Tim van der Steen Nieuws 14 nov 2019, 04:57

Leestijd: 5 minuten

Wereld Diabetesdag: misverstand van zaken en doorbraken

Donderdag 14 november is het Wereld Diabetesdag. In het leven geroepen in 1991 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Internationale Diabetes Federatie want de situatie rond de ziekte was alarmerend, hoe hangt die vlag er nu bij?

Mogelijk vaccineren we onze baby’s over tien jaar tegen suikerziekte, vooralsnog is diabetes type 1 nog steeds dodelijk als je even niet oplet. De wetenschap is ver gevorderd in de afgelopen vijftig jaar maar we zijn er nog lang niet.

Complicaties

Wereldwijd vechten talrijke organisaties tegen suikerziekte. Een daarvan is JDRF, zo’n vijftig jaar geleden opgericht door twee moeders in de Verenigde Staten. Beiden hadden kinderen met diabetes type 1. In die tijd kreeg je al insuline om te spuiten, maar stevende je af op een lastig leven met veel complicaties. Door uitvoerig onderzoek zijn veel van die complicaties inmiddels beter behandelbaar maar we zijn er nog lang niet.

Jacqueline Gesink (57) is projectmedewerker bij het Nederlandse chapter van JDRF en zit in hetzelfde schuitje als die twee moeders destijds. „Mijn zoon heeft diabetes type 1”, vertelt Gesink. Hij kreeg het op zijn dertiende, inmiddels is hij twintig. „Hoe dat kan weten we niet. Er werd lang gedacht dat die vorm erfelijk is. Hoewel dat nog steeds een component is bestaan daar inmiddels ook twijfels over. Binnen onze familie is bijvoorbeeld zes generaties teruggekeken en geen spoor van diabetes gevonden. Het zou zomaar kunnen door een bacterie die hij opliep in een supermarkt.”

Hoeveel mensen hebben dit?

In Nederland lijden zo’n 150.000 mensen aan Type 1 diabetes, ongeveer 850.000 mensen hebben Type 2. Dit aantal loopt op, dat is deels aan de welvaart te danken. De oorzaak van Type 1 is vooralsnog onbekend. Hoewel er meerdere factoren van invloed zijn, speelt bij het krijgen van Type 2 een ongezonde levensstijl vaak een belangrijke rol. Weinig lichaamsbeweging, ongezonde voeding en roken, maar ook erfelijkheid en ouderdom zijn factoren die meewegen.

Behandeling en kosten

Bij Type 1 Diabetes moeten bloedsuikerwaarden constant gemonitord worden en bij afwijkingen wordt insuline toegediend. Het is een van de duurste aandoeningen die je kunt hebben. Behandeling van complicaties, ziekenhuisbezoeken en medicatie kosten zo’n 20.000 euro op jaarbasis, ieder jaar opnieuw. Behandeling van Type 2 gebeurt met gezonde voeding, beweging, medicatie en insuline. Dit kost per jaar zo’n 3000 euro.

Heftige gevolgen

Normaal gezien maakt onze alvleesklier insuline aan, daarmee regelt het lichaam dat de bloedsuikerspiegel op peil blijft. Dat is maar goed ook, want als die glucosewaarden te laag of de hoog zijn heeft dat heftige gevolgen. Diabetes is een auto-immuunziekte die ervoor zorgt dat de pancreas niet goed werkt.

Gesink: „Bij type 2 wordt niet genoeg insuline aangemaakt maar gelukkig nog wel een beetje. Gechargeerd kunnen die patiënten het vaak met een paar pilletjes per dag af. Bij type 1 werkt die regulering helemaal niet. Dat moet je dus 24/7 in de gaten houden want het is dodelijk als je niet oplet. In Afrikaanse landen sterven veel mensen daar nog aan, in het westen is de behandeling al verder.”

Geen gevoel

Hoge bloedsuikerwaardes zorgen voor schade aan cellen, legt beleidsadviseur Carin Koning van Diabetesvereniging Nederland uit. Je voelt je niet lekker, maar kunt op korte termijn nog redelijk functioneren. „Is dat voor langere tijd, dan worden zenuwuiteinden aangetast. Je kan dan blind worden en voeten of tenen kunnen afsterven.” Je voelt bijvoorbeeld geen pijn als je op een steentje staat, maar ook niet als er een spijker door je voet gaat.

Zijn de suikers te laag, dan heb je een hypo. Koning: „Dat vinden mensen nog veel vervelender. Je wordt wazig, je humeur kan veranderen of je verliest het bewustzijn. Dat levert soms spannende situaties op. Je kunt er ook in blijven hangen of zelfs komen te overlijden.”

Betere technieken

Technieken om dat te voorkomen worden gelukkig steeds beter. Je ziet bijvoorbeeld wel eens mensen lopen met een schijfje op hun arm. Dat rondje is een sensor, die meet de bloedwaarden en stuurt die vervolgens door naar hun telefoon. Om zeker te zijn dat het apparaat goed zit, wordt dan nog steeds vier keer per dag bloed geprikt. Dat blijft men toch zien als de meest betrouwbare methode, al is dit al een hele verbetering.

„Voorheen prikten patiënten al gauw veertien keer per dag, veel van hen hebben geen gevoel meer in hun vingers.” Volgens Gesink zijn onderzoeken naar vaccinaties tegen diabetes type 1 inmiddels vergevorderd. Dat zou kunnen betekenen dat over een jaar of tien voor suikerziekte kan worden ingeënt, net als mazelen en de bof. „Ze zijn bezig met de verhoudingen van het vaccin, maar we zijn er nog lang niet. Het kan ook lang duren voordat de onderzoeken worden goedgekeurd.”

Onzichtbaar

Hoewel er verbetering zichtbaar is krijgen veel diabetespatiënten nog steeds dagelijks te maken met onbegrip, daarom is het nog steeds belangrijk dat de Wereld diabetes dag er is voor meer begrip. Zo zie je vaak van de buitenkant niet dat er iets aan de hand is. „Op scholen en werk wordt het probleem vaak niet goed herkend”, zegt Gesink. „Ik maakte het mee met mijn zoon, hij zat te laag in suikers en kon een toets niet goed maken want dan werken je hersens niet goed. Type 1-patiënten kunnen daar vaak weinig aan doen. Weersverwachting, stress en warmte hebben bijvoorbeeld ook invloed en maken het lastig.”