Marc Kok Nieuws 16 dec 2019, 06:35

Leestijd: 5 minuten

Groene Henkies zijn al 7 jaar duurzame pioniers

Klimaatproblemen aanpakken iets van deze tijd? In een Haarlemse wijk doen inwoners dat al zeven jaar.

De Europese Commissie presenteerde afgelopen week trots de Green Deal. Maar dit ‘Europa’s man-op-de-maan-moment’ had het Ramplaankwartier al in 2012. De Haarlemse wijk is dan ook een groene, inspirerende pionierswijk, die z’n tijd ver vooruit is.

Dit jaar werd het klimaatprobleem door mondiale protesten en de bekendheid van activiste Greta Thunberg wereldwijd op de kaart gezet. Maar in het 1.200 woningen tellende Ramplaankwartier zijn ze al zeven jaar bezig om groen te pionieren. Van collectieve zonnepaneelprojecten tot gezamenlijk elektrisch rijden en het creëren van Warmte Koud Opslagplekken (WKO’s), de duurzame harten kloppen hier met vele beats per minute.

Collectief zonnepanelen

Deze Groene Henkies, zoals ze zichzelf met een knipoog noemen, willen maar wat graag in een duurzame voorbeeldwijk wonen. In 2012 wilden al veel bewoners zonnepanelen op hun dak om eigenhandig duurzame stroom op te wekken. Maar ja, de daken lagen zontechnisch lang niet gunstig. De inwoners bleken echter ook Slimme Henkies, want ze zagen dat de nabijgelegen Fablo tennishal wél een ideaal gelegen dakconstructie had. Dus klopten ze ‘brutaal’ bij ondernemer Rob Zoon aan of ze een kleine 1.400 (!) zonnepanelen op zijn hal mochten kwakken. En oh ja, of hij het ook gratis wilde doen, want anders zou het plan kostentechnisch niet kunnen doorgaan.

Zoon was direct enthousiast. „Een goede verstandhouding met de wijk vinden wij als tennishal belangrijk”, zegt de ondernemer, die vroeger zelf ook in de buurt woonde. „Dus de binding met de omgeving is er. Maar belangrijker: we spelen als tennishal een grote rol in de sociale cohesie van de buurt. Zo komen er hier elke week zo’n 2.500 mensen tennissen. We brengen dus vele mensen samen, zowel om hen te faciliteren in het sporten, als na afloop gezellig samen na te praten in het horecagedeelte. Daarom zetten we ons graag in voor de omgeving.”

86.000 bomen

Zoon moest vanwege het flinke zonnepanelengewicht wel de dakconstructie versterken, maar betaalde die euro’s graag voor het gezamenlijke groene doel. Sinds 2015 wekken ruim 200 Ramplaan-huishoudens hun stroom op via deze panelen. Omdat de tennishal in een aangrenzende postcode ligt, konden de buurtbewoners bij de aanschaf van zonnecellen gebruik maken van de zogenoemde postcoderoosregeling. Dat leverde subsidie op en was dus financieel interessant.

De afgelopen vier jaar hebben de panelen al ruim anderhalf miljoen kWh aan energie opgewekt. Zoon: „Daarmee heeft dit groene project sinds 2015 ruim één miljoen kilo aan CO2-uitstoot bespaard, hetgeen een milieubesparing van 86.000 bomen is. Dat is toch prachtig.”

Elektrisch autodelen

In Haarlem startte begin 2018 tevens een pilot met het delen in de buurt van elektrische auto’s. Het Ramplaankwartier stond wederom vooraan en startte (samen met de Planetenwijk) een proefperiode. „Het idee achter dit iZoof Car Sharing-idee is simpel”, zegt Dion Gigengack, bestuurslid van de Coöperatie DE Ramplaan. „Wijkbewoners kunnen via een handige app één van de zes elektrische buurtauto’s reserveren. Met diezelfde app open je ook de auto en vervolgens betaal je per gereden kilometer. In de buurt heeft het plaatselijke bedrijf Spaarnelanden oplaadpalen neergezet. Mensen rijden daarmee voordelig een nieuwe elektrische auto en hebben geen zorgen over onderhoud. Bovendien dragen we als buurt bij aan schonere lucht en helpen we mee om de parkeer- en filedruk te verminderen.’

Ook dit idee sloeg snel aan. In het eerste jaar maakten 73 Haarlemmers gebruik van iZoof. Twaalf van hen deden hun eigen benzineauto definitief de deur uit. Dit leverde in 2018 een besparing op in de CO2-uitstoot van 4,2 miljoen kilo. Afgelopen augustus was het aantal deelnemers aan de elektrische deelauto reeds opgelopen tot 185. De ambitieuze gemeente Haarlem heeft uitgerekend dat áls in alle stadswijken elektrische deelauto’s beschikbaar komen, dat er (op basis van de resultaten van de pilot) zo’n 20.000 vervuilende auto’s uit het Haarlemse straatbeeld verdwijnen. Met alle positieve gevolgen van dien.

Woningwarmte verduurzamen

Dat is nog niet alles. In het Ramplaankwartier wonen ook een assistent-professor van de TU Delft, een ambtenaar duurzaamheid van de door GroenLinks bestuurde stad én bevlogen buurtbewoners die gezamenlijk ideeën ontwikkelen om woningwarmte te verduurzamen. „Want als dát lukt, kunnen we straks van het gas af. Dat is wat we in de toekomst allemaal moeten”, zegt één van de kartrekkers, Eelco Fortuijn.

Buurtbewoner Sabine Jansen is de slimme kop van de TU Delft. „Vanuit haar professie weet ze dat de beste energiebron ever, de zon is. De beste accu ooit is de grond onder je voeten”, vertelt Fortuijn. „Het idee is simpel: als we de warmte die de zon in de zomer genereert kunnen opslaan onder de grond, halen we die energie in de winter weer naar boven wanneer we onze huizen willen warm stoken.”Hoe het werkt? Op daken worden PVT-panelen gelegd. Fortuijn: „Dat zijn zonnepanelen met een dubbele laag. Dan wekken we niet alleen veel stroom op, maar ook warm water. Dat warme water vangen we af en gaan we transporteren naar een wijkwarmtenet met vijf of zes open Warmte Koude Opslagplekken. Dat warme water van zo’n 20 graden Celsius bewaren we daar in een grondwaterbel. Het is een smalle, open buis honderd meter recht naar beneden. Als we dat lauwe water in de winter omhooghalen, gaat een warmtepomp in je huis daar 55 graden van maken. De warmtepomp laat je draaien op de elektriciteit die je op dezelfde PVT-zonnepanelen opwekt. Daarmee worden we zelfvoorzienend in de huisverwarming.”

Eerste blok de grond in

Binnenkort wordt de wijk bijgepraat over deze Spaargas-plannen. Fortuijn: „Ik verwacht eind 2020 flink wat handtekeningen te hebben. We doen het initiatief per blok van tweehonderd woningen. Als per blok de helft meedoet, is het realiseerbaar. Omdat de gasprijs zal blijven stijgen, hebben we niet alleen een duurzaam, maar ook een goedkoper alternatief. In 2023 of ’24 gaat, als alles lukt, voor het eerste blok de schop de grond in. Dan gaan we de buurt groen verwarmen én is onze gasrekening nul.”