Erik Jonk Nieuws 19 nov 2019, 07:30

Leestijd: 7 minuten

Ziekenhuisstaking: ‘Spoedzorg gaat altijd door’

De grootste ziekenhuisstaking in de Nederlandse geschiedenis is woensdag een feit. Wat gaat er gebeuren en kunnen we nog in een ziekenhuis terecht?

Negen op de tien ziekenhuis ziekenhuizen draait woensdag vanaf middernacht een 24 uur durende zondagsdienst. Zo’n 200.000 medewerkers willen meer loon en goede afspraken over arbeids- en rusttijden en over instroom en behoud van medewerkers. Een staking van dergelijke omvang is een mega-operatie, meldt Joost Veldt, bestuurder CNV Zorg & Welzijn, een van de vakbonden die de landelijke ziekenhuisstaking organiseert. Veldt is bovendien onderhandelaar aan de cao-tafel en blikt op de dag van woensdag vooruit.

Ongelukken voorkomen

Is er nog nieuws over de actiebereidheid? Zijn er misschien nóg meer dan 83 ziekenhuizen (zie kader) die gaan staken?

„Nee, vorige week is de balans opgemaakt. Er meldden zich nog wel ziekenhuizen, maar daar hebben we tegen moeten zeggen dat dat niet kan doorgaan. Zondagsdiensten hebben namelijk heel veel voorbereiding nodig. Zo moeten we uitgebreid beschrijven welke activiteiten op een afdeling nog wel en niet gedaan worden en dat ruim van tevoren met de Raad van Bestuurd van het betreffende ziekenhuis bespreken. We moeten voorkomen dat er ongelukken gebeuren en mogen geen loopje nemen met de gezondheid van mensen. Met die verantwoordelijkheid konden er geen extra ziekenhuizen meer bij.”

Dit is de eerste landelijke ziekenhuisstaking in de geschiedenis. Waarom is dat nodig?

„We komen al sinds 31 maart met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) niet uit een nieuwe cao, terwijl de huidige al is verlopen. In juni is het overleg stuk gelopen. Het gaat met name om 5 procent meer salaris, maar ook over afspraken over werkdruk. Veel verpleegkundigen worden opgeroepen voor extra diensten. Dat legt veel druk op hun privéleven. Ik hoor zoveel verhalen van mensen waarbij hun telefoon in hun vrije tijd weer gaat. Zij voelen zich dan onder druk gezet om naar het ziekenhuis te komen. Is het niet voor de patiënten, dan is het wel voor een collega. Anders is die de dupe.”

Dubbel gevoel

De staking is enorm, het is nu of nooit?

„Het wordt gewoon tijd dat er een nieuwe cao komt. We willen veel mensen naar de zorg trekken, zodat er voldoende personeel is. Een goede cao is daarvoor nodig. Dit soort onrust moet je dan eigenlijk niet hebben. De actie gaan we dan ook met een dubbel gevoel in. We zien dat het voor een goede cao nodig is, maar tegelijkertijd zijn we op allerlei plekken bezig de zorgsector in het zonnetje te zetten. Dat bijt.”

De mensen in het land begrijpen jullie actie toch wel?

„Dat denk ik ook. Maar het is uniek dat zoveel mensen in de ziekenhuizen zeggen: nu is de maat vol, er moet iets gebeuren. Dat komt nooit voor, juist omdat de werknemers zich zo verantwoordelijke voelen voor hun patiënten.”

Waarom wil de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen geen gehoor geven aan jullie eisen?

„We hebben meerdere onderhandelingsronden gedaan en waar het bij de NVZ op neer komt is dat er niet meer geld is. Volgens mij gaat het echter om visie. Maak je een goede cao en trek je daarmee mensen naar de sector of geef je je geld uit aan uitzendkrachten en verlies je productie omdat er operatiekamers dicht moeten? Maak je personeelsbeleid voor de langere termijn of kijk je alleen op de spreadsheet van nu en zie je dat je onderaan de streep wat geld tekort komt?”

Centrale actie in Utrecht

Hoe is de staking in het land zichtbaar?

„De personeelsbezetting zal in de meeste ziekenhuizen veel minder zijn dan normaal, net als op zondagen. Overal zien patiënten ludieke programma’s en in de hallen van de ziekenhuizen vraagt het personeel aandacht voor de cao. Op het Jaarbeursplein in Utrecht is een centrale bijeenkomst. Daar zullen wij de voorzitter van de NVZ, Ad Melkert, aanspreken op zijn verantwoordelijkheid.”

Waarom doet 10 procent van de ziekenhuizen waarvoor de cao geldt eigenlijk niet mee? Is het voor sommigen te veel rompslomp?

