Julia Osendarp Nieuws 3 dec 2019, 16:29

Leestijd: 5 minuten

Plofkraak, een delict met impact 

De plofkraak op pinautomaten is de afgelopen weken niet uit het nieuws weg te slaan. De plofkraak: criminele trend of makkelijke klus voor ‘boefjes’?

ABN AMRO sluit naar aanleiding van het ‘plofgevaar’ 470 geldautomaten in Nederland vanwege veiligheidsredenen. Vanwege de zwaardere explosieven zorgen de plofkraken voor veel schade en gevaar voor omwonenden.

Geen vuurwerk

Auke Boom (33) maakte half november een plofkraak in Alkmaar van dichtbij mee. „Wij wonen in een flat precies tegenover de pas-gekraakte pinautomaat aan de Wendelaarstraat.” Na twee harde knallen sprong Boom uit zijn bed. „De ramen trilden in de woning. Mijn zoontje durfde niet meer te slapen en in de kozijnen en m’n muur zitten scheuren.”

Volgens Boom waren de klappen zo hard, dat het geen vuurwerk kon zijn. „De impact van zo’n plofkraak is groot. Toen ik ging kijken zag ik dat de parkeerplaats bezaaid was met stof.” Boom zag de twee daders op een scooter wegrijden. „Al vrij snel was de politie er om de boel op te ruimen. De schadestukken lagen tot bijna 40 meter van de pinautomaat vandaan.”

Wapenwedloop

Jos van der Stap, landelijk projectleider Overval en Plofkraak bij Politie Nederland, ziet een wisselend verloop van plofkraken. „Vorig jaar waren er 43 plofkraken, dit jaar zijn het er al 68. We zitten momenteel in een wapenwedloop, waarin een groep criminelen zoekt naar mogelijkheden. De banken, de Politie en het Openbaar Ministerie werken samen aan een oplossing.”

Dat die wapenwedloop het probleem is, zegt ook Ad van Riel, explosievendeskundige bij adviesbureau REASeuro. „Er is civiel en militair materiaal dat gewoon op de markt voor handen is. Plofkraken leveren resultaat op voor criminelen. Zodra dat niet meer lukt, gaan ze op zoek naar iets anders.“

Volgens Van der Stap spreken we niet over een criminele trend. „In Nederland waren oorspronkelijk dertig tot veertig echte plofkrakers met veel kennis. Wij hebben momenteel ruim driehonderd man in zicht die zich bezighouden met de plofkraakproblematiek.” Van der Stap legt uit dat ze die groep in de gaten houden. „Vorig jaar hebben we 98 personen uit de groep aangehouden en dit jaar zijn dat er 76. Er zitten grote risico’s aan dit delict verbonden dus het is belangrijk dat de daders vervolgd worden.”

Criminoloog Jasper van der Kemp ziet een toename in de cijfers. „Toch hebben we het wel nog steeds over een aantal losse incidenten.” Volgens van der Kemp hebben criminelen een methode gevonden die werkt, wat plofkraken ‘aantrekkelijk’ maakt. „Ze hebben een zwakke plek ontdekt bij ABN AMRO en dan is het de moeite waard om het vaker te proberen. Als je slaagt, kun je een flinke buit scoren.”

Gokken

Een plofkraak plegen betekent niet altijd de hoofdprijs voor criminelen. „Als je kijkt naar de afgelopen plofkraken, zijn er slechts enkele met een grote buit. Wel is het zo dat als de kans nihil zou zijn, er geen plofkraken meer zouden plaatsvinden” , legt Van der Stap uit. Hij vergelijkt het plofkraken met gokken: „Een dader kan de hoofdprijs pakken, maar de kans is klein. Toch wagen ze de gok.”

Explosievendeskundige Van Riel legt uit dat je geen ‘raketgeleerde’ hoeft te zijn om een plofkraak te plegen. „Je moet een beetje verstand van zaken hebben. Maar als criminelen bij explosieven kunnen komen is een plofkraak plegen niet moeilijk.” Criminoloog Van der Kemp beaamt dit: „Technisch gezien is het niet heel ingewikkeld. Vaak zijn het wel criminelen met enige ervaring. Verder vergt het vooral lef.”

Op de vraag wie die plofkrakers precies zijn, antwoordt Van der Stap: „Het gaat om criminele netwerken die elkaar kennen uit het circuit. Zij vertrouwen elkaar en wisselen informatie uit.”

Meer explosieven

„De plofkraken brengen veel schade voor de omgeving. Wij begrijpen dat dit veel onrust geeft bij de omwonenden”, zegt Van der Stap. Ook legt hij uit dat er steeds meer explosieven worden gebruikt: „En dat is gevaarlijk.” Van Riel spreekt van „hoog energetisch materiaal." Dan hebben we het volgens hem over materiaal dat wordt gebruikt bij Defensie of bij het opblazen van grote gebouwen.

Van Riel spreekt zijn ongenoegen uit over de plofkraak-kwestie: „Wat ons betreft zijn de juiste maatregelen nog niet zijn getroffen.” Volgens hem is gebleken dat ABN AMRO de zwakste schakel is tussen de andere banken. „Het gaat om het totaalplaatje. Je moet een aantal zaken goed op orde hebben om te zorgen dat de crimineel geen succes meer heeft.”

Oplossingen

De politie zoekt naar nieuwe methodes om de plofkraken te stoppen. Van der Stap: „Wij zijn aan het kijken naar mogelijkheden voor vernietiging van de buit. Dat is technisch ingewikkeld, maar daar zijn we samen met onderzoeksorganisatie TNO mee bezig. Het risico met dit delict is te groot, dus de buitenkans moet nul zijn.”

Van Riel noemt een „pakket van maatregelen rondom pinautomaten” de oplossing. „De pakkans wordt dan bijna honderd procent.” Hij denkt dat de afgelopen plofkraken veel ernstiger hadden kunnen uitpakken. „Dat er nog geen doden zijn gevallen, is meer geluk dan wijsheid. Criminoloog van Der Kemp zegt: „Er kan ongetwijfeld op technisch niveau iets verbeterd worden. Zodra het moeilijker en complexer wordt om een plofkraak te plegen, schrikt dat daders af. Maar daders kunnen ook steeds weer zwaardere explosieven gaan gebruiken.”