Redactie Metro Nieuws 3 nov 2019, 14:29

Leestijd: 2 minuten

15 jaar na de moord op Van Gogh: ‘Moord was pijnlijke wake up call’

Het was afgelopen zaterdag precies vijftien jaar geleden dat regisseur en columnist Theo van Gogh werd vermoord in de Linnaeusstraat in Amsterdam Oost. In het Oosterpark werd een minuut stilte gehouden bij het beeld De Schreeuw, dat ter nagedachtenis aan hem is gemaakt. 

Dinsdagmorgen 2 november 2004 rond 9.00 uur ’s ochtends fietste van Gogh naar huis, toen hij door de 26-jarige Mohammed Bouyeri werd neergeschoten. Bouyeri schoot in totaal acht keer op Van Gogh, waarna hij zijn keel doorsneed en met een mes in zijn borstkas een brief met doodsbedreiging achterliet, gericht aan Ayaan Hirsi Ali.

Controverses

Daarmee ontstond het vermoeden dat de moord verband hield met een van zijn laatste films, Submission. Deze film werd geschreven door Ali en was omstreden. Naar eigen zeggen was het doel van Van Gogh en Ali om in beeld te brengen hoe slecht vrouwen in Islamitische families werden behandeld.

Gedurende zijn publieke leven stond Van Gogh erom bekend dat hij zijn mening niet onder stoelen of banken stak. Als columnist had hij dan ook verschillende aanvaringen met zijn hoofdredacteuren van dienst. In 2000 werd in het tv-programma Het zwarte schaap ingegaan op de vele controverses rondom zijn persoon. Volgens de columnist gaf de vrijheid van meningsuiting hem het recht te zeggen wat hij vond.

Jarenlang schreef de regisseur en columnist ook voor Metro. In maart 2004 ondertekenen honderden moslims een petitie naar aanleiding van een van zijn columns waarin hij de profeet Mohammed een ‘verkrachter’ en een ‘vieze oom’ noemde. Zijn uitspraken leidde regelmatig tot doodsbedreigingen aan zijn adres. Deze publiceerde hij vervolgens op zijn eigen website De Gezonde Roker.

Geen columns

Jan Dijkgraaf, toentertijd hoofdredacteur van Metro hield de plek van zijn column een jaar lang leeg. „Hij werd op dinsdag afgeslacht, op donderdag was de deadline voor zijn eerstvolgende column. Ik had dus twee dagen om na te denken over wat we met die plek gingen doen.” Dijkgraaf besloot de plek leeg te laten en dat één jaar lang te doen. „Elke week letterlijk die lege plek laten zien. Show, don’t tell.” Een jaar later, op 2 november 2015, nam Ebru Umar als columniste de plek van Van Gogh in.

Of Nederland veranderd is na de moord op Van Gogh is volgens Ahmed Marcouch moeilijk te zeggen. Marcouch is nu burgemeester van Arnhem, maar was in de tijd van de moord op Van Gogh coördinator Jeugd en Veiligheid in het Amsterdamse stadsdeel Oost. „De moord was een afgrijselijk pijnlijke wake up call als het gaat om dit soort extremisme en radicalisme.” Wel hebben we volgens Marcouch veel geleerd van de gebeurtenissen. „Er was destijds weinig kennis. Vandaag de dag trekken NCTV, wijkagenten, justitie en welzijnswerkers samen op. Dan kun je veel sneller handelen."