„Te veel rompslomp wil ik het niet noemen, maar zoals eerder gesteld vergt een staking veel voorbereiding. Een ziekenhuis moet bijvoorbeeld uit actiecomité hebben dat uit minstens tien mensen bestaat, die het kunnen organiseren. Toch hebben we voor 83 ziekenhuizen een draaiboek kunnen maken. Dat was een enorme operatie en daarom bijzonder. Er staat bijvoorbeeld in wat te doen bij een calamiteit in de omgeving. Dat moet een stakingsactie direct worden afgeblazen en de personeelsbezetting volledig worden opgeschaald. Ja, dat vergt nogal wat.”

Verschillende afdelingen ontzien

Als iemand morgen spoedeisende hulp nodig heeft, kan die rekenen op snelle hulp?

„Dat staat buiten kijf. Spoedzorg gaat altijd door. In elk ziekenhuis hebben we de afspraak dat als een arts zegt ‘het is spoed’, dan vindt daar geen enkele discussie over plaats. Verschillende afdelingen worden ook ontzien, zoals de kankerzorg en veel kinderafdelingen. Ben je voor een nierdialyse afhankelijk van het ziekenhuis, dan wordt dat natuurlijk niet uitgesteld. We willen geen enkel risico lopen.”

Wat moet de stakingsdag opleveren en wanneer is die volgens de vakbonden geslaagd?

„Simpel, we doen dit om te komen tot een cao-akkoord die de ziekenhuismedewerkers en de zorgsector in de toekomst oplossingen geeft. Dat is het doel en die zullen we morgen niet meteen gehaald hebben. Als de stakingsactie ertoe leidt dat ziekenhuisdirecteuren zeggen: we gaan weer overleggen, want er móet een akkoord komen, dan is de dag geslaagd. Daar doen we het voor.”

De deelname is massaal

Negen op de tien ziekenhuizen doen woensdag mee aan eerste landelijke ziekenhuisstaking in de Nederlandse geschiedenis. Dat betekent dat er gestaakt wordt in 83 ziekenhuizen op 119 locaties en in 32 poliklinieken en 4 revalidatiecentra. Overal worden zogeheten zondagsdiensten gedraaid. Honderden afdelingen als operatiekamers, radiologie, verpleegafdelingen, facilitaire diensten en laboratoria worden 24 uur lang gesloten voor niet-spoedeisende zaken. Onder de ‘cao ziekenhuizen’ vallen 200.000 medewerkers. De staking wordt georganiseerd door vier vakbonden, CNV, FNV, FBZ en NU’91. Medewerkers van universitaire en academische ziekenhuizen doen niet mee aan de staking, omdat zij onder een andere cao vallen.

Het beste ziekenhuis staakt niet

Eén van de ziekenhuizen die woensdag niet staakt, is het Beatrixziekenhuis in Gorinchem. Het ziekenhuis dat dit jaar door meerdere media werd uitgeroepen tot het beste ziekenhuis van Nederland, staat wel pal achter de staking en heeft wel intern een actie georganiseerd. Dit onder het motto ‘Het mes snijdt aan twee kanten’.

„We waren nog wat aan het sluimeren en kwamen laat in actie”, zegt Audrey Theunisz namens actie-comité Bea-in-actie. „Het zit niet zo in onze cultuur om hard op te treden. We hebben er voor gekozen om met een stukje bewustwording te beginnen.”

Het Beatrixziekenhuis verklaart zich solidair met de andere ziekenhuizen, stelt Theunisz. Zelf werkt ze ‘op de OK’: „Op dit moment hebben wij een aantal zieken en dat maakt de dienstendruk hoog. Het eist veel van onze werk-privé-balans.”

Zorgen over de toekomst

Voor Theunisz Metro te woord staat, heeft zij net een petitie aan de Raad van Bestuur van haar ziekenhuis overhandigd. De petitie is 810 keer ondertekend. „Een duidelijk signaal dat wij ons zorgen maken over de toekomst. Wij vragen morgen aandacht aan de patiënten en delen flyers uit, zodat ook zij de petitie kunnen ondertekenen. We zullen het landelijk front steunen door te vertellen over onze zorgen, over waarom er gestaakt wordt en waarom er een nieuwe cao moet komen.”

Spandoeken en posters hangen al door het hele ziekenhuis heen. Verschillende personeelsleden zullen als robots verkleed gaan en de vraag stellen ‘is dit de toekomst van de zorg?’. Theunisz denkt dat het Beatrixziekenhuis bij een eventuele volgende staking wel van de partij zal zijn. „We hopen dat het niet zover komt, maar daar zullen we dan zeker over nadenken.”

‘Haal vader even op’

Nu dus nog even niet. Het belang van de patiënten gaat nog even voor het belang van de staking, zo is de gedachte in het beste ziekenhuis van Nederland. Theunisz: „We kiezen als werknemers niet voor niets voor de zorg en willen die patiënten in elk geval niet de dupe laten worden. Een leraar kan een klas naar huis sturen, maar wij kunnen moeilijk gaan bellen met de vraag: Kunt u uw vader even ophalen? We doen vandaag even niets.”