Roos Ravensbergen Nieuws 14 okt 2019, 15:00

Leestijd: 3 minuten

‘De vraag is niet of IS zich herpakt, maar hoe’

Nadat Turkije het noordoosten van Syrië binnenviel, hebben bijna 800 IS-aanhangers kunnen ontsnappen. Is de kans dat IS zich herpakt vergroot?

Volgens de Koerdische autoriteiten zijn 785 buitenlanders en familieleden die zich bij de terreurbeweging hadden aangesloten, ontsnapt. Autoriteiten zeggen dat het kamp in Ain Issa werd aangevallen door „huurlingen”. De aanhangers van IS die werden vastgehouden, vielen de bewakers daarna aan en vluchtten. Tot zover bekend zijn er geen Nederlandse IS’ers ontsnapt.

„De vraag is niet of IS zich herpakt, maar hoe”, vertelt Liesbeth van der Heide, terrorismedeskundige van Instituut Clingendael en de Universiteit Leiden. „Ze zullen zeker niet terugkomen in de vorm die ze in 2014 hadden, toen het kalifaat werd uitgeroepen. In de afgelopen jaren zijn veel strijders, inclusief leiders en commandanten gedood. Ook hebben ze de controle over gebieden verloren en zijn gebouwen gebombardeerd.”

Maar Van der Heide waarschuwt dat we niet te vroeg moeten juichen. „IS is overgestapt op de tactiek van de zwakkere partij: guerrilla oorlog. Ze voeren een terreurcampagne met kleinere aanslagen op de overheid en vijandelijke troepen en maken mensen bang, maar zitten zelf ondergedoken. Zo’n guerrilla oorlog lukt beter in een staat van chaos, en dat is precies wat er nu ontstaat in Syrië. De Koerden kunnen zich niet richten op de controle van het gebied en het beschermen van gevangenen, dus is de kans voor IS om schade aan te richten veel groter.” Communicatie, coördinatie, aanslagen plegen, dat gaat allemaal makkelijker in een chaotische situatie, zegt de deskundige.

Nederlandse IS’ers berechten

Volgens Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) dwingt de situatie in het noorden van Syrië Nederland ertoe IS-strijders hier te berechten. Hij vreest anders dat IS’ers „onder de radar naar Nederland komen en daar verschrikkelijke dingen gaan doen".

Van der Heide is het daar sterk mee eens: „We moeten de mensen die daar zitten, waarvan we weten waar ze zijn, absoluut hierheen halen. Dat is onze plicht en daarbij kunnen we het aan als land. We hebben de mankracht en de middelen om die mensen te veroordelen, de landen waar zij nu vastzitten hebben dat niet. Er werd al eerder een waarschuwing afgegeven: als landen hun strijders niet terugnemen, worden ze vrijgelaten.”

Volgens de meest recente cijfers van de inlichtingendienst AIVD verblijven nog vijftien Nederlandse mannen, 35 Nederlandse vrouwen en negentig kinderen met een Nederlandse link in Syrisch-Koerdische kampen of detentie. Dit is de stand per 1 oktober.

Noodsituatie

De deskundige benadrukt dat als het conflict verergert in Syrië, dat de kans groot is dat meer mensen onder de radar ontsnappen. „De kans op een golf van terugkerende Syriëgangers is klein. Niet iedereen wil terug naar Nederland en het zal ook niet iedereen lukken om te vluchten in de chaos. Maar voor zover het kan, hebben we een plicht naar de burgers uit Syrië en Irak toe om ‘onze’ strijders, vrouwen en kinderen terug te halen. De landen daar hebben genoeg geleden. We kunnen hen niet opzadelen met onze burgers en zeggen ‘we willen ze niet terug, succes ermee’. Het is onze plicht om onze eigen burgers te veroordelen, bovendien ligt voor bijna iedereen al een strafdossier klaar. En ook voor kinderen van IS’ers ligt er een plan klaar om ze te helpen.”

„Met al deze ontsnappingen bestaat er zeker een kans dat terroristen naar Europa of Nederland komen”, vertelt Van der Heide. Maar niet iedereen wíl terug, zegt ze. „Het merendeel weet dat ze opgepakt en vervolgd worden, zodra ze hier aankomen. Sommigen zitten echter liever hier in de gevangenis dan dat ze daar ‘vrij’ leven. We hoeven niet een stroom van IS’ers te verwachten, maar een deel zal er wel proberen om terug te komen.”