Tim van der Steen Nieuws 11 sep 2019, 03:59

Leestijd: 3 minuten

Wapens als statussymbool bij jongeren

Klinkende koppen bij AT5 en NRC. Jongeren zouden steeds vaker met steek- en vuurwapens de straat op gaan en het regent incidenten. Waar komt dit plotseling vandaan en moeten we ons zorgen maken voor Amerikaanse perikelen?

Cijfers over messendragers zijn er vaak niet, we moeten ons baseren op de gut feeling van agenten in deze kwestie, zegt Lex van Liebergen, woordvoerder van de Amsterdamse politie. Let wel, die agenten praten met ouders, jongerenwerkers, jongeren zelf en zien ook genoeg op straat. De berichtgeving komt dus zeker niet uit de lucht vallen. Hoofdcommissaris Frank Paauw deed namens de politie Amsterdam een boekje open in het AT5-programma Het Verhoor: „Soms zie je jongeren onder de vijftien jaar die al met een mes rondlopen. Het wapenbezit zelf, het bij zich dragen van messen, begint gemeengoed te worden.”

Statussymbool

Criminoloog Jeroen van den Broek bevestigt het sombere beeld. „Ik denk dat de zorgen terecht zijn. Het is wel heel goed om ons eens zorgen te maken voordat het allemaal echt mis is gegaan. Het is dus goed dat de discussie nu wordt gevoerd.”

Waar komen die wapens op straat ineens vandaan? Voor een oorzaak wordt onder meer gekeken naar drill. Een hiphopgenre dat overwaaide uit de VS en UK waarin rivaliserende rapgroepen elkaar ophitsen en bedreigen. Hierbij wordt ook steeds vaker daad bij woord gevoegd. Via sociale media worden dreigementen geuit en wapens getoond, het dragen van een mes of pistool wordt in groeiende mate een statussymbool.

Verharding criminaliteit

„Ik woon en werk zelf in Rotterdam”, zegt Van den Broek. „Ook hier zie ik dat de trend is dat jongeren zich bewapenen. Dat heeft volgens mij voor een groot deel te maken met sociale media en muziek. Ik denk dat het probleem nu nog vooral in de grote steden zit, maar dit kan gemakkelijk overwaaien naar rurale gebieden. Bijvoorbeeld omdat die jongeren kijken naar dezelfde clips. Voor Amerikaanse perikelen hoeven we nog niet bang te zijn, maar het heeft wel steeds meer weg van Frankrijk en andere omliggende landen. Die verharding en verjonging van de criminaliteit moeten we heel serieus nemen.”

NRC publiceerde begin september cijfers over schietincidenten en vuurwapenbezit. De hoofdstad scoorde tragisch hoog: een verdubbeling van het aantal gewapende incidenten ten opzichte van 2018 en het jaar is nog niet voorbij. Daarbij zijn messen nog veel gemakkelijker te verkrijgen dan vuurwapens, die liggen bij moeders in de keukenla. Bovendien zijn de straffen lager.

Preventief fouilleren

Een voorgestelde oplossing: preventief fouilleren. De kans dat je gefouilleerd wordt, en gepakt met een wapen, zou er al toe leiden dat veel wapens thuis worden gelaten. Die bevoegdheden heeft de politie doorgaans niet, al zijn er uitzonderingen. Denk aan risicowedstrijden bij voetbal. „Daarvoor is een plaatselijke verordening nodig”, legt Van den Broek uit.

„Dat zie je ook veel in Rotterdam en ik denk dat preventief fouilleren helpt. De pakkans wordt groter dus jongeren worden ontmoedigd om wapens mee te nemen. Al hoor je sommigen wel zeggen: liever opgepakt dan dat ik in mijn kist lig. Ook al blijkt uit alle literatuur dat de kans juist veel groter is dat je slachtoffer wordt van een delict als je wél een wapen bij je draagt. Voor echte preventie van verdere incidenten moet je inspelen op de perceptie van jongeren. Help hen aan het verstand dat het niet stoer is om een wapen te dragen en dat de kans dat je slachtoffer wordt bij het dragen van wapens juist groeit. Dat kan denk ik alleen door ervaringsdeskundigen te laten spreken. Feiten zijn belangrijk, echte verhalen.”