Tim van der Steen Nieuws 20 nov 2019, 15:59

Leestijd: 6 minuten

Ziekenhuisstaking: de woede waar staken geen optie is

In 83 ziekenhuizen geldt woensdag 20 november het ‘zondagsrooster’. Waar mogelijk legt personeel het werk neer en worden behandelingen opgeschort. Ook waar staken écht niet kan, wordt met zachte hand getoond dat het menens is.

Teun Terlingen (67) ligt ontspannen op bed. Buiten is het snijdend fris op woensdag, maar daar merkt hij niets van. Het is in het St. Antonius ziekenhuis in Nieuwegein behaaglijk warm en er schijnt een heldere novemberzon door het raam naar binnen. Aan het voeteneind van het bed prijken foto’s en tekeningen van kleinkinderen: Go lieve Teun! Dikke kus, zet ‘m op opa! Zijn vrouw Loes zit daar ook, op een stoel, zij kijkt hem liefdevol aan.

Handmassage

Aan zijn zijde staat nog een stoel, daarop zit Franka de Groot (51). De gespecialiseerd verpleegkundige werkt inmiddels 31 jaar in de zorg en hoeft hier helemaal niet te zijn vandaag. Dat is ze wel, vandaag is anders dan andere dagen. Franka masseert de handen van Teun, daar is normaal geen tijd voor en ze hoeft het niet te doen.

Het is rustig in het ziekenhuis. Eerder vertrok een flink deel van het personeel vanuit het St. Antonius in Nieuwegein richting Utrecht om een vuist te maken voor een betere cao in de zorg. Leuzen paraat en spandoeken beschilderd.

Monsteroperatie

Het is een monsteroperatie. Voordat het werk kon worden ‘neergelegd’ moest een enorm draaiboek worden aangeleverd en goedgekeurd door juristen. De veiligheid van patiënten mag niet in gevaar komen en op calamiteiten moet kunnen worden geacteerd. „Ik heb er slapeloze nachten van gehad”, verzucht Lindsey Theunissen (29) van het actiecomité in Nieuwegein, maar het is hen gelukt. Het slaagde zelfs bij 83 ziekenhuizen, gerust een megaprestatie.

Het werk helemaal neerleggen is in de ziekenhuizen onmogelijk, daarvan zijn te veel patiënten afhankelijk. Daarom wordt solidariteit ook op andere manieren getoond. Operatieassistenten van de O.K. staan paraat, maar verzorgen tussendoor een snelcursus hechten voor geïnteresseerden. Handig, dan kunnen we het zelf wanneer de tekorten in de ziekenhuizen verder oplopen. Ook reanimeren valt vandaag te leren onder het mom ‘wij hebben hart voor de zaak, maar blaas onze CAO nieuw leven in’.

Bloedserieus

Franka werkt met haar collega’s op de afdeling hematologie, langdurige zorg voor mensen met een bloedaandoening. Mensen zoals Teun. Hij heeft de ziekte van Kahler, beenmergkanker. De afdeling is versierd, er hangen ballonnen, slingers en een spandoek waarop collega’s, patiënten en bezoekers hun steun kunnen betuigen aan de actie. Het oogt vrolijk, hartelijk en gezellig. Uiteindelijk is het bloedserieus, ook op deze afdeling is het menens.

Hier wordt het werk vandaag niet neergelegd, dat gaat niet. Er zijn juist extra mensen aanwezig, op hun vrije dag. Hier laat het personeel zien hoe zij graag voor de patiënten zouden zorgen als de middelen en mensen beschikbaar waren.

Dankbaar

Ook Mirjam Tonnaer (35) werkt hier als gespecialiseerd verpleegkundige. „Soms is het een drukke dag”, legt ze uit. „Dan moet alles snel-snel. Dan zie ik een patiënt die er echt doorheen zit, die er duidelijk behoefte aan heeft dan iemand even te tijd voor hem neemt. Als ik dan aangeef dat ik zo even bij hem kom zitten en diegene zegt: joh, je hebt het al zo druk, dan breekt mijn hart. Daar moeten mensen die zo ziek zijn helemaal niet mee bezig zijn.”

Vandaag hoeft dat even niet, nu zijn de nodige handen aanwezig. Er gebeuren meer dingen waar normaal geen tijd voor is. In een spelletjeskamer staan artsen te sjoelen met patiënten en op de afdeling wordt livemuziek gespeeld. Teun geniet zichtbaar van de extra zorg, „dit is toch geweldig”, hij en zijn vrouw stralen van dankbaarheid. „De mensen hier doen zo ontzettend hun best.”

Zonder personeel geen zorg

Maar om die zorg te blijven leveren moet er nu wel iets gebeuren, de rek is er volkomen uit. „Met de onregelmatige uren en het loon dat we krijgen zijn hobby’s niet eens een optie”, verklaart Mirjam. De dankbaarheid van patiënten zoals Teun houdt haar op de been maar met de kennis van nu zou ze het beroep niet hebben gekozen.

Dat horen we vandaag vaker en het blijkt ook een groot probleem: in de zorg is een schrijnend tekort aan vers bloed. Het vak is niet aantrekkelijk en door de hoge werkdruk vallen veel zorgverleners om. Daar moet verandering in komen anders trekken de patiënten uiteindelijk aan het kortste eind, zonder personeel immers geen zorg.

Witte woede

„Als er nu niet wordt geluisterd, volgen er nieuwe acties", zegt dialyseverpleegkundige Sylvia de Graaff (44) verbeten. Die worden uiteindelijk alleen maar grimmiger. Wordt er lang genoeg gewacht, dan haalt men een nieuwe Witte Woede op de hals. Tijdens die acties, nu dertig jaar geleden, liet de sector haar spierballen zien. Een Kamerlid werd een dag lang gefixeerd en kruispunten werden bezet met ziekenhuisbedden.

Toen de acties ook de instellingen binnendrongen waren politici en werkgevers geschokt: patiënten kwamen in gevaar, nu was het niet meer leuk. Op spandoeken tijdens de recente acties was de leus opnieuw te lezen. „Ik heb mensen al horen zeggen: wat als we het werk eens écht neerleggen”, besluit Sylvia. „Dan zullen ze zien hoeveel macht we hebben.”

Prima, maar…

Honderden ’ziekenhuisstakers’ kwamen woensdag op de centrale bijeenkomst in Utrecht af. Namens alle ziekenhuizen voerden zij actie voor een cao met 5 procent meer loon en goede afspraken over werkdruk. Voorzitter Ad Melkert, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, is hun ’tegenstander’ die een nieuwe cao al maanden tegenhoudt. Melkert kwam woensdag wel naar het Jaarbeursplein, waar hij vooral met gejoel en boegeroep werd ontvangen. ’5 procent, 5 procent’ werd steeds luider gescandeerd. Melkert meldde die 5 procent prima te vinden, maar dat het wel ergens van betaald moet worden. De voorzitter zegde toe weer aan de cao-onderhandelingstafel te komen zitten. Dat is voor de stakers in ieder geval ’iets’, want het overleg zit sinds juni muurvast.