Ista van Galen Nieuws 17 okt 2019, 16:59

Leestijd: 5 minuten

Te weinig medewerkers in de zorg: ‘Het gaat een keer mis’

Het personeelstekort in de Nederlandse zorg is te groot en de werkdruk te hoog. Het resultaat: de eerste landelijke ziekenhuisstaking én een oproep van minister De Jonge aan ex-zorgmedewerkers om terug te komen. 

„Mensen zoals u, die hebben gewerkt in zorg en welzijn, zijn goud waard”. Zo begint de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Hugo de Jonge, in zijn brief aan 3000 ex-zorgmedewerkers. Deze is donderdag verstuurd naar mensen die in het verleden minstens drie jaar in de zorg hebben gewerkt en niet langer dan tien jaar weg zijn. Hij hoopt ze hiermee – opnieuw – warm te maken voor een terugkeer in de sector. „Ik wil graag mijn waardering uitspreken voor elke professional die met bevlogenheid en passie dit dankbare werk heeft gedaan.”

Hoge werkdruk

De zorgsector lijdt aan een groot personeelstekort. Momenteel zijn er 30.000 vacatures in de zorg, en komen er ook nog eens steeds meer patiënten bij. Dat laatste komt mede door de vergrijzing. Om dit bij te kunnen benen moet over een tijdje, in 2040, een kwart van de werkenden een zorgmedewerker zijn, blijkt uit cijfers van het RIVM. Op dit moment werken 1 op de 7 mensen in de zorg. „Er moet op verschillende manieren alles op alles worden gezet om het tekort te doen slinken”, zegt Tom Kummel, woordvoerder van de minister van Volksgezondheid.

De 38-jarige verpleegkundige Marleen Eikelenboom is werkzaam bij het Haaglanden Medisch Centrum en merkt tot haar grote frustratie ook de te hoge werkdruk door het personeelstekort in de zorgsector. Zij en haar collega’s voerden daarom donderdag de hele dag actie. Zo konden mensen onder andere in de hal van het HMC leren reanimeren. „We hebben een positieve draai willen geven aan al het negatieve nieuws. Dat is wel gelukt vandaag”, zegt Eikelenboom.

Ontevredenheid onder personeel

Het personeelstekort komt onder andere doordat medewerkers vaak minder tevreden zijn, de werkdruk stijgt en het ziekteverzuim toeneemt, stelt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zo verruilden in 2017 maar liefst 80.000 werknemers in de zorg en welzijn hun baan voor een baan buiten de zorg. Bijna de helft van alle werknemers in deze sector vond dit jaar te werkdruk (te) hoog.

Het personeelstekort komt dus door de stijgende werkdruk, maar andersom ziet Eikelenboom ook dat de hoge werkdruk weer komt door het personeelstekort. „Er zijn veel te weinig professionele en ervaren handen. Je staat vaak met nieuwe collega’s en leerlingen voor een grote groep patiënten te zorgen. We komen flink wat ogen en oren tekort”, vertelt de verpleegkundige. In alleen het afgelopen jaar al heeft de verpleegkundige zes collega’s zien vertrekken. Deze stoppen niet alleen vanwege die hoge werkdruk, maar ook omdat de lonen zo laag zijn, zegt ze.

„Mensen weten dat je als ZZP’er of in een andere sector veel meer kunt verdienen. Dat uurloon ligt zeker zes tot acht euro hoger dan dat je in een ziekenhuis verdient.” Zelf heeft Eikelenboom ook wel eens gekeken naar een mogelijke overstap, maar die overstap gaat ze niet maken. „Ik wil me nu eerst hardmaken voor een betere zorg.”

Slecht voor de veiligheid

Dat personeelstekort is erg gevaarlijk, legt de verpleegkundige uit. „Het gaat allemaal ten koste van de patiëntveiligheid. Aangezien wij de ogen en oren van de arts zijn, gaat er geheid een keer wat mis. Gelukkig is dat bij het HMC nog niet gebeurd.” Maar er zijn genoeg verhalen van plekken waar dat laatste wél het geval is geweest.

„Er waren een tijd geleden ergens anders in Nederland twee verpleegkundigen die pas net gediplomeerd waren, maar in de nachtdienst met z’n tweeën neer werden gezet”, vertelt Eikelenboom. „Er werd toen een patiënt onwel die vervolgens gereanimeerd moest worden. Dat hadden die jonge verpleegkundigen nog nooit gedaan, maar moesten ze ineens samen doen. Dat is gevaarlijk, en voor hen natuurlijk ook niet motiverend om in de zorg te blijven. Die hebben een redelijke klap gehad.”

Charmerende brief

Er is volgens de woordvoerder van minister De Jonge niet een precieze verwachting aan te geven van het aantal mensen dat naar aanleiding van de brief aan ex-zorgmedewerkers in actie zal komen. „We hopen natuurlijk op zoveel mogelijk. Iedere positieve reactie is meer dan welkom.” Over een tijdje wordt er ook gekeken of er naast die 3000 mensen ook nog anderen deze brief gaan ontvangen. Voor de geïnteresseerden is er donderdag een vacaturewebsite gelanceerd: her.ontdekdezorg.nl. Mensen kunnen hier ook gratis loopbaanadvies krijgen.

Eikelenboom is sceptisch over de brief. „Het is een mooi charmeoffensief om die mensen terug te krijgen. Maar dat brengt geen brood op de plank. Wil je kennis en kwaliteit in huis halen, dan moet je ervoor betalen. Dat is in elke branche zo, dus waarom dan niet in de zorg.” Gelukkig is de brief niet het enige dat het ministerie van Volksgezondheid onderneemt om het tekort terug te dringen. „Er zijn heel veel plannen en er is best veel geld vrijgemaakt om het allemaal voor elkaar te krijgen.”

Landelijke ziekenhuisstaking

De onvrede blijkt ook uit het feit dat er voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis een landelijke ziekenhuisstaking plaats gaat vinden. Deze wordt georganiseerd op 20 november, vanwege het uitblijven van een goede cao voor 200.000 ziekenhuismedewerkers in Nederland.

Tijdens deze staking sluiten ziekenhuizen hun deuren voor niet-spoedeisende zaken. Er wordt verwacht dat minimaal de helft van de ziekenhuizen hieraan meedoet. De vakbonden vragen daarnaast een structurele loonsverhoging van 5 procent voor 2019 en een extra toeslag op loon wanneer medewerkers last-minute worden opgeroepen om te werken. Ook willen de vakbonden goede afspraken over arbeids- en rusttijden voor het personeel en over instroom en behoud van medewerkers.