Iris Hermans Nieuws 4 nov 2019, 19:30

Leestijd: 5 minuten

Melk en volkoren tussen klassieke grootmeesters

Volkorenkrentenbollen met de klassieke grootmeesters tijdens aftrap Nationaal Schoolontbijt.

Cereals zonder melk -,,die was op”-, brood met zalmsalade, pap, restje noodles, cornflakes met yoghurtdrink. Het ontbijt van de leerlingen van groep zeven en acht van Amsterdamse basisschool De Rivieren is op z’n minst divers te noemen.

De school is uitgenodigd om als aftrap van Het Nationaal Schoolontbijt, waaraan 2750 basisscholen deze week meedoen, het eerste maal van de dag op een wel heel bijzondere plek te verorberen: op het podium van de Grote Zaal in het Koninklijk Concertgebouw. De tafels zijn keurig gedekt, potten pindakaas prijken naast de halfvolle melkpakken en aandoenlijke mini-appeltjes, maar ze mogen niet meteen beginnen met eten, zo instrueert schooldirecteur Arno Methorst. Eerst komt Willeke Alberti nog zingen. ‘Wie?’ vragen zo’n zestig ogen. ,,Een hele goede zangeres van een bepaalde leeftijd”, probeert hij. ‘Wíe?’ vragen ze nog steeds. ,,De moeder van Johnny de Mol…” ‘Cool!’ roepen ze nu uit, ,,maar die komt niet, hoor.”

Grote zaal, kleine (grote) eters

Ravel, Tsjaikovski, Strauss, Bartok. ‘Wat zouden zíj ontbeten hebben?’ vraag je toch even af wanneer je de namen van de klassieke grootmeesters op de balkons ziet. In de Grote Zaal is plaats voor 1974 gasten, op deze ochtend is het gezelschap een stuk kleiner, ook qua lengte. ,,Boks, Willeke”, begroet iemand de zangeres die het aandurft om nog vóór tien uur ’s ochtends ‘De Glimlach van een Kind’ te zingen, uit naam van Het Vergeten Kind, de stichting van zoonlief. Nieuw dit jaar tijdens het ontbijt, dat bestaat uit veelal gesponsorde producten van Aldi tot Beemster, zijn de volkorenkrentenbollen, weet Babs Bruil van het Schoolontbijt. De thee, appels en yoghurt met muesli zijn tijdloos, iets wat het ontbijt op zich níet is. ,,Kinderen ontbijten gemiddeld negentien minuten, en daar zijn we best blij mee.”

Het thema dit jaar is ‘neem de tijd voor je ontbijt’, ,,maar hoe ouder je wordt, hoe minder je de tijd neemt voor het ontbijt.” Dat muziek van invloed kan zijn op je eetgedrag, blijkt wanneer het Koninklijk Concertgebouworkest eerst een extreem snel stuk, gevolgd door een heel langzaam klassiek werk speelt. ,,Dit eet veel chiller”, concludeert een leerling, waarna het beroemde orkest dat nu even niet in het concert-zwart maar casual in jeans en sweaters is getooid, nog even doorspeelt.

Water

Op zijn school zit het wel goed met het ontbijt, ziet Methorst in de dagelijkse praktijk terug. ,,Natuurlijk komen soms kinderen met cakejes het plein op of zijn er leerlingen die tijdens het tien-uurtje pas wat eten.” De ontbijt-verantwoordelijkheid ligt ook wel bij de school, meent hij. De Rivieren is een zogenaamde jump-in school en dit houdt onder meer in dat ze voorlichting over goede voeding geven. Nog niet zo heel lang geleden was de school ‘te zwaar’ en dus zijn maatregelen getroffen. Pakjes met zoet drinken uit den boze, ,,we drinken de hele dag door water.” Maar ook melk en thee en nee, dat is niet saai, vindt leerling Daniël, ,,je moet er gewoon even aan wennen.”

Suikerklontjes

Alleen maar water vindt ze allesbehalve Spartaans in de oren klinken. Sterker nog: voedingsdeskundige Natasja Wildeman van Spruitjes en Zo! is voorstander. ,,Zeker in tijden van veel overgewicht bij kinderen is het goed om zo’n regel in te voeren, door het drinken van al die suikerrijke drankjes krijgt een kind zo al zes suikerklontjes nog vóór de lunch binnen.” Er is veel veranderd, beaamt ze en een groot verschil met ‘vroeger’ is toch wel het witbrood. ,,Dat was bij veel gezinnen bijna standaard, liefst met veel pindakaas, vruchtenhagel of chocopasta erop.” Nu is volkoren steeds meer de broodnorm, zelfs dus met krentenbollen en lijkt het louter zoete beleg in de vorige eeuw te zijn achtergebleven. Maar dat betekent heus niet dat je nooit meer voor een lekkere witte punt met roomboter en hagelslag kunt gaan, ,,smeer het dan alleen niet te dik.”

Zakje chips mee naar school, honingloops met chocomel, ‘helemaal niets’. Niet echt de beste ontbijtjes, maar ze hoort het regelmatig. ,,Wij adviseren een ontbijt dat uit vezels, vocht, eiwit en fruit bestaat. Yoghurt met muesli en appel bijvoorbeeld, en thee ernaast.” En laat je ten slotte niet misleiden. ,,Een ontbijtkoek is een koek en zou geen ontbijt moeten zijn en yoghurt in yoghurtdrink betekent niet automatisch ‘gezond’.”

Variatie belangrijk

Ook De Zoete Appel, dat voedselvoorlichting en dieetadvisering geeft, weet wel wat een goed ontbijt is, en niet alleen voor kinderen. ,,Een fijn ontbijt moet energie leveren, lekker en gezond zijn. Het leukste is wanneer je dat kunt eten samen met je andere gezinsleden, ook ouders horen gezellig aan tafel te zitten. Een gezond en krachtig ontbijt kan bestaan uit bruine en volkoren boterhammen waarop je plakjes banaan, appel, (smeer) kaas of pindakaas doet. En op zondag bijvoorbeeld een gekookt eitje. Je kunt ook denken aan humus of Leidse pitjeskaas op je boterham, en misschien wel plakjes avocado.”

,,Doe wel eerst een beetje halvarine op je brood want zo krijg je automatisch wat vitamine D binnen dat zo goed is voor sterke botten en spieren. Elke dag brood is misschien wat saai. Wissel het eens af met een schaaltje halfvolle yoghurt met daarin een handje muesli met wat noten en rozijnen. Eet er een banaan of appel bij. Op weer een andere dag maak je havermoutpap van halfvolle melk en havervlokken. Doe daar wat blauwe bessen en kaneel in." Maar je kunt ook denken aan een ‘ouderwetse ‘soldatenboterham’, ,,dat is een bruine boterham met halvarine en een plak kaas en daarop nog eens een plak roggebrood. Nou, zo kom jij de ochtend wel door!"

Hoe ouder, hoe minder ontbijttijd

Schoolontbijt het ontbijtgedrag van basisschoolleerlingen gemonitord. Hieronder een paar opvallende resultaten.

-95% van de kinderen ontbijt dagelijks (maar nog steeds meer dan 60.000 kinderen niet)

– slechts 3% van de kinderen ontbijt volgens de Schijf van Vijf

– hoe ouder kinderen worden, hoe minder tijd ze nemen om te ontbijten (onderbouw 21 minuten, bovenbouw 17 minuten, gemiddeld 19)

– 43% van de kinderen ontbijt achter een scherm

– hoe hoger opgeleid de ouders zijn, hoe vaker aan tafel wordt ontbeten (82%)