Iris Hermans Nieuws 23 okt 2019, 04:01

Leestijd: 4 minuten

Steeds meer transformatiewoningen: huizen met een verleden

Steeds meer mensen gaan voor een transformatiewoning: ,,Mensen willen een plek met emoties en geschiedenis.”

Wonen in een oude school of voormalig ziekenhuis: steeds vaker worden oude gebouwen en panden gerecycled en omgetoverd tot nieuwe woningen. In 2018 waren dat er 13.000, blijkt uit cijfers die het CBS woensdag naar buiten brengt.

Nieuwbouw, met bijna 67.000 woningen, is nog altijd de belangrijkste factor voor groei van het aantal woningen, maar steeds meer mensen gaan voor woningen met een verleden. ,,Die hebben helemaal geen zin in nieuwbouw. Ze zoeken een plek met emoties, een huis met geschiedenis.” Jan-Willem Andriessen begrijpt dit wel. Hij is directeur van Redres, dat gespecialiseerd is in de verkoop van erfgoed. Hij is net onderweg naar Giethoorn voor de verkoop van een oude molen waar de geschiedenis van afstraalt. ,,Wat is er nou mooier dan dat je het patina van decennia terug kunt zien in een huis.” Net zoals het craquelé van een schilderij, of ‘het karakteristieke van oude mensen’. ,,Jammer dat zoveel vrouwen tegenwoordig aan de botox gaan, mooie rimpels zijn niet lelijk.”

In oude gebouwen die tot woningen zijn getransformeerd draait het om het verhaal erachter. Zo heeft de bevlogen erfgoedexpert nu in Noord-Friesland een oud versterkersstation van de PTT in de verkoop, ,,Nederland heeft het grootste aanbod gekke gebouwen, het is toch godsgruwelijk gaaf als je ineens kunt wonen in een oude zendruimte?”

Robuust en vol liefde

Iets wat Egbertha Schuiling als geen ander kan beamen. Vol enthousiasme vertelt ze over de bijzondere woning in Oostmahorn, een dorp met nog geen 30 huizen (,,maar wel veel vakantiewoningen”) die zij en haar broer in 2004 kochten. ,,Het is een oud rijksgebouw van de PTT waar vroeger de telefoonlijn van de VS en Rusland langskwam.” De lijn ging vanaf hier naar het Deense eiland Tunø, legt ze uit, ,,en omdat het huis in de Koude Oorlog werd gebouwd, is besloten om er een Deense boerderij te maken, om de Russen voor de gek te houden!” Robuust ‘en vol liefde gebouwd’, ,,je ziet in de ingebouwde sleutelkastjes in de muur hoe iemand met een penseeltje de haakjes heeft genummerd, die aangeven in welke kamers de accu’s en transformatoren stonden.”

En verder voelt het gewoon heel veilig om hier te wonen, zegt ze met een glimlach, ook dankzij de tijd waarin het zendstation is gebouwd. ,,Mijn woonkamer was zelfs bestand tegen een bom!” Het transformatiehuis pur sang staat nu in de verkoop. ,,Onze missie zit erop, we hebben het van casco helemaal verbouwd tot twee goed geïsoleerde woningen met biomassaketel. Nu is het tijd om verder te gaan.” De woningen zijn geschikt voor twee gezinnen, of voor mensen die wonen en werken willen combineren. Of als kangoeroewoning: ,,wanneer je je ouders bij je wil laten wonen, twee generaties onder een dak.”

Leegstand

Rotterdamse architect Laurens Boodt doet veel kleine transformaties van kantoorpanden en voormalige kleine winkels, vaak in wijken met groot aantal woningen van woningcorporaties ,,Je ziet in de stad veel leegstand door het wisselende kantoor- en winkellandschap, terwijl de woningnood groot is.” Hij tovert dus oude winkeltjes om tot kleine woningen op de begane grond, iets waar zijn architectenhart sneller van gaat kloppen. ,,Ik vind het leuk om te zien dat die ruimtes meestal totaal zijn uitgeleefd. Van alles is op de plafonds geplakt als geluidsisolatie en vaak zijn er een heleboel van die gekke hoekjes. Het is in elk geval heel anders dan een standaardplattegrond van een nieuwbouwwoning.”

Ook op het Friese platteland is er woningnood aan de (jonge) man, weet de architect die daar samen met vakgenoot Elisabeth Boersma projecten doet. ,,Jongeren willen na hun studie terugkeren naar hun oude dorp, maar kunnen geen huis vinden.” Het idee van Boodt en Boersma: grote oude boerderijen opsplitsen in meerdere woningen als een soort rijtjeshuizen of hofjes en ze polsten daar de interesse. ,,De bestaande omgeving op een andere manier te gebruiken, ligt niet altijd voor de hand voor dorpsbewoners’, vertelt de ambitieuze architect. ,,Maar zodra ze voorbeelden zien, zoals woon-communes of bestaande meer-generatie-woningen in oude boerderijen, dan gaat het toch leven.”

Onlangs heeft hij wel samen met Boersma een ontwerp gemaakt voor een woning in een Friese paardenstal en is de bouw gestart. ,,We hebben als het ware een hap uit de stal genomen en daar de woning ingebouwd, alsof een doosje in de schuur is geschoven.” Dankzij ‘kleine doorzichtjes’ en de structuur van stalen balken, komt de oude paardenstal in de woning terug, ,,het mooiste van een transformatie is toch wel als je de geschiedenis erin terugvindt.”

Cijfers

Ook in 2018 werden de meeste woningen uit transformatie gerealiseerd in voormalige kantoorgebouwen, meldt het CBS. In totaal ging het om bijna 5,5 duizend nieuwe woningen: 42 procent van alle woningtransformaties in dat jaar. Ongeveer 21 procent van de transformatiewoningen werd gevestigd in voormalig maatschappelijk vastgoed zoals oude ziekenhuizen of scholen. Daarna komen de winkel- en fabriekspanden.