Tim van der Steen Nieuws 18 nov 2019, 17:57

Leestijd: 3 minuten

D66 wil burgerinspraak bij wetsvoorstellen, wassen neus?

Ben je het niet eens met een wetsvoorstel? Dan mag je als het aan D66 ligt straks een wijziging komen voorstellen in de Tweede Kamer. Is dit wel zo’n goed idee?

In een initiatiefnota stelde D66-Kamerlid Joost Sneller op maandag voor dat burgers amendementsrecht krijgen. Het idee: als je 70.000 handtekeningen verzamelt, wordt je voorstel door de Tweede Kamer besproken tijdens de mondelinge behandeling van een wetsvoorstel.

Je mag het voorstel zelfs persoonlijk in de Kamer verdedigen, waarbij Kamerleden je nog om verdere toelichting kunnen vragen. Het laatste woord blijft wel bij de Kamer. Om het amendement daadwerkelijk mee te nemen in het wetsvoorstel is nog steeds een meerderheid nodig.

Nuance

Waarom dit plan? „Ik denk dat je mensen meer kan betrekken bij de politiek”, licht Sneller zijn initiatiefnota toe. „De commissie Remkes liet zien dat er momenteel groepen zijn met gebrekkige vertegenwoordiging in de Tweede Kamer.” Het amendementsrecht zou – indien dit er komt – een aanvulling zijn op het correctief referendum. Daarbij kan enkel achteraf worden gestemd voor of tegen een wetsvoorstel. Via het amendementsrecht zouden burgers invloed kunnen uitoefenen op het debat, nog voor het voorstel is afgerond. Dat maakt het iets genuanceerder. „Je kan aangeven dat je het ergens niet mee eens bent, maar ook suggesties doen voor hoe het volgens jou wel moet.”

Fopspeen

Die optie is er alleen al, zegt Wim Voermans. De hoogleraar staats- en bestuursrecht noemt het voorstel dan ook een „fopspeen en sigaar uit eigen doos”. Het zou een doekje voor het bloeden zijn nadat het raadgevend referendum vorig jaar sneuvelde. Bovendien moeten er 30.000 handtekeningen meer verzameld worden dan bij het burgerinitiatief. Voermans: „Wat je voorheen allang mocht – brieven schrijven, inbreng hebben – wordt bemoeilijkt met een betaalmuur van 70.000 handtekeningen. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”

Dat is het volgens Sneller ook niet helemaal: „Het burgerinitiatief heeft als doel om de kamer te laten spreken over dingen die anders blijven liggen. Het moet voorkomen dat de politiek zaken verzwijgt en kan over alle onderwerpen gaan.” Hij noemt meer belangrijke verschillen. Zo geldt bij het burgerinitiatief de eis dat het onderwerp minstens twee jaar niet is behandeld door de Kamer, ook moet deze aan strikte formulering voldoen.

Laagdrempelig

Het amendementsrecht kent geen vormeisen, procedureel of inhoudelijk, en stemmen mogen digitaal verzameld worden. Dit moet het dan ook een stuk laagdrempeliger maken voor de gemiddelde burger. Sneller: „Het aantal stemmen staat gelijk aan de kiesdrempel. Dat geeft het burgeramendement meer gewicht.”

Lastig: in de grondwet staat dat alleen Kamerleden wetsvoorstellen kunnen aanpassen. Sneller stelt daarom een experiment voor. De komende twee jaar kunnen burgers een amendement indienen. Bij genoeg handtekeningen krijg je sowieso je spreekrecht en wordt het voorstel binnen de Kamer rondgestuurd. Is er vervolgens een Kamerlid dat heil ziet in het plan, dan dient deze het amendement voor je in.

Sympathiek maar vrijblijvend

Het verzamelen van de handtekeningen is vaak het probleem niet, zegt politicoloog Kristof Jacobs. Het burgerinitiatief is volgens hem geen succes. „Je geeft burgers het idee dat zij invloed hebben, uiteindelijk heeft het maar heel weinig impact. Politici negeren de burgerinitiatieven en dat geeft frustraties. Nieuwe initiatieven kunnen heel sympathiek zijn, maar dan moet je ze wel serieus nemen. Dit klinkt toch redelijk vrijblijvend.”

Die scepsis begrijpt Sneller wel. „Het gaat erom dat je vooraf duidelijk bent over reële verwachtingen. In dit geval maak ik daar geen geheim van. Je hebt een kamerlid nodig om een amendementsvoorstel ook echt een amendement te maken. Vervolgens nog een Kamermeerderheid om het deel te maken van het wetsvoorstel. We moeten niet doen alsof het meer is dan het is, maar ook niet alsof het minder is.”