Iris Hermans Nieuws 22 nov 2019, 08:30

Leestijd: 6 minuten

‘Normaliseren van de waanzin’: we hebben allemaal wel wat!

Ieder mens heeft wel wat. Het maakt je alleen nog maar meer mens. ,,We proberen áchter die aandoening te kijken.” Ggz-organisatie Arkin nam podcastserie op met dertien BN’ers die openlijk over hun psychische aandoening praten en waanzinnige rolmodellen zijn geworden. 

Op tafel staan taartjes met daarop de hoofden van BN’ers. Hoofden waar vaak zo ongelooflijk veel doorheen spookt, maar nu vooral heel erg goed smaken. „Heb je je tanden al in Heleen van Royen gezet? Lekker hè?” grapt iemand. Iets verderop luistert Wim Kieft naar z’n podcast en nipt Glenn Helder van zijn thee.

Wie is het?

Ik sta midden in de tijdelijke Recruitment Agency ‘Mensoloog’ van ggz-organisatie Arkin, waaronder meerdere instellingen vallen, zoals Jellinek, Inforsa en Mentrum. Om het stigma te doorbreken, heeft Arkin dertien BN’ers bereid gevonden, die eerder al open voor hun psychische klachten uit zijn gekomen, om het gezicht te zijn voor haar verschillende labels en zo rolmodellen te vormen.

„Ehm… Heb jij borderline?” Ik sta voor de wand met foto’s van BN’ers waarbij hun psychische aandoening staat geschreven. Twee bezoekers kijken van mij naar de foto van zangeres Lisa Brammer. „Oh nee, jij hebt blauwe ogen.” Maar het had zeker gekund, want een op de vier mensen krijgt te maken met een psychische aandoening in z’n leven en dat kan iedereen zijn. Ook jij, ook ik. „We proberen heel erg naar de mens achter de aandoening te kijken”, vertelt Tessy Schut, manager bedrijfsvoering bij Mentrum. Dat maken de foto’s ook duidelijk.

Heleen van Royen is psychosegevoelig (en houdt ook van selfies), Wim Kieft had een cocaïneverslaving (en verslindt geschiedenisboeken), Glenn Helder kampte met een gokverslaving (en is ook percussionist). „Iedereen is meer dan alleen het label ‘aandoening’. We kijken naar de kwaliteiten en krachten van mensen die bij ons in behandeling zijn en hoe we het ziektebeeld kunnen benutten. Het is een puzzelstukje van jouw eigen puzzel, het hoort bij jou.” Betekent overigens niet dat wordt ontkend dat er iets is, „maar je hoeft je er niet voor te schamen, je moet het gaan accepteren en leren omarmen, en daar een goede balans in vinden.”

Toegevoegde waarde

Waar er vroeger niet of weinig over werd gepraat, wordt het nu steeds meer als kracht gebruikt. Zien ze ook terug in hun eigen organisatie met hun eigen ervaringsdeskundigen. Zo werken er bijvoorbeeld psychiaters met angststoornissen of depressies. Hun toegevoegde waarde is enorm, vervolgt Schut. „Hun verhalen helpen bij het herstel van onze cliënten, ze kunnen zich er mee identificeren en dat geeft een goed gevoel. Ze hebben een andere kijk en visie op behandelingen dan andere medische specialisten en vormen een brugfunctie die voor ons heel waardevol is.” Eigenlijk van je ‘zwakte’, of klacht, je kracht maken, „We zijn hard op zoek naar mensen die ons komen versterken, ook dat hopen we met deze recruitmentdays te stimuleren, iedereen is hier welkom.”

Bruistablet en hoopverlener Angèle

‘Een bruistablet’ noemt ze zichzelf met een grote lach. En inderdaad, een half uur in de aanwezigheid van Angèle de Jong en de energie spat er vanaf. Ze is verbonden aan Arkin als ontwikkelaar, trainer Herstel Ondersteunende Zorg én ervaringsdeskundige. De Amsterdamse vijftiger praat open over haar verleden die niet alleen maar rozengeur was. Haar laatste psychose was negen jaar geleden, haar eerste in haar twintiger jaren. Jarenlang ging het goed. De academica werkte als onderwijskundige en leed haar leven. Tot een aantal ‘lifechanging events’ en ‘te veel stress in m’n hoofd’ de psychose weer toesloeg. Ze liet zich opnemen en lang verhaal kort: ze is er weer hélemaal.

Angèle werkt op onder meer de High Intensive Care en ziet het vaak al meteen in iemands ogen. „We spreken elkaars taal, het voelt als een warm bad als je iemand ontmoet die je echt begrijpt. Ik probeer altijd meteen contact te maken met de mensen daar. Dan pak ik hun hand en knijp er even in.” ‘Ik ben Angèle en ben zelf ook opgenomen geweest’, zegt ze dan. „Die luiken gaan dan helemaal open: oh echt? Je ziet gewoon meteen een sprankje hoop in hun ogen.” Een echte hoopverlener, glimlacht ze, „ze zien dan dat het ook weer goed kan komen, het is zo fijn om dat te kunnen betekenen.”

Vrijdag bezinkdag

De pientere dame gelooft ‘honderdduizend procent’ in herstel, ,,maar wel met behulp van ervaringsdeskundigen, daar pleit ik hard voor.” De ‘ervaringsdeskundigenmotie’ die GroenLinks onlangs bij de gemeente Amsterdam indiende, is dan ook cruciaal. „Het is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid dat we ervaringskennis en -deskundigen inzetten om te werken aan het welzijn van de mens.”

De sprankelende verschijning voelt zich goed en is niet bang voor weer een psychose. „Ik ken mezelf inmiddels door en door en weet wat ik nodig heb.” Haar huis is momenteel een zooi, verklapt ze knipogend, en ze is druk met duizend-en-een dingen, „maar op vrijdag blok ik mijn agenda en pak ik alles aan wat er nog ligt.” Vrijdag bezinkdag voor deze bruistablet, „dat werkt voor mij.” Het open zijn over haar psychische verleden ook. Deze zaterdag staat de projectleider van Waanzin Ontmoet Kunst in het voorprogramma van UP, de voorstelling over schrijfster Myrthe van der Meer die al jarenlang met zware depressies kampt. Ze heeft er zin in, maar nu moet ze weer snel vandoor, roept ze uit, ze ‘is loeidruk’. „Weer verder met het normaliseren en humaniseren van de waanzin!”

Podcastserie Specialisme Mens

‘Ik deed het altijd in m’n eentje, thuis of in een hotelkamer.’ (Wim Kieft over zijn cocaïneverslaving).

‘Ik ben echt kicking and screaming platgespoten opgenomen.’ (Heleen van Royen over haar psychosegevoeligheid)

‘Mijn narcistische trekken zijn mijn redding geweest.’ (Filemon Wesselink over zijn autisme)

‘Bij mensen met een eetstoornis is vaak alles heel zwart wit.’ (Jet van Nieuwkerk over haar eetstoornis)

Om het stigma te doorbreken en meer openheid van zaken (en in iemands hoofd) te geven, heeft ggz-instelling Arkin een 13-delige podcastserie opgenomen. In ‘Specialisme Mens’ (te vinden op op Spotify) gaan de BN’ers in gesprek met hun specialisten, dat eerlijke vaak ook heftige gesprekken heeft opgeleverd. Om tekort aan personeel aan te pakken, heeft Arkin ook speciaal een recruitmentagency opgezet. Tot en met zaterdag is de Recruitment Agency Mensoloog geopend, bij de Hallen in Amsterdam. Hier kunnen potentiële werknemers hun loopbaankansen met recruiters bespreken.