Iris Hermans Nieuws 14 nov 2019, 16:00

Leestijd: 6 minuten

Pepperspray in eigen ogen en ongemakkelijke eerste straatpatrouilles

Nieuwe turbulente serie over acht jonge dienders aan de Politieacademie wringt, schuurt, ontroert en is bovenal levensecht.

Je ziet hem zichtbaar slikken en even diep ademhalen voordat hij die allereerste keer in z’n uniform naar binnen gaat, ergens in een flatgebouw in Rotterdam Zuid. „Voordat ik het goed en wel doorhad, had ik ineens een handboog in m’n handen. Zwaar ding wel, hoor.” Bart begon mei 2018 aan de Politieacademie en is een van de acht hoofdrolspelers in de documentaireserie Dienders, vanaf donderdag te zien bij BNNVARA op NPO3. In hun eerste jaar zijn ze bijna 24/7 gevolgd door regisseurs Daniël Aiss en Veerle Neger, die het achttal en hun ontwikkeling én falen zowel integer als confronterend in beeld brachten.

Diender Bart

Hij had al wel een béétje camera-ervaring na de vakantie op de jongerencamping waar Britt Dekker met een tv-ploeg kwam filmen, blikt Bart lachend terug. „Maar dit was echt totaal anders, nu zat de camera bijna constant in je nek.” Al merkten hij en zijn mede-dienders er al gauw niet veel meer van, dankzij het gebruik van de telelens en de zenders in hun kleding. Bart is een gezellige gangmaker, zo iemand die je er goed bij kunt hebben, zo is ook te zien in de interactie met de anderen. „Maar je gaat me ook van een heel andere kant zien.”

Hij blijft er bewust cryptisch over, maar hij krijgt te dealen met ervaringen uit het verleden, waarvan hij dacht dat hij ze voorgoed had weggestopt. „En toen kwam het weer naar boven.” Waar hij vroeger vaak alles weglachte en zich verschool achter een masker van geveinsde vrolijkheid, durft hij nu rustig ‘ruk’ te antwoorden als mensen vragen hoe het gaat. „Ik durf nu meer te zeggen waar het op staat, zonder dat ik te veel bezig ben met anderen. Ik geloof wel dat ik gegroeid ben dankzij de opleiding.”

In een van de eerste beelden zie je hoe de jonge diender voor de eerste keer de politiehandboeien vastpakt en een lolletje maakt. ,,Als je dan aan het stappen bent en een leuke chick ziet, kun je zeggen…” – hij sluit vervolgens de boeien om de arm van een collega-diender en begint breed te grijnzen – ,,Hé, ik haak even aan!” De handboeien heeft hij overigens nog niet privé gebruikt, knipoogt hij, (,,mag ook niet”) en hij is ook nog nooit versierd door een dame die hij op de bon wilde slingeren. ,,Ik vraag me af wat ik dan zou doen…” mijmert de knappe politieagent-in-opleiding heel even, om daarna meteen het hoofd gedecideerd te schudden. ,,Nee hoor, ik laat me dan echt niet te veel afleiden.”

De foto op zijn WhatsApp is van hem in zijn uniform. Het past hem, net zoals het vak bij hem past. „Het is nooit saai, elke dag is anders en er is veel contact met mensen.” Hoewel hij een grote persoonlijke ontwikkeling doormaakte, gelden Barts eerste woorden in de serie nog altijd, zo besluit hij. „Ik wil die helpende hand zijn.”

