Tim van der Steen Nieuws 1 okt 2019, 03:57

Leestijd: 4 minuten

Torenhoge werkdruk in de zorg

Bijna de helft van de werknemers in de zorg ervaart hoge tot zeer hoge werkdruk, dit blijkt uit recente cijfers van het CBS. Een meerderheid geeft hierbij aan dat de werkdruk het afgelopen jaar is toegenomen. Toch is driekwart van de werknemers in de zorg tevreden.

Marije Mulder (28) werkt binnen de jeugdzorg als ambulant werker voor gezinnen in crisissituaties en herkent zich in de CBS-cijfers. „Wij hebben te maken met veel getraumatiseerde mensen, kinderen en vaak ook ouders met persoonlijkheidsproblematiek. Dat doet een appèl op je hele gestel als werker.”

Mulder moet „voortdurend klaarstaan voor een crisis of aanval.” „Ik merk wel dat ik in een goed team zit. Het is een heftige baan die echt iets met je doet, daar wordt vanuit het management goed op gereageerd.” Tegelijkertijd benadrukt zij dat er een constante wachtlijst is die hen in de nek hijgt. Is een zaak afgesloten, dan komt er direct een nieuwe bij en soms is dat veel. „Voor je gevoel loop je dan achter de feiten aan. Ik denk oprecht dat iedere organisatie graag de werkdruk wil verlagen, maar dit is vaak niet haalbaar. Simpelweg omdat de mensen en middelen niet beschikbaar zijn.”

Stress

De zorg- en welzijnssector is breed, maar over de hele linie wordt gesproken van hoge werkdruk. Bij zo’n 130 duizend bedrijven in Nederland werken ruim 1,3 miljoen mensen, hieruit nam het CBS voor dit onderzoek een steekproef. 44 procent van alle ondervraagden gaf aan hoge tot zeer hoge werkdruk te ervaren. Binnen de jeugdzorg viel dit percentage met 53 procent het hoogste uit, op de voet gevolgd door de GGZ (49 procent) en personeel bij ziekenhuizen en specialistische medische zorg (48 procent).

Joris Feenstra (35) werkte tot voor kort als verpleegkundige in de acute opname voor volwassenen. Naast onregelmatige werktijden en agressie vanuit de patiënten werden wegens tekorten regelmatig leerlingen en stagiaires ingezet om het personeel rond te krijgen. Daarmee kwam de veiligheid soms onder druk te staan. „Bij een agressieve patiënt is het fijn als je met elkaar op één lijn zit, dat geeft de patiënt ook vertrouwen en het werkt de-escalerend. Moet je ingrijpen, dan is het fijn als je met mensen staat die weten wat er moet gebeuren. Weet je niet zo goed wat je aan je collega’s hebt, dan wordt de psychische belasting voor de rest van het personeel hoger. Het zegt niet dat het vaker misgaat, maar je bent minder zeker en dat maakt het zwaarder.”

Regeltjes

De tekorten maken het voor de zorgbedrijven ook moeilijker om hun personeel vast te houden. Feenstra maakte onder meer vanwege de werkdruk een bewuste overstap naar de ouderenpsychiatrie. „Hier is de werkdruk op zich goed. Er is weinig doorstroom, dat maakt het redelijk stabiel. Als er druk is, dan vooral omdat er rapporten geschreven moeten worden. Vooral op artsenniveau is er veel wet- en regelgeving waarmee rekening gehouden moet worden. Alles ligt vast in protocols en procedures, dat dient de zorg niet altijd even goed.”

Daar is ook Wouter van der Horst, de woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), het mee eens. Richtlijnen zijn heel belangrijk voor de veiligheid, maar sommige regels zijn volgens hem echt absurd en die moeten weg. „Waar regels enerzijds worden afgeschaft, komen die er momenteel aan de andere kant net zo hard weer bij. Werknemers in ziekenhuizen zijn nu 30 procent van hun tijd kwijt aan papierwerk.”

Zorgvraag stijgt

De komende jaren zullen we zien dat de vraag naar zorg enorm stijgt. Dat heeft onder meer te maken met vergrijzing, maar ook de complexiteit van de zorg neemt toe. Intussen gebeurt er al heel veel om de druk te verlagen. Het belangrijkste dat kan worden gedaan is het opleiden van nieuw personeel voor de toekomst, maar dat duurt ook een aantal jaar. Daarom wordt onder meer gekeken naar zorg op de juiste plek. Faciliteiten voor thuisbehandeling van ouderen, of zwangere vrouwen op afstand monitoren bijvoorbeeld.

Anders denken

Dat er een personeelstekort is, weten we volgens van der Horst al heel lang. Hij vindt enquêtes als deze van het CBS dan ook een wat grijsgedraaide plaat. Interessanter is volgens hem wat er aan de werkdruk kan worden gedaan. „Het is een lastig probleem dat je niet zomaar oplost. Het personeelsbestand blijft bijvoorbeeld ongeveer hetzelfde, terwijl het aantal mensen dat naar ziekenhuizen toekomt, toeneemt. Het probleem van de werkdruk oplossen kan, maar kost tijd. Hierbij moet ook de hele keten anders gaan denken, van zorgverzekeraar tot huisarts.”