Julia Osendarp Nieuws 20 nov 2019, 15:59

Leestijd: 4 minuten

‘Gratis soa-testautomaat oplossing voor drukte GGD’

Er moet snel een oplossing komen voor het capaciteitsprobleem rondom soa-testen bij de GGD regio Utrecht. Dat vindt de jongerenpartij van D66, de Jonge Democraten in Utrecht. Hun voorstel: een soa-test die je anoniem en gratis uit de muur kunt halen. 

In Nederland kun je op verschillende manieren een soa-test laten doen. Iedereen kan bij de huisarts terecht. Jongeren onder de 25 jaar, sekswerkers en andere risicogroepen, kunnen zich gratis en anoniem laten testen bij de GGD, als daar plek is. Val je buiten deze doelgroepen, dan moet je naar de huisarts. Bij de huisarts vallen de kosten vaak binnen het eigen risico. De GGD regio Utrecht en alle andere GGD’en in het land kampen met drukte. Daardoor kan niet iedereen terecht en word je automatisch doorverwezen naar de huisarts. Op dit moment zijn er verschillende soa-testautomaten in Nederland waar je anoniem een test kunt halen, maar daar moet je voor betalen.

Lange wachttijden

Nikki Fredriksz, bestuurslid bij de Jonge Democraten Utrecht, legt uit waarom de jongerenpartij heil ziet in dit idee: „Wat belangrijk is, is dat we in Utrecht kampen met een groot capaciteitsprobleem bij de GGD. Zelfs risicogroepen kunnen nu niet altijd terecht vanwege beperkte plekken.”

De Utrechtse Anne (24) beaamt dit: „De wachtlijst bij de GGD was erg lang, waardoor ze geen nieuwe afspraken aannamen. Ook al viel ik binnen de categorie ‘risicogroep’. Toen bleven er voor mij twee keuzes over: mijn test nog even uitstellen of toch naar de huisarts, waar ik helaas een hoog bedrag moest betalen.” Dat bedrag kan variëren tussen de 40 tot 300 euro.

De jongerenpartij wil in het ziekenhuis een automaat waar gratis soa-testen te verkrijgen zijn. Dit als tijdelijke oplossing voor het capaciteitsprobleem bij de GGD. Fredriksz: „Wij denken dat er minder misbruik gemaakt zal worden als we de automaat in een ‘medische omgeving’ plaatsen. Ook zou het mooi zijn als mensen met vragen eventueel naar een balie kunnen gaan en zich kunnen laten adviseren.”

Haken en ogen

Toch hebben organisaties als de GGD en Soa Aids Nederland hun twijfels over de gratis soa-testen.  Hanna Bos, arts bij Soa Aids Nederland: „Voor- en nazorg is voor soa-bestrijding essentieel. Wij weten dat ‘zelftesters’ niet snel naar de huisarts durven voor eventuele nazorg. Ik denk dat gratis zelftesten niet de kern van het probleem gaan oplossen. Dan stel ik voor: Pak het eigen risico bij de huisarts aan of het plafondbudget bij de GGD. Het lijkt mij weggegooid geld en zelfs gevaarlijk om te investeren in gratis zelftesten, investeer dan liever in de soa-poli’s.” Volgens Bos haal je hulp en advies niet uit een automaat: „Onderschat niet dat het soms heel fijn is om een arts of verpleegkundige persoonlijk te spreken als je net een slechte uitslag hebt gehad.”

Ook Bas Boogmans, arts bij GGD regio Utrecht, ziet de soa-testautomaten niet als de oplossing: „Soa-testen zijn nooit ‘gratis’. Het laboratorium dat de testen uitvoert, zal altijd een rekening sturen.” Boogmans wijst op het feit dat de overheid of de zorgverzekeraar de testen dan moeten betalen: „De overheid biedt deze testen al aan, namelijk via de soa-poli’s van de GGD’en. De GGD’en gebruiken het volledige testbudget voor het aanbieden van gratis soa-testen en hebben geen extra budget om meer gratis testen aan te bieden. Dus ook niet via test-automaten.”

Over het financiële plaatje zegt Fredriksz: „In principe zien wij deze tijdelijke oplossing als aanvulling op de GGD, dat betekent dus dat er meer budget moet worden vrijgemaakt door de overheid.”

Laboratoriumkosten

Verder noemt Boogmans net als Hanna Bos het ontbreken van risico-inventarisatie een groot struikelpunt: „Belangrijke vragen bij soa-onderzoek zijn: neem je wel de juiste soa-testen af? Heb je ook een risico op zwangerschap gelopen? En hoe kun je de volgende keer voorkomen dat je weer een soa-test nodig hebt?” Boogmans denkt dat gratis testen ervoor zullen zorgen dat er een enorme toeloop van soa-testers ontstaat: „Zonder dat we weten of deze mensen überhaupt een risico op een soa lopen. Dat brengt weer zeer hoge laboratoriumkosten met zich mee. Het geld dat verloren gaat aan deze over-diagnostiek zal beter besteed kunnen worden aan het uitbreiden en verbeteren van de preventieboodschap.”

Nikki Fredriksz erkent dat de soa-testautomaten als het gaat om soa-bestrijding niet waterdicht zijn. „Het lastige is dat je jezelf moet diagnosticeren, daar zijn risico’s aan verbonden. Wij geloven erin dat je in ieder geval jezelf kunt laten testen en eventueel altijd nog naar de huisarts toe kunt gaan.”

De jongerenpartij is momenteel in gesprek met de fractie en wil ook in gesprek met het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC). Binnen de gemeente Utrecht worden vragen gesteld over het capaciteitsprobleem bij de GGD en een eventuele oplossing daarvoor. Na deze gesprekken stelt de jongerenpartij een plan van mogelijkheden op.