Amarins de Boer Nieuws 26 sep 2019, 18:00

Leestijd: 3 minuten

Wordt genderneutraal lesmateriaal het voortaan helemaal?

Frankrijk doet stereotyperend jongens- en meisjespeelgoed in de ban. Minister Van Engelshoven juicht dat toe. Datzelfde geldt voor het aanpassen van lesmateriaal.

Schattige meisjes doen met mama de boodschappen, stoere jongens sleutelen met papa in de garage. Moeder staat achter het aanrecht, vader werkt in de bouw.

Het zijn voorbeelden in schoolboeken waar Damaris Beems niet blij van wordt. Ze lanceerde vier jaar geleden een meldpunt voor rolbevestigende schoolboeken: het manifest en de site Dit Is Geen Schoolvoorbeeld. „We waren ons bewust dat het op jonge leeftijd misgaat. Stereotyperende voorbeelden belemmeren de keuzevrijheid van kinderen voor later.”

Het meldpunt, waar leerkrachten, leerlingen en ouders voorbeelden konden aandragen, is inmiddels weer gestopt. „Met het meldpunt alleen ga je het verschil niet maken. Maar we wilden wel een duw in de goede richting geven. Uitgeverijen wakker schudden.” Wat het meldpunt concreet heeft opgeleverd, vindt Beems, communicatieadviseur van beroep, lastig te zeggen. „Ik weet niet of er inmiddels lesmateriaal is aangepast.” Maar er is wel een discussie gestart, ziet ze. „Een paar jaar geleden werd er schamper gedaan over het genderonderwerp. Dat is aan het veranderen.”

Onderzoek

In Frankrijk wordt speelgoed genderneutraal. Minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) doet die oproep ook aan speelgoedfabrikanten in ons land. Daarnaast moedigt ze uitgevers van schoolboeken aan om de discussie over rolbevestigend lesmateriaal aan te gaan. Het gaat niet om een nieuw plan of beleid, benadrukt haar woordvoerder, maar de minister het juicht het wel toe om dieper in te zoomen op stereotypering in speelgoedcollecties, lesboeken en media.

Geen paniek! Ik kom geen pop of auto afpakken. Ik reageer in het AD op het Franse plan en zou het mooi vinden als we stereotypering in NL ook weten te doorbreken. En door.

— Ingrid van Engelshoven (@ivanengelshoven) September 26, 2019

Stephan de Valk van De GEU, de brancheorganisatie van aanbieders van leermiddelen, zegt niet op de zaken vooruit te willen lopen. „Op dit moment vindt er een onderzoek plaats van stereotypering in lesmateriaal”, zegt hij. De aanleiding was een overleg in de Tweede Kamer waar de vraag werd gesteld of er sprake is van stereotyperende rollen in kinderboeken. „Wij zijn daar ook in geïnteresseerd en zijn daarom dit onderzoek gestart.” Wanneer de uitkomst zal zijn en wat ermee gedaan wordt, kan hij nog niet zeggen.

Nuance

Sociologe Rae Blumberg van de Universiteit van Virginia bestudeert al meer dan tien jaar studieboeken over de hele wereld. Ze ontdekte dat vrouwen overal – van in de VS tot in Pakistan – stereotiep worden neergezet: ze staan in de keuken en doen de was. Behalve in Zweden, daar zie je weleens een man die koken of schoonmaken.

Wat kinderen zien in schoolboeken, heeft invloed op keuzes die ze later maken, zegt Nico Wilterdink, emeritus-hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij noemt het een goede ontwikkeling als uitgeverijen schoolboeken gaan screenen op stereotypering. „Als kinderen alleen maar vrouwen zien die een verzorgend beroep doen of mannen in de bouw zien, dan is dat niet gek om dat te nuanceren en ook eens een vrouwelijke timmerman op te voeren.”

Het voordeel daarvan, stelt Wilterdink, is dat kinderen hun beeldvorming verruimen. Maar, benadrukt hij, het kan ook geforceerd worden. „Dat er wordt gedaan alsof er geen verschillen zijn tussen jongens en meisjes. Want verschillen zijn nu eenmaal de realiteit.”