Tim van der Steen Nieuws 28 nov 2019, 10:52

Leestijd: 5 minuten

Biohacking: pionieren of onethische lijfpiraterij?

Sommige mensen vinden dat de wetenschap te traag opereert, en nemen het heft in eigen handen. Deze ‘biohackers’ nemen pillen om sneller te denken, injecteren DNA of planten chips onder hun huid.

Afgelopen week opperde de PvdA extra veiligheidsmaatregelen als het om implantaten gaat. Borstprotheses, gehoorimplantaten, pacemakers en kunstheupen moeten aan strenge eisen voldoen. Maar wat als je op eigen houtje aan je lichaam wil sleutelen?

Lijf als proeftuin

Biohackers opereren in het wilde westen van wetenschap. Zij denken de andere kant op: hoe laat je een gezond lichaam beter werken of geef je het nieuwe functionaliteiten? Dat gaat in verschillende gradaties: van gedragsverandering tot geïnjecteerde technologie en DNA. Het eigen lijf als proeftuin.

Neil Harbisson werd kleurenblind geboren. Hij implanteerde een antenne in zijn hoofd waardoor hij nu kleuren kan horen. Verschillende kleuren geven een andere frequentie af, die door het apparaat omgezet worden in geluid. Het stelt hem ook in staat om infrarood en ultraviolet te detecteren. Hij kan dus horen of er bewegingssensoren in een ruimte zijn, of dat het een slechte dag is om te zonnen wegens een overdaad aan UV-straling.

Cyborg

Harbisson vergroeide totaal met de technologie. De cyborg mocht uiteindelijk zelfs met de antenne op de foto voor zijn paspoort. Elektronica is op die foto’s normaal niet toegestaan in Groot-Brittannië, zijn land van herkomst. Een agent op straat probeerde het ding er eens af te rukken. Die dacht dat er foto’s mee werden gemaakt. Harbisson rekt grenzen op, iets wat vaak leidt tot onbegrip.

OV-chipkaart

In Zweden dragen inmiddels duizenden mensen hun ov-chipkaart als implantaat onder de huid. Een RFID-chip wordt met een grote naald ingebracht, net zoals vaak bij huisdieren gebeurt om hen terug te kunnen vinden. Zo’n chip, ter grootte van een flinke rijstkorrel, is overigens passief. Hij heeft geen eigen krachtbron en stuurt geen eigen signaal uit. Je kan er dus niet mee worden getraceerd op afstand. Van dichtbij kan hij wel worden uitgelezen, net als contactloos betalen met je pinpas.

Die trend in Zweden begon in de hechte tech-community van Stockholm. Mensen die het nut (of de lol) van zo’n chip inzagen en daarmee de deur van hun kantoor openden, in plaats van een ‘onhandige’ losse druppel of pas. Dat vuurtje verspreidde zich en het werd mainstream. Inmiddels accepteert het Zweedse openbaar vervoer dus dat mensen hun vervoersbewijs op die chips laden.

Breed gedeelde wens

Dat gaat echter niet overal op. Zo knipte een Australische man zijn vervoerskaart aan stukken, en liet een professionele piercer een chip in zijn hand planten. Toen een conducteur deze scande werkte hij prima, maar toch werd de man aangeklaagd door de vervoerder.

Mocht je een vergelijkbaar plan hebben; bij de NS is zo’n implantaat vooralsnog niet toegestaan. „Als dit een breed gedeelde wens zou worden onder reizigers dan gaan we daar natuurlijk ook naar kijken”, zegt woordvoerder Hessel Koster. „Maar eerlijk gezegd verwacht ik niet dat dit snel gebeurt.” De chips spreken natuurlijk tot de verbeelding, maar biohacken is veel meer dan dat. Het draait er vooral om het lichaam beter te laten functioneren en daarmee het hele leven te optimaliseren. Bijvoorbeeld door te checken welke voeding of activiteiten het beste bij jou aansluiten. Slapen, sporten en bewustwording horen daar ook bij.

Meten is weten: quantified self wordt dit ook wel genoemd. Mensen die zonder medische reden elektronica in hun lijf stoppen zijn DIY grinders gedoopt.

Twintig implantaten

Patrick Paumen (35) plaatste acht jaar geleden zelf zijn eerste implantaat, inmiddels heeft hij er twintig. Hij opent bijvoorbeeld de deuren van zijn auto en appartement met RFID-chips, voelt magnetische velden door magneten in zijn vingertoppen en kan sinds kort zelfs contactloos betalen zonder pas. Naast zijn oren zitten inmiddels ook magneten, die moeten gaan werken als onderhuidse koptelefoon.

Paumen: „Ik maak mij nooit zorgen of ik mijn sleutels ben vergeten, mezelf buitensluiten kan niet. Ik was de eerste in Nederland met een implantaat voor contactloos betalen, inmiddels niet meer de enige. Ik bestelde daarvoor een sleutelhanger bij mijn bank met betaalchip. Die chip sloopte ik eruit en liet ik met een speciale coating door een piercer in mijn linkerhand plaatsen. Expres aan die kant, want dat is handig bij de drive-through.”

De toekomst

Hoeveel mensen in Nederland met implantaten rondlopen is moeilijk te zeggen, Paumen schat dat het er niet meer dan een paar honderd zijn. De chips zijn bij verschillende bedrijven te bestellen. Plaatsen kan je vervolgens zelf doen of je moet een piercer vragen of hij hem bij je injecteert.

Hij is ervan overtuigd dat implantaten de toekomst zijn. „Ik merk dat het groeit en denk dat het voor de volgende generatie heel normaal is. Wij zijn opgegroeid met mobiele telefoons, dit is de volgende stap. Een vriend van mij en zijn vrouw hebben beiden implantaten. Hun zoontje van drie probeert nu al de deur te openen door zijn hand ertegenaan te houden. Ik ben wel voorstander van privacy en veiligheid, het mag dan ook nooit verplicht worden. Altijd eigen keus.”