De documentairemakers

Hij zat ooit achterin een politieauto, toen je als burger nog met een agent op pad mocht en zag hoe de ervaren agent jonge politiestudenten aan het coachen was. Daar, op die achterbank beleefde hij een onvervalst eureka-moment: „Hier moet ik wat mee!” Het zou nog wel even duren voordat Daniël Aiss en zijn vriendin en ook documentairemaakster Veerle Neger ermee aan de slag konden, maar begin vorig jaar was de kogel door de kerk. De Rotterdamse politie en de Politieacademie raakten geïnspireerd door het betoog van Daniel en reageerden enthousiast. ,,We vertelden dat we van plan waren een totaal niet gekleurde serie te maken en wilden tonen hoe het echt is.” Geen recruitmentfilmpje, geen voice-overs of een gelikte presentator, ,,maar een jaar lang opnames van alle hoogte- en dieptepunten van de hoofdpersonen.” En alles in beeld, van het worden uitgescholden tijdens de bon uitschrijven tot een huiselijk geweld casus. Maar ook situaties thuis, ,,de focus op de mensen áchter de uniformen, allemaal hebben ze hun eigen verhaal, hun eigen littekens en trauma’s.”

Rotterdam rauw

Rotterdam Zuid fungeert als podium en decor voor de serie. Een rauw district, blikt Aiss, die hoogstens een aantal verkeersboetes voor te hard rijden op zijn naam heeft staan, terug. Steek- en schietpartijen en burenruzies zijn er aan de orde van de dag – en nacht. Ja, ze schrokken echt wel van die eerste heftige meldingen die binnenkwamen en stonden met knikkende knieën voor een huis waar een gewapende man binnen zou zitten. ,,Holy shit, dachten we, maar je raakt er echt aan gewend, dat zag je ook bij de dienders in wording.”

Een onhandige fout zit in een klein hoekje en privé-momenten kunnen ook te kwetsbaar zijn, beaamt hij. ,,De acht hoofdpersonen mochten aangeven als ze iets er niet in wilden, want als makers willen we juist iemand recht doen. Maar op een fotolijstje met een overleden opa na, mochten we alles gebruiken. We hebben een band met ze opgebouwd en ik denk dat ze zagen dat we het oprecht meenden.” 450 uur aan ruw materiaal, slecht één procent daarvan is gebruikt. ,,We konden daardoor wel onder hun huid kruipen, we hebben ze allemaal heel erg goed leren kennen en grote bewondering voor ze gekregen.”

Bijzonder

Dat ze deze serie hebben kunnen maken, vindt hij nog steeds bijzonder. Hij is erg blij met de verstandhouding met de Rotterdamse politie en de academie, die hen eigenlijk een vrijbrief gaven. ,,De directeur van de politieacademie verklapte me op de première wel dat hij er slapeloze nachten van heeft gehad!” Maar de politie wist van tevoren dat ook – of juist – de fouten en het falen van de agenten in beeld zouden komen, want dat hoort bij een opleiding, en dat het ‘soms best kon wringen’. Tja, haalt hij z’n schouders op. ,,Zonder wrijving geen glans, toch?” Aiss en Neger hebben de dienders ‘naar het uniform toe’ zien groeien. ,,Eerst grapten ze nog dat het voelde als een carnavalspak, maar na een jaar droegen de meesten het echt, met heel hun wezen.” Niet allemaal, nee. ,,Niet iedereen heeft de eindstreep gehaald.”

Acht dagboeken

Dienders is niet de zoveelste reallifesoap, het is een documentaireserie die zowel heel fascinerend is als soms ongemakkelijk aanvoelt, juist omdat het zo levensecht is. De acht hoofdpersonen zijn eerlijk en laten alles zien. Het zijn acht individuele dagboeken, vol hoogtepunten en dieptepunten. Je ziet ze verbaal stuntelen als ze voor de eerste keer mensen op straat aanspreken en lichamelijk lijden na een vooropgezette pepperspray-aanval, zodat ze ook weten hoe dat voelt. De een is te lief, de ander te empathisch, weer anderen worstelen met het verleden. Want wat doe je als vrienden geen koorknapen blijken te zijn en dat wringt met het zijn van politieman? Of wanneer je mede door je afkomst wel héél gretig bent en dat leidt tot een blokkade in je optreden? Ook littekens van vroeger worden opengereten tijdens de opleiding, die zoveel meer dan theorie en praktijk is. Maar die helen ook weer, ook dankzij de opleiding. 

Dienders is vanaf donderdag te zien bij BNNVARA op NPO3 om 21:45 uur.