doelstelling op culturele diversiteit in de subtop en top.” Böttger denkt dat het quotum een positief effect zal hebben op een sterke vrouwen positie in Nederland. „Bij ABN AMRO hebben we nu 28 procent vrouwen in de top en 27 procent in de subtop en daar ben ik ontzettend trots op. Maar we zijn nog niet waar we willen komen. Ik verwacht dat we als organisatie de vruchten zullen plukken van deze ontwikkeling.”

Ook woordvoerder van PostNL Tahira Limon ziet het quotum ook als een positieve ontwikkeling:  „Momenteel is bij ons 43 procent van de raad van Commissarissen vrouw. Diversiteit is op alle vlakken belangrijk. Diverse teams presteren beter en komen tot betere beslissingen.”